De Publieke Omroep is een zelfstandig bestuursorgaan. De Belastingdienst een uitvoerende instantie. Het zijn overheidseigendommen die redelijk autonoom kunnen functioneren. Maar als het fout gaat, wordt ingegrepen. Het gaat nu fout bij de Publieke Omroep.
Je kunt naar aanleiding van de berichtgeving rond de Amerikaanse verkiezingen door de Publieke Omroep lang discussiëren of de Publieke Omroep gefaald heeft, maar voor dit blog neem ik dat als vertrekpunt. Wetenschappers kunnen de berichtgeving nog jaren gaan analyseren. Maar ik vat de conclusie graag samen: de Publieke Omroep heeft haar taak niet goed uitgevoerd.
In de diverse programmagenres is het niet gelukt een evenwichtig, journalistiek beeld te presenteren aan de Nederlandse tv-kijker, radioluisteraar of sitebezoeker. We weten nu wél wat alle omroepmedewerkers vinden. Maar daar was de Publieke Omroep niet voor uitgevonden.
‘Trump’ is niet de eerste keer dat de PO volledig nat gaat. Dat gebeurt feitelijk al jaren. Een heel groot deel van de Nederlandse samenleving herkent zich niet in de journalistieke programmering. Die is simpelweg veel te links. En Nederland ís niet heel erg links.
Ik weet wel hoe het komt. Er zijn gewoon meer linkse journalisten dan rechtse. En als een medium eenmaal geleid wordt door linkse hoofdredacteuren, dan neemt de ruimte voor andersdenkende journalisten pijlsnel af. In Frankrijk is daar een speciaal gezegde voor. Als je een rechts medium begint en niet meteen met loodzware ankers vastlegt, dan drijft het medium in no time naar links. Vind voor een tv-programma maar eens ervaren rechtse eindredacteuren. Ze zijn er niet. Ze worden niet opgeleid. Ze krijgen de ruimte niet. Hun talenten kunnen nog zo groot zijn, als je niet meepraat met politiek-correct links dan kun je het vergeten. Media die wat rechtser van het midden gepositioneerd zouden moeten zijn, zoals FD en BNR, verlinksen ook. Dat gaat automatisch. BNR-medewerkers die openlijk hun afkeer van Trump mogen twitteren, zonder dat hoofdredacteur Sjors Fröhlich ingrijpt, geven de BNR-luisteraar het idee dat het wel duidelijk is dat de redactionele vlag bij de nieuwszender naar links waait. Dat moet BNR zelf weten, het is een commercieel bedrijf en aan niemand verantwoording schuldig. Net zo min als Bertelsmann-dochter RTL. De vraag is of het slim is om als zakenzender en als zakenkrant te links te worden. Je doelgroep vindt er namelijk wel wat van als die zich niet langer herkent in de journalistiek van het (ooit) favoriete medium.
Terug naar de PO. In de basis klopt journalistiek vanuit de Publieke Omroep niet. Journalisten worden geacht de macht te controleren. De grootste macht die je kunt controleren is de overheid. Als die jouw salaris betaalt, dan denk je toch twee keer na voordat je echt de journalistieke messen slijpt.
De Publieke Omroep is een zelfstandig bestuursorgaan. Niet anders dan het CBR, dat de rijbewijzen mag uitdelen na geslaagde rij-examens. Als het CBR faalt, grijpt de politiek in. Als de Belastingdienst, een uitvoerende instantie, faalt, dan wordt daarover gedebatteerd. Bij het aantoonbare falen van de Publieke Omroep is de politiek voorzichtig. Dat is niet gek. Het is een open zenuw geworden. En als je als politicus vandaag de omroep aanpakt, ben je de volgende dag het haasje bij Nieuwsuur, DWDD, Pauw, EenVandaag en maakt Giel je op 3FM nog even belachelijk.
Toch zou ik zeggen: even doorbijten, beste politici. De Publieke Omroep – nogmaals dan heb ik het over de journalistieke programmering binnen de PO – functioneert nu niet goed. De macht ligt vrijwel volledig bij linkse journalisten. Een groot deel van Nederland ergert zich daar terecht aan. Linkse journalistiek mag, maar dan ook rechtse journalistiek. (En dan niet zeggen dat journalistiek onafhankelijk moet zijn, dat is een illusie. En ook niet zeggen dat marginale omroepen als WNL en PowNed voor voldoende rechts geluid zorgen, want dat is in uren tv en radio per jaar gemeten slechts een fractie).
In de VS heeft de linkse New York Times in een open brief aan de lezers beterschap beloofd. Voortaan zal de krant objectieve informatie geven aan de lezer. De NYT is een commercieel bedrijf. In Nederland zijn voorzichtige gesprekken gevoerd, onder andere bij DWDD, over de vraag of ‘ze’ (de gasten aan tafel, de presentatoren) iets verkeerd hebben gedaan. Ze weten heel goed wat ze niet goed hebben gedaan. De vraag is of ze er iets aan willen doen. Die kansen hebben ze echter al genoeg gehad. Na de vluchtelingen, Zwarte Piet, Brexit en nu Trump blijkt de karavaan keer op keer verder te trekken.
Het is volkomen legitiem voor de politiek om in te grijpen. Ik denk dat het oplucht als dat moment aanbreekt. Linkse redacteuren weten heel goed dat de verhoudingen volkomen scheef liggen. Shula Rijxman zal dit initiatief nooit nemen, dus de politiek moet het toch echt zelf doen. Daarom, beste politici, zijn jullie de politiek toch ingegaan? Het volk moet zich vertegenwoordigd voelen. De Publieke Omroep vertegenwoordigt nu één deel van het volk. Dat is niet genoeg.
Aart Lensink is directeur LVB Networks
Geef als eerste een reactie