De Muzikale Fruitmand verdient een monument

De Muzikale Fruitmand – het wekelijkse EO-verzoekprogramma met christelijke liederen – bestaat vijftig jaar. Dit buitenbeentje van de radio verdient een monument, vindt Wim Eikelboom.

Het programma hoort bij de klassiekers van de Nederlandse radio. De Fruitmand prijkt in de Onvergetelijke Luisterlijst die in 2019 werd samengesteld bij het 100-jarig bestaan van de radio in ons land. Het is het oudste programma van de Evangelische Omroep, opgericht in 1967. 

De formule van het programma is eenvoudig: luisteraars vragen een psalm, gezang of geestelijk lied aan voor iemand die jarig, ziek of jubilerend is. De aangevraagde liederen weerspiegelen geliefde muziek in het christelijk volksdeel van de EO-achterban. Als het aan de luisteraars ligt, klinkt elke week ‘Geloofd zij God met diepst ontzag’ op de radio. Dit psalmvers is al tientallen jaren het meest aangevraagd 

De Muzikale Fruitmand is nu op zondagavond op Radio 5 te horen. Maar jarenlang klonk het op primetime. In de hoogtijddagen – in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw – bereikte De Muzikale Fruitmand drie miljoen luisteraars per week. Het programma schalde op vrijdagochtend in heel wat fabriekshallen en bouwsteigers uit de werkplaatsradio die standaard stond afgestemd op popzender Hilversum 3. 

Deze maand viert De Muzikale Fruitmand het 50-jarig jubileum. Het programma is onverminderd populair bij het EO-publiek, dat speciaal inschakelt. Het zorgt nog altijd voor een piekmomentje in de beluistering van NPO Radio 5. 

Ik noem vijf redenen waarom dat een monument waard is:

1. De christelijke variant op Arbeidsvitaminen steekt wekelijks duizenden oudere luisteraars een hart onder de riem. Het programma wordt als zeer bemoedigend en samenbindend ervaren in het orthodox-christelijke volksdeel. En het verbindt generaties, want veel kinderen vragen liederen aan voor hun ouders.

2. In een snel veranderend medialandschap klinkt dit programma met gewijde muziek nog precies hetzelfde als een halve eeuw geleden. Het is een teken dat veranderingen niet altijd verbeteringen hoeven zijn. ‘We krijgen weleens het verwijt dat we een ouderwets programma maken. Helemaal waar, maar deze liederen blijven toppers’, sprak een samensteller van De Muzikale Fruitmand bij het 25-jarig jubileum.

3. Het programma cultiveert nostalgie in dit post-christelijk tijdperk van Nederland. Bij veel mensen die het geloof vaarwel hebben gezegd, roept een geestelijk lied een zoete herinnering op aan opa of oma die het altijd zo mooi zong of neuriede. Het raakt de snaar van het oude vertrouwde zondagsschool-geloof. Een lied is een uitnodiging om een warme herinnering te koesteren aan een wereld die velen achter zich hebben gelaten. 

4. De Muzikale Fruitmand is een thermometer van de christelijke muzieksmaak bij de oudere generatie. Het laat zien dat evergreens nooit hun waarde verliezen. Was ‘Veilig in Jezus armen’ in eerste helft van het bestaan van het programma de absolute favoriet; is dat nu ‘Er is een God die hoort’ en ‘Wat de toekomst brengen moge.’

5. Voor mensen in de laatste levensfase is De Muzikale Fruitmand troostvol. Bij het 20-jarig jubileum bracht zanger Meindert Talma een ode aan De Muzikale Fruitmand met de woorden: ‘Volgens een directeur van een verzorgingshuis in Gaasterland, is De Muzikale Fruitmand de beste vorm van stervensbegeleiding. Daar waar gezongen wordt van de liefde voor de Here, komt de mens tot rust en overgave.’

Wim Eikelboom werkt 20 jaar bij de radio in Hilversum; de afgelopen 5 jaar als zender- en podcastcoördinator bij NPO Radio 1. Hij was mede-samensteller van de Onvergetelijke Luisterlijst, met legendarische radioprogramma’s. Nu is hij interim-eindredacteur bij EO Radio 2, 4 en 5.

Zondagavond 30 mei is er een speciale, extra lange jubileum-uitzending van De Muzikale Fruitmand op NPO Radio 5 van 18.00 tot 22.00 uur. Luisteraars kunnen live hun geliefde liederen aanvragen en er zijn onder meer verhalen van oud-presentatoren.