Op 13 oktober presenteerde media staatssecretaris Sander Dekker zijn brief met plannen voor de publieke omroep. Een brief die volop commotie en boze reactie veroorzaakte in Hilversum. Via Spreekbuis.nl zijn in de komende tijd uitgebreide interviews te lezen met de mediawoordvoerders van de politieke partijen. D66-Kamerlid Kees Verhoeven bijt het spits af. De Kamer zal op 24 november in een wetgevingsoverleg opnieuw spreken over de publieke omroep en de mediabegroting.
D66 wil graag een grondige discussie over de kerntakken van de publieke omroep. Is deze wens veranderd na de brief van staatssecretaris Dekker?
“Ik vind het een beetje verraderlijk hoe de staatssecretaris de kerntaak in de brief verwoord, zijnde dat amusement van minder belang is dan de drie domeinen die hij noemt. Ik denk dat de vraag is hoe dit straks wordt uitgewerkt. Iedereen in Hilversum begon, na de presentatie van de brief, meteen de boel op te rekken en uitleg te geven aan het woord amusement, waarmee veel programma’s leerzaam zouden zijn. Op deze manier kun je natuurlijk alles op een andere manier labelen dan amusement. Van ‘Boer zoekt Vrouw’ kun je dan zeggen dat het educatief is omdat het over het platteland gaat. Henk Hagoort zei bij DeWereldDraaitDoor dat Heel Holland Bakt ook een heel leerzaam programma is. Dat is link…”
Heeft de staatssecretaris dit oprekken zich dan niet op de hals gehaald door over programma’s te praten?
“Ja, het is lastig als je wel over kerntaken wilt praten, maar dit niet op het niveau van programma’s wilt doen. De staatssecretaris maakt dit concreet. Maar ik heb liever dat hij –samen met de NPO- de kerntaken bewaakt. Men is in Hilversum een beetje selectief. Als politiek moeten we geen censuur plegen over de programma’s die worden uitgezonden, daar is iedereen het over eens. Maar tegelijkertijd is het niet voor niets dat wij de publieke omroep financieren. Een groot deel van de Kamer – in ieder geval D66- en het kabinet vindt dat de publieke omroep een bepaalde meerwaarde heeft. Deze zit niet op allerlei commerciële sport en entertainment programma’s, die al door anderen worden gebracht.”
Hilversum schreeuwde moord en brand dat de staatssecretaris over programmatitels sprak.
“Ik kan er best mee leven dat de staatssecretaris voorbeelden geeft. Je moet soms onderbouwen of illustreren wat je bedoeld. Ik vond het jammer dat die voorbeelden, door Hilversum, niet gebruikt worden om te zeggen: ‘We begrijpen wat de staatssecretaris bedoelt en gaan proberen om meer in het hart van onze kerntakken te zitten’. Men zei direct: ‘De voorbeelden die de staatssecretaris noemt passen eigenlijk ook wel binnen de kaders’. Dat vond ik heel zorgelijk.”
De staatssecretaris schrijft in zijn brief dat er nog steeds een ‘te grote overlap’ is met de commerciële omroep. Ben je het daarmee eens?
“Dat zit een zorg. Ik vind het niet erg dat twee cirkels die de publieke omroep en commerciële omroep uitbeelden elkaar raken. Er mag best een beetje overlap zijn. Twee gescheiden werelden is niet wenselijk. Een programma kan bij de publieke omroep beginnen in de kraamkamer en uitgroeien tot een kaskraker.”
D66 heeft in het verleden ‘Boer zoekt Vrouw’ hiervoor als voorbeeld genoemd. Een educatief publieke omroep programma, dat nu een kijkcijfer hit is.
“Ja, dat klopt. Ik vind niet dat de publieke omroep niks mag doen wat de commerciële omroep al doen, maar de eerder genoemde cirkels moeten elkaar niet volledig overlappen. Oneigenlijke concurrentie is hiervan een voorbeeld.”
Hoort bij de discussie over sportrechten ook bij de discussie over amusement bij de publieke omroep?
“D66 vindt dat commerciële sport valt onder amusement. Champions League voetbal hoort volgens ons absoluut niet bij de publieke omroep taak. Jan de Jong van de NOS heeft mij bevestigd alleen nog maar Eredivisie te gaan doen. Eredivisie om zeven uur vind ik verdedigbaar, ook omdat er ook aandacht wordt besteedt aan schaatsen en andere brede sporten. Het in beeld brengen van de Nederlandse competitie is in het belang voor het behoud van de cultuur van de Nederlandse voetbalclubs.”
Zet Hilversum de hakken in het zand? De staatssecretaris schrijft op pagina 8 van zijn brief dat hij een aanscherping van de kerntaak wil, om deze in de toekomst duidelijk te maken en geen ruimte meer te bieden.
“Ik vind dat Hilversum reactief de hakken in het zand heeft gezet. Hilversum wil vooral veel werk maken van het oprekken van de kaders die de staatssecretaris probeerde te scheppen via voorbeelden. De publieke omroepen hadden als reactie vooral om als eerste inzet de ruimte vooral zo groot mogelijk te laten zijn, in plaats van het meer toeleggen op de kerntaken.”
Femke Halsema schreef recent, via decorrespondent.nl haar voorspelling op dat het publieke bestel wéér niet zal veranderen. Ook bij eerdere plannen, zoals bij jullie eigen mediastaatssecretaris Medy van der Laan, was er veel tegendruk vanuit Hilversum. Is de brief van Sander Dekker deze keer wel een breekijzer, of weer een ballon die door alle tegendruk toch weer zal knappen?
“Dit is de hamvraag voor het debat op 24 november. Het is de hamvraag wat de waarde van de brief zou zijn. De brief gaat in ieder geval op papier verandering brengen. Maar het gaat om de praktijk. Ik kan me vinden in de woorden van Femke Halsema, omdat ik vrees dat er heel veel krachten zullen zijn die vooral energie zullen stoppen om te proberen om zoveel mogelijk gelijk te houden hoe het publieke bestel nu in elkaar zit.”
Zijn de verandering ingrijpend?
“Er is op dit moment al, voor 30%, ruimte voor externe producenten om mee te dingen voor programma’s. Het verschil met de voorgestelde 50% scheelt niks. Het enorm openbreken van het bestel valt heel erg mee. De waarde van de brief zit ‘m heel erg in de uitvoering door de NPO en de staatssecretaris. Het verleden heeft uitgewezen dat dit geen garantie is op succes.”
In de pers werd het verhaal van Sander Dekker een ‘pittig verhaal’ genoemd.
“Ik vond het verhaal niet zo heel pittig, dus ik denk dat vooral Hilversum het pittig vond.”
De mediawoordvoerders zijn van 6-10 juli op werkbezoek geweest bij de BBC en VRT. In het verslag staat dat de VRT zegt amusement te gebruiken om bereik te genereren.
“In feite is dit ook wat Henk Hagoort steeds zegt. Hij zegt dat de mediawet wil dat de publieke omroep een groot bereik heeft, en hierdoor succesvolle programma’s moet brengen om een goed bereik te krijgen. Wanneer Hagoort zegt dat hij veel mensen moet bereiken en daarom amusement moet maken, dan doet hij het precies verkeerd. Ik wil dat Hilversum het omdraait. Ga vanuit je kerntaak mooie programma’s maken en haal dáár een groot bereik mee. Denk eerst na over je kerntaken.” (Kees Verhoeven was niet aanwezig tijdens het VRT-deel van het bezoek, red.)
Staatssecretaris Dekker wil dat de positie van de regio omroepen wordt versterkt.
“Hij schrijft wel dat de versnippering tussen de regionale omroepen lastig is, deze zijn niet op één lijn te krijgen. Ik vind dat ROOS hierin beter zou moeten samenwerken. Maar vanuit Hilversum is er ook niet altijd veel spirit om samen te werken. Maar ik vind het wel onnodig dat het 8-uur journaal zelf beelden moet draaien in Zeeland, terwijl ze ook beelden kunnen gebruiken van Omroep Zeeland. Ondanks de onafhankelijke journalistieke benadering van het journaal, die ik begrijp, zou men wel elkaars werk kunnen versterken.”
Staatssecretaris Dekker heeft gezegd dat de monopolie van de acht omroepen wordt doorbroken met zijn brief, doordat ook externe partijen zoals de ANWB en het Rijksmuseum programma ideeën kunnen indienen en (voor 50%) aanspraak kunnen maken op het omroepbudget.
“De beschermde positie – of de status aparte van de omroep blijft grotendeels overeind. In die zin vind ik het dus geen grote revolutie. Kerntaken kan wel een revolutie zijn, maar daar wordt weer heel erg aangetrokken. Uitgaand van de twee kernpunten van Sander Dekker vind ik het opbreken nog al meevallen, de kerntaken gaat ons ver genoeg maar daarvan valt nog maar te bezien of dit gaat gebeuren. Daar zit de tweeledige twijfel die ik heb.”
Had de staatssecretaris eigenlijk moeten voorstellen dat de omroepen ‘productiehuizen’ moeten worden, zoals D66 wil?
“Ja, omroepen mogen wat D66 betreft verenigingen blijven, alleen laat de competitie voor 100% plaatsvinden in plaats van 50%. Dan worden de omroepen feitelijk productiehuizen. Het is prima als er verenigingen zijn die een achterban, ideeën en een historische basis hebben en programma’s willen maken, maar die zouden net als elke andere partij –zoals een producent of maatschappelijke stroming- allemaal op een gelijke wijze toegang hebben tot het omroepbudget.”
Zodat er een echt pluriform bestel ontstaat?
“Exact.”
De staatssecretaris is in zijn brief scherper dan tijdens de presentatie van zijn plannen op 13 oktober. Hij schrijft bijvoorbeeld dat het bestel nog ‘veel gebreken’ vertoont, er niet voldoende in slaagt om jongere generaties te bereiken. Ook individuele belangen van omroep organisaties gaan nog te veel boven een goede, gezamenlijke programmering. En de programmamakers zouden het publiek meer moeten betrekken bij het bepalen van de inhoudelijke, programmatische prioriteiten. De publieke omroep nodigt kijkers en luisteraars te weinig uit hun vragen en klachten over berichtgeving te delen. Op de nieuwsberichten op NOS-websites kan bijvoorbeeld niet gereageerd worden en op de Facebookpagina wordt de dialoog met de kijker gemeden.
“Hij schetst het beeld van een naar binnen gericht vergadercentrum. Hij is inderdaad kritisch. Ik steun de staatssecretaris in het feit dat hij wil dat de publieke omroep veel minder politiek bedrijft en meer focus op het maken van programma’s. De oud zuilen houden, naar de mening van D66, toch bepaalde stromingen in gang die elk hun bepaalde voorkeuren en belangen hebben En dat is niet altijd in belang van de kijker en programma’s. Veel energie gaat verloren aan onderlinge strijd en de strijd tussen de omroepen en de NPO.”
Heeft de publieke omroep een afbrokkelende relevatie?
“Ja. Er wordt altijd gepronkt met ledenaantallen, maar de manier waarop deze getallen tot stand komen daar kun je vraagtekens bij stellen.”
3 Trackbacks / Pingbacks