Nieuwsuur bracht deze week deze reportage over 25 jaar Reality TV.
Het eerste reality tv-programma Big Brother werd op 16 september 1999 voor de eerste keer uitgezonden.
Spreekbuis.nl dook in de archieven en zocht uit wat de omroepgidsen in september 1999 schreven over dit baanbrekende televisieprogramma. En uit het boek 100 jaar Hilversum Mediastad van auteur Peter Schavemaker zijn verder in dit artikel quotes te lezen uit interviews met Big Brother-bedenkers John de Mol en Paul Römer.
De televisiegidsen van week 37 (zaterdag 11 – vrijdag 17 september 1999), stonden vol met verhalen en beschouwingen over Big Brother. Een overzicht:
De gids van Veronica publiceerde een week eerder al vier hele pagina’s waarin de kandidaten en het huis al werden gepresenteerd. Voorop de gids viel te lezen: Exclusief: dit zijn de kandidaten!.
‘Spanning, sensatie en emotie! Deze week is het zover: Big Brother, de spraakmakende live soap begint bij Veronica. Vijf mannen en vier vrouwen gaan de ongelofelijke uitdaging aan om samen 100 dagen in een huis door te brengen,’ met deze woorden begon het artikel dat prominent een foto van het BB-huis liet zien en een gedetaileerde plattegrond. Het artikel legde verder in vier vragen alle informatie uit over Big Brother, waarbij alleen nog de ogen van de kandidaten te zien waren. De bewoners beantwoorden vragen zoals: Waarom doe je mee aan Big Brother? en Hoe ben je door de selectie heen gekomen?
Een week later verscheen in VARA TV Magazine. Op de voorkant geen aankondiging van Big Brother, maar de vraag Wat is de Nederlandse film van de eeuw? In de gids zelf was een beschouwing (de pagina’s 68 en 69) onder de kop ‘Big Brother. Flop van de Eeuw?’ te lezen waarin onder andere Han Lips, televisierecensent van Het Parool aan het woord kwam: ‘Big Brother is een combinatie van een reality-soap-vanuit-de-gevangenis-zonder cipiers en Ren je Rot.’ Arno Weltens, destijds samensteller van de tentoonstelling taboes op radio en tv zei in de gids: ‘Of Big Brother taboedoorbrekend wordt weet ik niet. De verwachtingen zijn – niet in de laatste plaats aangewakkerd door de media – enorm hoog. Iedereen verwacht rellen en rotzooi, maar het zou er weleens rustiger aan toe kunnen gaan dan menigeen denkt.’ Naast Piet Bakker en Aart Veldhuis zei medebedenker Paul Römer aan het einde van het artikel: ‘Ja, misschien vinden kijkers het na een paar afleveringen saai. Dit kan de flop van de eeuw worden maar ook het succes van het jaar.’
AVRO’s Televizier schreef op de cover ‘Bespied-serie Big Brother start’. Na een inleidend artikel, geschreven door Jaap Backx, onder de titel ‘Big Brother is watching you’, was vanaf pagina 14 een uitgebreid interview te lezen met Paul Römer, waarbij Römer een rondleiding gaf in het BB-huis. Römer zei in het artikel lachend: ‘Nou ja…’huis’, veel meer dan een verzameling bouwketen is niet te zien. Vanaf hier lijkt het een sfeerloos bouwpakket, maar binnen is het leefbaar hoor.’ De medebedenker en producer van Big Brother zei verder: ‘Het is niet toevallig dat Big Brother juist nu gemaakt wordt. Je ziet in de westerse wereld programma’s opduiken die gebaseerd zijn op het waarnemen van het werkelijke leven. Het heeft iets te maken met de tijdgeest, de internetgeneratie, het altijd en overal bereikbaar zijn.’
‘Het nieuwe gluren bij de buren’ was de kop van KRO Studio Magazine. Journalist Willem Schouten begon zijn artikel van drie pagina’s met de woorden ‘Het ultieme gluurprogramma begint deze week’. In het artikel kwam zangeres Carnie Wilson aan het woord die recent besloten had om haar maagverkleiningsoperatie live op internet uit te laten zenden. Verder sprak Schouten met de Nederlanders Corrie en Rickert (beiden studenten bewegingswetenschappen) die destijds de bestbezochte webcam site in Nederland hadden, met zo’n 10.000 bezoekers per dag. Ook in het artikel in Televizier kwam Paul Römer aan het woord. Aan het einde van het artikel zijn zijn woorden ‘Privacy is iets heel anders dan twintig jaar geleden’ opgetekend.
De voorkant van de VPRO-gids was in september 1999 geheel gewijd aan Big Brother. Bij de kop ‘Big Brother is watching you’ was een illustratie te zien, getekend door een sleutelgat. De redactie van de gids vroeg zich af of Big Brother bedenkelijk was en en schreef: ‘In Zweden heeft men al ervaring met een soortgelijk project (de VPRO verwees naar Expeditie Robinson, red.). Op de pagina’s 7, 8 en 9 was een groot inhoudelijk artikel te lezen waarin Anna Brakenhielm, de Zweedse producer van Expeditie Robinson uitgebreid aan het woord kwam. De VPRO haalde verder een kwoot van een Duitse wetenschapper aan die in Der Spiegel oordeelde dat Expeditie Robinson ‘het slechtste in de mens oproept.’
Paul Römer kwam ook in de VPRO-gids aan het woord: ‘We willen amusement brengen, geen freakshow.’
De NCRV-gids meldde Big Brother niet op de cover maar schreef op pagina 76 het volgende: ‘In arme tijden vulde RTL4 in de zomer uitzenduren door zomaar ergens in Nederland een camera neer te zetten. Mensen zaten op een terrasje, peuterden wat in hun neus, in het ergste geval aten ze het ook nog op. Leuk? Nee. Maar het speelde in op het voyeursinstinct dat ieder mens heeft (kijkt u nooit wat uw achterbuurvrouw doet?). Aardig ideetje, dachten ze bij Veronica, maar dat kan spectaculairder. Kom, we sluiten negen mensen honderd dagen lang op in een huis en bespieden ze dag en nacht met camera’s. Iedere dag zenden we beelden uit, de ultieme realty-soap. En om er nog een spannend elementje in te brengen, mogen de kijkers een favoriet kiezen en die krijgt dan 250.000 gulden. Kat-in-het-bakkie, zo bedien je soapfans, spelletjesfanaten en de liefhebbers van wetenschappelijke programma’s in één keer. Hopelijk hoeven wij niet uit te leggen wat we hiervan vinden. Blijft u maar lekker naar uw buurvrouw kijken.’
EO Visie onthield zich van een kop op de voorkant van haar gids en een redactionele bijdrage over Big Brother. Op de voorkant van deze gids was het verhaal te lezen van heilsoldate Michelle, donderdag 16 september op TV2. Op Veronica is dan Big Brother te zien.
Bron: archief tv-gidsen Beeld en Geluid
Hoe kijken John de Mol en Paul Römer terug op het bedenken van Big Brother? In interviews voor het boek 100 jaar Hilversum Mediastad van mediajournalist Peter Schavemaker spreken ze er openhartig over.
John de Mol: Hilversum is niet alleen bekend als bakermat van de omroepen, ook televisieformats werden bedacht in de mediastad. De wereldwijde televisie-hit Big Brother is hiervan zeker het bekendste voorbeeld. Op donderdag 4 september 1997 zaten John de Mol, Paul Römer, zijn broer Bart en Patrick Scholtze in een klein kamertje op het Media Park in het oude gebouw van John de Mol Produkties, de plek waar na de verbouwing RTL nu is gehuisvest, na te denken over nieuwe televisieformats. ‘Ik kan mij die avond heel goed herinneren,’ zegt John de Mol in het interview voor dit boek. ‘Omdat de sfeer, wat mij betreft, zo omsloeg. We waren die avond voor iets anders bij elkaar (het team had de opdracht om een programma voor de AVRO, maar ook voor de Duitse televisiemarkt te verzinnen – red.). Dat was niet zo’n succes en had niet veel concreets aan het eind van de avond opgeleverd. In de nazit, toen iedereen zijn koffer aan het inpakken was, kwam Biosphere 2 aan de orde. Daar bleven we maar over doorpraten.’
Biosphere 2 was een glazen kas die in Arizona werd gebouwd, door een Mexicaanse olieman, als voorstudie van hoe je een basis op de maan kon bouwen. In Biosphere 2 hingen ook camera’s die de wetenschappers volgden. ‘Toen begon er bij mij iets te ontstaan waarbij ik dacht: “Dit is wel iets heel bijzonders, hier kunnen we wel iets heel moois van maken”.’ De Mol zegt dat hij hierdoor, in de vergadering, vast bleef houden aan het idee dat later Big Brother zou worden. ‘Dat geldt eigenlijk voor de hele tijd voordat Big Brother voor het eerst op televisie werd uitgezonden (16 september 1999 – red.). Dat heeft heel lang geduurd. We hebben eerst veel technische dingen moeten oplossen en hierna de weerstand bij televisiezenders moeten overwinnen. Iedereen vond het maar een beetje eng.’ John de Mol zegt dat hij die avond van 4 september 1997 met een erg prettig gevoel naar huis ging. ‘Dat was een gevoel wat ik gelukkig vaker in mijn carrière heb meegemaakt. Een soort van vlinders in je buik, maar dan niet van verliefdheid, maar van een nieuw format.’
John de Mol zegt in alle eerlijkheid dat hij nooit de link met Hilversum heeft gelegd als plek waar verschillende televisieprogramma’s, door hem, zijn bedacht die de wereldwijde televisie-industrie hebben veranderd. ‘Sorry, maar dat is misschien niet wat je wilt horen in een boek over 100 jaar Hilversum Mediastad. The Voice of Holland is namelijk in deze kamer bedacht (de werkkamer van John de Mol in het Larense kantoor van Talpa – red.). Ik realiseer me dat de Nederlandse televisie-industrie internationaal heel goed staat aangeschreven als creatieve industrie. Daarvan zit een aantal in Hilversum. In die zin is er een link met Hilversum. Big Brother is inderdaad op het grondgebied van Hilversum bedacht, dat geldt ook voor All You Need Is Love en Deal or No Deal.’
Paul Römer: ‘Het moment dat wij Big Brother bedachten was op een donderdag’, zegt Paul Römer. ‘Op de donderdag 4 september 1997. Dat weet ik nog heel goed. We hebben toen het eerste idee verzonnen. De maandag erop, 8 september, kwamen we voor de tweede keer bij elkaar om te praten over “het idee” Big Brother.’ Römer herinnert zich dat John de Mol het hele weekend niet geslapen had. ‘Hij had stapels gele notitiebriefjes, die hij altijd gebruikt voor het opschrijven van aantekeningen bij zich. Ook de andere drie hadden een euforisch gevoel. Iedereen voelde dat het idee, in de basis, bijzonder was. Ik zat tijdens de bijeenkomst inderdaad de hele tijd op het puntje van mijn stoel en zat vol met energie. Dat doen goede ideeën met iemand. Die maandag voelde je de spanning.’
De locatie waar al deze creatieve energie bijeen kwam was het oude gebouw van John de Mol Producties op het Media Park, de plek waar na de verbouwing RTL nu is gehuisvest. ‘Het gebouw was klein,’ herinnert Römer zich nog. ‘We zaten in een kamer te brainstormen voor een opdracht om een programma voor de AVRO, maar ook voor de Duitse televisiemarkt te verzinnen.’
‘Mijn broer Bart en ik lazen dezelfde kranten. Daarom droegen wij tijdens deze brainstormsessie het idee over Biosphere 2 aan, een artikel dat wij toevallig een week daarvoor hadden gelezen. Biosphere 2 was een glazen kas die in Arizona werd gebouwd, door een Mexicaanse oliemiljonair, als voorstudie hoe je een basis op de maan kon bouwen. In Biosphere 2 hingen ook camera’s die de wetenschappers volgden. Als onderwerp voor de televisieideeën kwam sabbatical leave ter sprake, iets dat destijds in was. En Jennicam, een mevrouw in Amerika die camera’s in haar huis had opgehangen. Destijds werd dit ervaren als iets schokkends en totaal revolutionair, iets dat nu niet meer te begrijpen is na alle uitgezonden reality televisieprogramma’s.’ Römer zegt dat er in de brainstorm door werd geborduurd op deze gegevens. ‘Opeens ontstond het idee wat er zou gebeuren wanneer je mensen de hele dag zou volgen.’
Bron interviews John de Mol en Paul Römer: 100 jaar Hilversum Mediastad van auteur Peter Schavemaker.
Geef als eerste een reactie