Vanaf 1 juli wordt met de wijziging van de Mediawet de positie van de journalistiek ombudsman voor de publieke omroepen duidelijker en steviger. De ombudsman kan vanaf dan oordelen en adviseren over meer dan alleen nieuwsprogramma’s, en het mandaat is opgenomen in de wet. De wetswijziging zorgt er ook voor dat voor het publiek helder is wat de rol de ombudsman precies is.
De ombudsman is er voor inhoudelijke vragen en klachten over alles wat de publieke omroepen aan journalistiek werk verrichten voor nieuws, informatieve en educatieve programma’s. Al sinds haar aantreden in 2017 zag ombudsman Margo Smit dat het brede publiek niet precies wist wat haar werkterrein was. Klagers en vragers konden al bij de ombudsman terecht met opmerkingen over journalistieke programma’s, maar door interne regels vielen programma’s als Kassa of Radar daar tot nu toe buiten. De nieuwe tekst in de Mediawet maakt een einde aan die onduidelijkheid. “Als je als omroepen transparant wilt zijn over hoe je je journalistieke werk doet, moet het ook glashelder zijn waarvoor het publiek bij mij terecht kan. Dat is het nu”, zegt Smit.
De journalistieke ombudsman is volgens de wet bovendien niet langer een vorm van zelfregulering; de publieke omroepen kunnen zich niet aan onderzoek en analyse van de ombudsman over hun journalistieke producties onttrekken. “Het is bijna uniek in de wereld dat de positie en de rol van een nieuwsombudsman in de wet staan,” zegt Smit. “Dat geeft aan hoeveel belang politiek en omroepen hechten aan een onpartijdige blik op de kwaliteit van de journalistiek bij de publieke omroepen.”
Arjan Lock, voorzitter van het College van Omroepen (CvO): ): “Voor elke omroep is het belangrijk dat het publiek serieus genomen wordt. Juist de ombudsman kan op een objectieve manier naar kritiek luisteren en daar waar nodig feedback geven aan programmamakers. Dat houdt ons als omroepen scherp en het komt de geloofwaardigheid van de publieke omroep ten goede. Als omroepen zijn we blij met de versteviging van het mandaat en zien we dat hier op een betrokken manier en met veel energie invulling aan wordt gegeven.”
Shula Rijxman, voorzitter van de raad van bestuur van NPO: “Als Nederlandse Publieke Omroep staan we voor kwalitatief hoogstaande, onafhankelijke en betrouwbare journalistiek. We zijn daarbij zo transparant mogelijk en kunnen daar ook door iedereen op worden aangesproken. De ombudsman is een voor het publiek makkelijk toegankelijke en deskundige schakel daarin, die in volledige onafhankelijkheid haar werk kan doen. We juichen het enorm toe dat die rol voortaan geborgd is in de wet, zeker in tijden van toenemende desinformatie. Het geeft bovendien aan dat óók de politiek de betrouwbaarheid en onafhankelijkheid van de informatievoorziening van de publieke omroep zeer belangrijk vindt.”
Impact ombudsman
Jaarlijks krijgt de ombudsman ongeveer duizend vragen en klachten naar aanleiding van journalistieke producties van de publieke omroepen. Meer dan 80% daarvan kan tussen publiek en omroep of programma afgehandeld worden, door het rechtstreeks geven van uitleg en extra informatie of door correctie van fouten of onvolledigheden.
De ombudsman onderzoekt en beoordeelt bij de overige klachten of is voldaan aan de journalistiek-ethische normen en afspraken zoals deze zijn vastgelegd in de Journalistieke Code van de NPO. Ook onderzoekt de ombudsman op eigen initiatief journalistieke aanpak en inhoud. Oordelen en adviezen worden gepubliceerd op de website ombudsman.npo.nl. Op deze manier draagt de ombudsman bij aan het verhogen van de kwaliteit van en het bevorderen van transparantie over het journalistieke werk van de publieke omroep.
Geef als eerste een reactie