Patrick Kicken: Waarom werken bij de radio zo ziekmakend is

[BLOG] Radiomakers met een burn-out. De lijst wordt met de jaren langer en langer. Rámon Verkoeijen. Sander, Hoogendoorn en Lantinga. Coen Swijnenberg. Mark Labrand. Erwin Peters. Dave Donkervoort. En vele anderen. Mijzelf gebeurde het twee keer. Tegenwoordig beginnen ook sidekicks en producers om te vallen, waaronder recent de sidekick van Wietze bij 538, Chris Bergström. Is dit toeval of is er meer aan de hand? Laten we er eens induiken. Je kunt deze blog ook beluisteren

Ik ga proberen te duiden in deze blog waarom je als je bij de radio werkt of gaat werken het risico op burn-out groot is. Dat doen we door 16 redenen op te noemen die stressverhogend zijn plus mijn persoonlijke ervaringen op dit gebied. Daar gaan we:

Je maakt van je hobby je werk
Radiomaken doe je vaak in eerste instantie als hobby. Het geeft je lol, ontspanning en je hebt er plezier in. Er hangt niet zoveel van af want je krijgt er niet voor betaald. Tuurlijk heb je te maken met de regels van het station waar je te horen bent, maar je inkomen staat niet onder druk als je eens je dag niet hebt of afzegt.

Zodra het wél je werk wordt gaan er andere regels gelden. Je moet presteren. De druk wordt hoger, er hangt meer van af. En.. een belangrijke reden: aangezien je het zo leuk vindt om te doen stel je vaak geen grenzen. Ik zei in mijn beginjaren op de landelijke radio (De Tros op 3FM) óveral ja op. Met als resultaat dat ik opeens 7 dagen in de week radio zat te maken. ’s nachts, vrijdagmiddag, zaterdagochtend, zaterdagmiddag, zondagochtend: niks was me te dol. Ik kreeg ook nog eens per programma betaald dus dat tikte lekker aan. Hup, nog een drive-in showtje erbij op zaterdagavond, weer leuk en weer kassa. Met als resultaat dat ik na 6 jaar keihard werken bij de Tros en 3FM cynisch werd, er minder plezier in had en geen leukere collega werd. In plaats van me ziek te melden werd ik er bij de Tros uitgekieperd. Ze hadden hun grote nieuwe talent helemaal opgebruikt en ik kon het verder uitzoeken. Zeer teleurstellend. Gelukkig was ik nog jong genoeg om op te krabbelen en op te laden om na een jaartje rommelen bij Stenders in de ochtend bij Radio Veronica terecht te komen, in 2004. Ik was nét 30 en klaar voor een volgend avontuur, maar eigenlijk had ik hier al mijn eerste burn-out achter de rug.

Er zijn er maar weinig die het écht goed kunnen
In radioland, ook bij de landelijke radio, lopen veel mensen rond die de radioschool nooit hebben af gemaakt. Dat komt mede erdoor dat er geen radioschool is. Ja, tegenwoordig zijn er wel wat radiocoaches maar een gedegen opleiding waar de basisbeginselen van radiomaken plus alle wetenschap erover je bijgebracht wordt, die is er niet. Dus kijken we veel van elkaar af en zijn veel radiomensen ook knetter onzeker. Als het huis geen goed fundament kent, kun je de muur wel mooi schilderen en het dak goed waterdicht maken, maar het blijft een wankel huis. Omdat er geen diploma’s voor radio zijn komen mensen op belangrijke plekken terecht die het vak nog ‘along the way’ moeten leren. In een miljoenenbusiness! Zie je hoe dat wringt? Om maar te zwijgen over jonge, onervaren mensen die veel te vroeg voor de leeuwen geworpen worden. Ik had het geluk dat ik eind jaren negentig veel kennis over radio in Amerika vond. Slurpte alles op van radiogoeroe Dan O’Day en de (video)tapes van California Aircheck. Dit gaf me een enorme voorsprong, maar creeërde ook een afstand tot veel collega’s. Zij kwamen steevast met het excuus ‘radio leer je niet uit een boekje!’. Kan me nog herinneren dat ik aan het kersverse team van Stenders, tijdens een brainstorm voor zijn nieuwe ochtendshow, de videoband ‘How To Build a Winning Morningshow’ liet zien. Lachen dat ze moesten met z’n allen! Hahaha! Een cursus radiomaken, hoe durven ze! Fred rolde zijn volgende sigaret. Het geeft je als radiomaker een teleurstellend gevoel als de mensen om je heen het alsmaar op dezelfde manier willen doen en niet of maar mondjesmaat openstaan voor nieuwe technieken en inzichten uit het land waar we in Nederland ook verder op radiogebied alles van gepikt hebben: Amerika.

Kan je het wel goed, dan word je ook om de haverklap gebeld
Een van de redenen dat ik een terugkeer bij de landelijke radio recent ook zelf weer gesaboteerd heb, is dat ik weet hoe het gaat. Je wordt niet alleen gevraagd voor een vast weekendshowtje, nee, je wordt, als je eenmaal weer hebt laten horen wat je kan ook weer constant gevraagd om in te vallen. Bij het hernieuwde Radio Veronica onder Stenders, zeker met twee uurs blokken, is het weer een constant geschuif in de programmering om het rond te krijgen. ‘Kan jij die week de ochtend doen en de week erna de avond en dan de week erna de ochtend én de avond?’ is iets waar veel (freelance) jocks mee te maken krijgen. Dit werkt zéér onrustig, die onregelmatigheid. Voor goede radio moet je namelijk kunnen ontspannen en opladen. Het is geen vakkenvulwerk, het is precisiewerk. En als er dan nou ook nog een hele goede vergoeding tegenover stond, zoals in de 90’s, dan zou je kunnen denken: even doorbijten en daarna relaxen. Maar die vergoedingen zijn er helemaal niet meer. Bij Veronica zitten de nieuwkomers radio te maken voor een broodje knakworst. En dan moeten ze ook nog zelf de muziek uitzoeken! Is het dan raar dat ik m’n gezondheid voorrang geeft? Nee. Vraag maar iemand die het nog voor niks zou doen. En dat is dan ook wat je nu ziet gebeuren, radiomakers die eigenlijk nog maar nét goed genoeg zouden zijn voor de regionale radio worden op de landelijke zenders gepleurd en mogen daar het vak gaan leren. Een belediging voor de luisteraar en uiteindelijk de nekslag voor het station. If you pay peanuts, you get monkeys. Of deze, ook zeer toepasselijk: If you think it’s expensive to hire a professional to do the job, wait until you hire an amateur. (hing een tijdje aan de muur bij de Sky Radio muziekredactie).

De mensen waarmee je samenwerkt
Er is veel verborgen narcisme in radioland. Als je pech hebt krijg je een (ex-)jock als baas die al zover opgestegen is dat je er alleen maar eng van wordt. Vraag oud Radio 10 medewerkers maar eens naar hun ervaringen met wijlen Tom Mulder. Een van de redenen waarom een niet nader te noemen radiobaas en ik ruzie kregen destijds is dat ik hem verweet dat hij alleen maar stagaires aannam. Ik zei: neem nou toch eens mensen aan waar ik iets van kan leren in plaats van andersom! Is dat arrogant? Misschien. Maar ga jij maar eens vier uur liveradio maken met iemand naast je die om de haverklap moet uitleggen waarom we dingen op een bepaalde manier doen. Die met montages aan komt kakken van 3 minuten, een slechte beller selecteert vanuit een onverstaanbare car-kit of een Wikipedia feitje dat iedereen al 10 keer gehoord heeft. Als je vraagt om een gast Johan Vlemmix belt. Bij de ochtend van Wilfred Genee zit een ‘producer’ die letterlijk na één minuut in de muziek zegt ‘kap die plaat maar af, we hebben een beller!’. En Wilfred doet dat dan ook nog braaf. Anti-radio noem ik dat. Nee, dan doe ik het liever alleen, heb ik er niet ook nog de baan van stagebegeleider bij terwijl ik 4 uur liveradio per dag moet zitten te vullen. Natuurlijk zijn er ook mensen die er wél kaas van hebben gegeten die bij een radiostation werken, maar dat zijn vaak de mensen die na verloop van tijd zelf weggaan omdat hun groeimogelijkheden ook op zijn of ze een nieuwe manager boven zich krijgen die ook maar op die positie terecht is gekomen omdat hij zo goed genetwerkt heeft. Daarover gesproken:

Vriendjespolitiek bij de radio
Het is al erg genoeg dat veel radiomakers hun schouders ophalen bij al die kennis die er over ons vak te vinden is, maar er zitten ook types op managementposities die zichzelf nooit bijspijkeren en het vooral moeten hebben van hun goede babbel. En dat moet dan een radiostation naar succes leiden? Logisch dat ze, uit hun eigen onzekerheid, mensen om zich heen verzamelen ‘die ook maar wat doen op gevoel’ of ‘zo lekker in de groep liggen’. Met als resultaat dat we het vooral heel gezellig hebben op de vloer, de sfeer uitermate goed is en niemand de pijnpunten durft te benoemen waaróm we toch zo aan het zakken zijn in de luistercijfers. En dat dan ook kunnen staven met bewijs hierover uit seminars en publicaties, niet alleen maar ‘op gevoel’. Op gevoel draaien we steeds teveel dezelfde platen, zijn de commercialblokken te lang en moeten we meer spreektijd krijgen. Onvoorstelbaar dat stations daarop nog steeds beslissingen nemen. Neem nou zo’n 538. Ziet niemand daar nou dat ze zichzelf alleen maar in de voet schieten door óók een week lang foute muziek te gaan uitzenden? Daarmee speel je je concurrent Qmusic alleen maar in de kaart, die daar al lang én breed een claim op heeft gelegd. Hetzelfde scenario zou nog wel eens waarheid kunnen worden voor Stenders Platenbonanza op Radio Veronica. Dat is zó gelinkt aan NPO Radio 2 dat het de gemiddelde luisteraar alleen maar de suggestie geeft dat hij naar 2 heeft geluisterd. Vooral omdat Rob er nou niet om bekend staat dat hij in iedere aankondiging en bij iedere doorstart de luisteraar eraan herinnert dat hij nu toch écht bij Veronica te horen is. Zou het wel moeten doen, als hij het beoogde effect (meer luisteraars voor Radio Veronica) wil.

Geen groeimogelijkheden
Waarom ik het in 2016 ook wel welletjes vond bij Radio Veronica is dat ik er twaalf jaar zat en behalve zo’n beetje ieder tijdstip doordeweeks en in het weekend gedaan te hebben, nooit de mogelijkheid heb gekregen om door te groeien naar bijvoorbeeld de positie van assistent programmaleider of betrokken te zijn bij de muziekredactie of marketing. Muziekredactie had ik al gedaan bij 3FM en met drie ordners vol aan gescoorde free publicity zou je denken dat een marketingafdeling misschien ook wel van je neusje voor PR zou willen meeprofiteren? Nee hoor, dat is onze afdeling. Nog zoiets waar veel radiomakers tegenaan lopen en wat potentieel bij kan dragen aan opbranden:

Afdelingen die niet samenwerken
Een succesvolle radiozender is natuurlijk een geoliede machine waarbij alle neuzen dezelfde kant op staan, iedereen samenwerkt met maar één doel: die zender zo groot mogelijk maken. Wat je helaas veel ziet gebeuren is dat afdelingen binnen een zender zichzelf gewoon een gebied toeëigenen en zeggen ‘daar gaan wij over. punt’. Discjockeys worden niet in besluitvorming betrokken over een gave stationsactie, nee, ze voeren maar gewoon uit wat wij bedacht hebben met de klant! roept de salesafdeling. De marketingafdeling bartert een posteractie voor de middagshow, want ze zijn zo dik met de middagjock, maar realiseert zich niet dat het beter was geweest om eerst de ochtendshow te helpen want die staat het meest onder druk. Als je als jock een idee oppert voor een leuke stunt, krijg je terug: in de excelsheet staat dat we die week al de Disney actie hebben. Nou en, Peter R. de Vries is vermoord en dáár moeten we nu iets mee doen. Wordt es wakker en durf uit je jaarkalender te stappen, marketingmensen! Of de afdeling techniek die zo zijn eigen agenda heeft. Waar sommigen (gelukkig niet allemaal) er vooral zijn omdat ze het zo gezellig vinden. De hele dag doen alsof je aan het werk bent. Als je vraagt of iets opgelost kan worden op de grote stapel wordt gegooid of het excuus krijgt ‘het werkt toch gewoon? Je drukt te snel!’. Ik sta hier potdomme in de frontlinie te proberen de oorlog te winnen voor ons station en jij loopt alleen maar de hele dag voor de vorm rond met een karretje en een schroevendraaier zodat je alle collega’s foto’s van je vakantie, kinderen, trouwerij of je nieuwe cabrio kan laten zien? Dan ben je een weggooier en er mede verantwoordelijk voor dat de boel naar gallemiezen gaat hier, om maar eens een populaire vakantiebestemming onder radiozenders te noemen.

Afgunst onder deejays
Dan moeten we het natuurlijk ook nog hebben over het deejayteam. Een slimme programmaleider stelt het team samen op basis van een goede balans jong/oud, ervaren/onervaren. Toen ik in ’04 bij Veronica mocht komen werken keek ik mijn ogen uit hoeveel talent daar zat. Van Inkel. Van Someren. Teekamp. Bart van Leeuwen. Kas van Iersel. Ferry Maat. Noemmaarop. Wat een dróómprogrammering! Reken maar dat het mij als jock ook optilde en ik mijn stinkende best ging doen om dat niveau te proberen te evenaren. Er was dan ook niet zoveel afgunst onderling, want eerdergenoemde mensen hadden hun sporen al ruimschoots verdiend en vonden het alleen maar grappig, zo’n jonge hond die zo enthousiast was. Een van de fouten die Stenders & Caroline nu ook maken bij het nieuwe Veronica is in één keer TIEN nieuwe mensen in de programmering te gooien. TIEN! Die állemaal in eerste instantie onzeker zijn en hun punt willen maken, linksof of rechtsom. Wat denk je dat dat doet met de sfeer op een werkvloer? Hoe mensen die denken ‘ja maar wat zij kunnen, kan ik ook’ daarop reageren. Lekker, als je dan als programmaleider kan zeggen ‘kijk eens, ik heb de nieuwe Giel Beelen ontdekt’, maar de luisteraar heeft er geen fluit aan zoveel nieuwe stemmen tegelijk. En dan afscheid nemen van ervaren mensen als Lindo Duvall en Dennis Hoebee niet terughalen. De sfeer in veel deejayteams is al toxisch. De fout is te denken dat dat door één iemand komt. Dat komt door een verkeerde balans oud/jong, ervaren/onervaren. Te veel onrust door te veel of te grote veranderingen in een keer. Om over producers die ook zo nodig moeten maar te zwijgen. Daarover gesproken:

Producers die eigenlijk deejay willen zijn
Waar je als jock ook nog mee te maken krijgt is concurrentie binnen het team waarmee je je radioshow moet maken. Hoeveel producers zitten eigenlijk stiekem maar te wachten tot dat ze op de plek van de jock mogen gaan zitten? Tuurlijk kan een goede producer een goede jock worden, maar daarvoor zit je daar niet. Je zit er om de deejay te ondersteunen. Gemene lachjes, geroddel, gedoe, slechte hulp. Zelf er weinig van bakken maar toch vooral de jock bekritiseren. Slimme jocks creeëren, omdat er binnen het jock- en producerteam vaak al veel afgunst is over salaris en wie er nu weer in de krant stond, dan maar een veilige cocon om zichzelf heen. Types als Evers en Van Someren doen dat al jaren slim en Ekdom volgens mij ook, gewoon je eigen veilige haven creeëren door een muur om je heen te bouwen van mensen die je wel (tot op zekere hoogte) kunt vertrouwen omdat ze alleen voor en met jou werken. Stenders heeft dit natuurlijk helemaal geperfectioneerd: hij verzamelt een hele familie om zich heen waar hij op terug kan vallen.

De luistercijfers
Iedere maand weer is er paniek in de hut. De nieuwe luistercijfers!! Op basis van een super ouderwets systeem (een handjevol mensen moet in een schriftje bijhouden waar ze naar geluisterd hebben) wordt tot op achter de komma nauwkeurig iedere maand weer gerapporteerd welk percentage naar welk station (en nog erger) welk radioprogramma ze geluisterd hebben. Dit voelt iedere maand weer als het zwaard van Damocles. Veel jocks kijken er uit zelfbescherming niet meer naar. Als ze het doen, gaan ze meteen vergelijken hoe andere radioshows om hun heen het gedaan hebben. ‘Kijk, aan óns ligt het niet, wij zijn wél gestegen’. ‘Het ligt aan de ochtendshow, kijk maar!’. FOUT. Het ligt aan iedereen, het hele team, zowel succes als falen. Als je leest dat de ochtenshow gezakt is, moet je je afvragen of jij er in jouw show wel genoeg reclame voor gemaakt hebt of dat je ze op een andere manier kunt helpen. Als een voetbalteam waarbij de middenvelders genoeg goede voorzetten geven aan de spitsen. Het ergste is nog dat het héle gebouw vaak mee kan kijken in die gespecifieerde luistercijfers. Dus Mia van de kantine kan zien dat er minder vrouwen-van-20-49 naar mijn uurtjes radio hebben geluisterd. En die vindt daar wat van. En die gaat daar over praten net alsof ze over het weer praat. Terwijl ik niet kan zien hoeveel broodjes kroket Mia vandaag nou weer verprutst heeft! Die gespecifieerde luistercijfers zouden alleen maar tussen programmaleider en maker zichtbaar moeten zijn en besproken moeten worden.

Te weinig of geen feedback
Meest gehoorde klacht van radiomakers wereldwijd: ik snak naar feedback, of ik het goed doe. Dat is ook een van de redenen waarom ik er op blijf hameren: luister seminars, kijk airchecks uit het buitenland en lees boeken over radio! Je programmaleider, die tegenwoordig ook meteen stationmanager moet zijn, heeft simpelweg geen tijd om jou steeds van feedback te voorzien. Slecht, ik weet het. Maar door jezelf te voeden met kennis over het vak kom je erachter dat je heel veel dingen al goed doet en ontdek je dingen die jou beter maken in wat je doet. Dus krijg je meer zelfvertrouwen, worden je shows beter en wordt de behoefte aan feedback minder. De feedback die ik bij de Tros van Daniël Dekker hoorde was: ‘als je niks hoort, gaat het goed’. Ha. En Erik de Zwart riep wel eens op de gang terwijl ik naar boven liep: ‘je staat boven Van Someren!’ (die toen net naar Radio 10 was vertokken). Daar moet je het dan mee doen. Gelukkig waren er ook airchecksessies met mensen als Uunco Cerfontaine en Niels Hoogland, waar ik toch wel wat van opgestoken heb. Je zou er natuurlijk ook voor kunnen kiezen om zelf een radiocoach in de hand te nemen, als Pierre Papa, Erwin Peters of Lindo Duvall.

In het land der blinden
Het ergste van alles vind ik nog dat middelmaat zo de norm is geworden bij de radio dat mensen die er wél het maximale uit willen halen voor de luisteraar inmiddels met argusogen bekeken worden. Of voor gek worden verklaard. ‘Een radioprogramma is geen proefwerk waar je een tien voor moet halen!’. Zit iets in, maar je mag wel proberen er iedere dag een dikke voldoende of zelfs een acht of negen van te maken. Dat doe je door slim na te denken over wat je zit te doen en jezelf constant proberen te verbeteren. Doordat er zoveel beginnersfouten gemaakt worden bij de landelijke radio, gaat een volgende generatie die net komt kijken óók denken dat dit de manier is en zo draaien we ons mooie medium uiteindelijk de strot om. Dat is dan ook de grootste reden dat ik deze columns al acht jaar schrijf. Om te laten zien dat ik het allemaal beter weet? NEE! Om jou aan te sporen écht te communiceren met je luisteraar en je station verder te helpen, in plaats van maar wat te zitten doen op gevoel, voor de bühne of om je collega’s te imponeren. Zo hoorde ik Martijn Muijs laatst, overdag, op Radio Veronica praten over ‘het radioforum’. En wat de mensen daar van -zijn- radioprogramma vonden. Hoe niche en inside wil je het hebben? En lachen dat we deden op de gang en in de studio! De luisteraar, die haalt z’n schouders op en zapt een stationnetje verder. En sowieso, al dat ouderwetse gedoe, met namen voor afzonderlijke radioprogramma’s. We leven in 2021 en we doen het nog precies als dertig jaar geleden: ouderwets, traag, stoffig en totáál niet vernieuwend. Een plaatje aanvragen, is dat nou het béste wat je kunt verzinnen aan entertainment in een tijd dat iedereen met een druk op de knop veel beter vermaakt kan worden?

De roem, het wantrouwen en de onzekerheid
Het begint zo langzamerhand meer op een boek dan op een blog te lijken, maar dit wil ik je toch ook nog meegeven: het doet iets met je als je in een stukje metaal praat en onbewust weet dat er 50.000 of nog meer mensen je horen. Alsof je naakt op de middenstip in een vol voetbalstadion staat, alle ogen en oren op je gericht zijn en in een kring ook nog allemaal collega’s om je heen staan die iets van je vinden. Zo intiem is radio eigenlijk. Die angst die dát met zich meebrengt die parkeer je ergens onderbewust maar het gaat je ooit inhalen, linksom of rechtsom. Het is dan ook niet gek dat veel jocks aan een drank- seks- of drugsverslaving raken om dit nog een beetje weg te kunnen wuiven. En dan zijn er ook nog ineens allemaal mensen die je vriend of vriendin willen zijn omdat dat zo mooi staat op een feestje. Of omdat ´jij toch wel aan kaarten voor U2 kan komen?!’. Het heeft me knap wantrouwend naar mensen toe gemaakt. En dan hebben we het nog niet eens over de ‘roemverslaving’ die op de loer ligt. Dat de hele tijd in de picture en in de krant staan brengt lekkere stofjes teweeg in je hoofd, waar je steeds meer van wilt. Een artiestencoach die ik ooit sprak noemt roem net zo verslavend als heroïne. Dat zou kunnen verklaren dat veel ex-radiomakers toch linksom of rechtsom van zich laten horen op een opvallende manier, zoals Robert Jensen en Michael Pilarczyk. Rick van Velthuysen zit zelfs op z’n zestigste nog midden in de nacht radio te maken, omdat hij niet zonder die aandacht kan. Giel die iedere scheet op z’n Instagram stories zet. En owee als er iemand overlijdt, dan zijn we er als de kippen bij om een foto van ONSZELF met die artiest of BN’er te plaatsen op onze socials. Och wat missen we hem of haar nu al! Onzin, je had gewoon weer even je volgende shot dopamine nodig.

Die eeuwige overnames en besparingsrondes
En dan heb je ook nog eens die reoganisatie- en besparingsdrift in radioland. Eerst werd de Sky Radio Group (waar Veronica, Classic FM en Sky Radio onder vielen) overgenomen door de Telegraaf Media Groep. Voor naar wat achteraf bleek een iets te hoge prijs. Dus begonnen al eigenlijk vrij snel de eerste bezuinigingsrondes. Gingen krantenmensen zich afvragen waarom die plaatjesdraaiers-en-managers toch zo godsgruwelijk veel geld verdienden?! Dat kon wel een tandje leaner en meaner. Dus werd er vanalles bedacht om maar te kunnen besparen, tot aan de flesjes water in de koelkast die vervangen werden door kannen water. Jocks moesten gaan werken voor hun geld! Ze staan toch voor 40 uur op de loonlijst? Dus zat ik op een gegeven moment 32 (!) uur radio te maken per week. 5 dagen overdag 13-16u live, 5 keer ’s nachts 12-03u (voicetrack) en zondagavond 19-21u voicetrack. Vind je het gek dat je er dan op een dag geen ene reet meer aan vindt? En dan moest de volgende overname nog komen. Toen John de Mol’s Talpa de hele radiohandel met een handige aandelenruil voor bijna voor niks in handen kreeg ging er weer een wind van angst door het pand. Wéér verandering. Er was ook nog een manager zo slim om te roepen ’tja, we moeten dus binnenkort allemaal op onze eigen baan gaan solliciteren’ en het kwaad was geschied. Iedereen kroop in zijn of haar schulp, van teamwork was geen sprake meer want iedereen intern was ineens je concurrent. En zoals we allemaal weten is angst dodelijk voor creativiteit en een bron voor opbranden. Hetzelfde is eigenlijk nu weer aan de hand op de Bergweg, waar iedereen heus wel voelt dat er weer verandering op komst is met de overname van heel Talpa TV én radio door RTL. De ‘wie moet ik nu elimineren of te vriend houden zodat ik straks nog een baan heb’ heisa gaat weer van start!

Hand in eigen boezem
Ja, wat kun je zelf er eigenlijk tegen doen om te behoeden dat je zelf ook of weer in burn-out terecht komt als je bij de radio werkt? Ik heb de afgelopen 5 jaar zo’n (schrik niet) 300 coaches, auteurs en sprekers over stress gesproken. Dit heeft geresulteerd in het boek Leven Zonder Stress en de gelijknamige podcast. Nou het slimste zou zijn om helemaal niet bij de radio te gaan werken en het als hobby te blijven zien. Maar goed, als je dan tóch zo graag naam en carrière wil maken dan zou ik je met klem willen adviseren het geld wat je ermee verdiend hebt goed te sparen, net als ik heb gedaan. Zodat je het niet meer móet blijven doen voor je hypotheek, ook al werk je in een onveilige omgeving. En als je voor een radiostation gevraagd wordt: check eerst goed waar je terecht komt. Werken daar mensen in de top die er verstand van hebben? Kom je in een team waar de sfeer goed is en waar je op elkaar kunt leunen? Of kom je in een verzameling BV’tjes terecht waar iedereen alleen maar met zijn of haar eigen eilandje bezig is. Wat dit verhaal mooi onderschrijft is dat onze vriend Rob S ook oud 100%NL, 3FM en KX talent Bert van Lent (37) benaderd heeft voor op Veronica. Die bedankte vriendelijk en zei ‘ik heb nu een leuke baan, ben lasser, dat verdient super goed en vind ik leuk om te doen. Die radio is me allemaal veel te veel gestress’.

Tot slot
Ik was laatst te gast bij de podcast ‘Dit Was De Radio’ van Harm Edens, Arjan Snijders en Ron Vergouwen. Harm noemde me daar ‘een lui varken met een kladblok!’. Ik moest er op dat moment hard om lachen en dacht hij heeft nog gelijk ook, ik moet me eens wat minder verschuilen achter m’n computerscherm en het gewoon weer gaan doen, liveradio. Maar het heeft me ook aan het denken gezet, met bovenstaande blog tot gevolg. Als je de podcast wil beluisteren, hier onder issie. Hopelijk heb ik nu duidelijk gemaakt waarom ik dat ‘aan de bak moeten’ voorlopig nog maar even uitstel. Laat radiostations eerst maar eens bewijzen dat ze een gezonde werkomgeving kunnen bieden, met beslissingen gebaseerd op gedegen kennis en wetenschap anno 2021, niet op louter maar wat uitproberen of persoonlijke voorkeur. Want de prijs die je daarvoor betaalt, zeker als je zo betrokken bent als ik, gaat je niet in je koude kleren zitten. Laat me dan maar voorlopig gewoon, onbezoldigd, voor de hobby en voor de lol twee uurtjes radio maken per week, uitgezonden in drie landen. Bij Wild FM Amsterdam, Paradise FM Curaçao & Holland FM op Gran Canaria. Als je mijn expertise, kennis, ervaring, naamsbekendheid en energie in wil huren, dan bewijs je eerst maar eens dat je het waard bent. Onthou dat radio tegenwoordig jouw talent harder nodig heeft dan andersom, er zijn genoeg mogelijkheden om je creativiteit kwijt te kunnen en er nog geld mee te verdienen ook. Weet wat je waard bent!

Patrick Kicken

23 Comments

  1. Sja Patrick, allereerst: If you can’t stand the heat stay out of the kitchen. Dooddoener, ik weet het, maar het is wel waar. Je moet wel ballen hebben en een dikke huid in dit vak, want ja het is een vak, geen hobby. Ik heb makkelijk praten want ik heb vroeger natuurlijk WEL de beste leermeesters gehad die je kon krijgen. En eerlijk gezegd had ik met die lessen ook nog veel meer mee kunnen doen dan ik heb gedaan. Maar een deel van je verhaal herken ik wel. Een dj is van nature onzeker en zou veel vaker een aai over z’n bol moeten krijgen van de leidinggevende. Overigens, ik weet wat het is om overspannen te raken, want ik had dat al in 1989. Daarna gelukkig nooit meer last van gehad. Groet, Bart van Leeuwen

    • Een aai van een luisteraar is ook fijn.
      De weekenden tussen 16 en 18 uur zijn heerlijk. Lekker terug in de tijd met mooie muziek.

      Ieder vak zal zijn voor en nadelen. Ik ben postbezorger…bedoel maar.

  2. Een lange herhaling van zetten waar ik alleen maar herhalend op kan antwoorden dat een burn-out niet iets specifieks is voor de radiowereld, de meeste (en stabiele) deejays doen fluitend en relaxt hun werk, maar sommige mensen zijn verslaafd aan hard werken kunnen niet (meer) lanterfanten, maar bovenal gaat het vaak samen met andere verslavingen, vul maar in, maar daarover wordt gezwegen, dat is wel heel typisch voor het radiowereldje, je mond houden, zwijgen, op je tong bijten, of je stem kwijtraken.

    Kortom de enige nieuwe conclusie die ik nu wel hardop durf te trekken. Rob Stenders gaat uitkijken naar iets anders. Een burn-out heeft ie niet (en ook geen problemen met drank & drugs), maar het probleem met zijn stem is denk ik nu toch wel dat hij vooral wil zwijgen.

    Doe ik ook verder.

    DJ

    Het overlijden van Peter R. de Vries werd donderdag 15 juli ’toevallig’ net even voor 14.00 uur bekend gemaakt en dus ging De Bonanza met Martijn en Caroline daar goed op in. Ik ben normaal ook een nieuwsjunk, maar had geen zin in geouwehoer op Radio 1, maar behoefte aan muziek. En dat deed De Bonanza goed, dat heb ik ze ook ge-appt. Maar verder wordt de actualiteit steevast genegeerd, een keuze en ik voelde toen ook dat een door velen verguisde figuur als Matijn Nijhuis die het nieuws in de middag op Radio 2 doet, node wordt gemist in De Bonanza bij Veronica. Een detail, maar hij was ook part of de show en de sfeer. En dat is er allemaal niet meer…

    En nu valt Edwin Evers in, een legende volgens velen, maar wel iemand die denk ik vooral perfect voor een ochtendshow is met een heel team, want in De Bonanza vond ik hem weinig toevoegen, wat dat betreft ben ik het met Lodewijk den Hengst eens dat Rob Stenders de beste deejay is en dat al heel lang.

    Afgelopen donderdag was het afscheid van Peter voor onder meer de BN-royalty in Carré en Edwin was daar ook bij. Hij zat vlak daarna om 14.00 weer achter de maaik, dus een uitgelezen kans voor een Peter Bonanza als je weet dat er tijdens de herdenking in Carré ook veel muziek is gedraaid; Procol Harum, Liesbeth List, Bram Vermeulen, Ramses Shaffy tot de Bee Gees en tot slot de Bolero van Ravel. Respect voor Edwin die er weinig over wilde zeggen en alleen nog een keer A whiter shade of pale draaide, maar ik vond ’t een gemiste kans verder, ook dat heb ik ge-appt.

    Maar het gold wel voor heel radioland op de dag van Peter zijn uitvaart: zoveel mogelijk negeren. Mogelijk ook omdat zoals Martijn Muis eerder zei dat weinigen Peter een held vonden en velen een hekel aan hem hadden. Het stak me even, maar hij had wel gelijk. In het beste geval hebben mensen nog wel wat respect voor zijn crime-werk, maar velen hebben Peter R. altijd verafschuwd door al zijn optredens in alle talkshows waar hij over alles zijn mening mocht geven en daar werd dan ook nog royaal voor betaald (een schande!), maar bovendien ook nog eens een linkse rakker was. Nou dan weet je het wel als je op de dag van zijn uitvaart luisteraars laat appen. Ik heb dat tevergeefs nog wel gedaan om aandacht voor Peter te vragen, voor de laatste keer, de laatste eer en alleen maar met muziek, daar is radio perfect voor!

    Maar goed, dat zijn mijn hang-ups.

    Ik schakelde donderdag na de herdenking om 14.00 uur over naar De Bonanza, maar dat begint dan pas ruim tien over het uur, dat schijnt zo te werken. Maar in ieder geval, Marisa in het programma ervoor draaide nog haar laatste plaatje van haar show en was Haus am See van Peter Fox. Dat dan weer wel.

    Toeval bestaat niet.

    DJ

    En Peter R. de Vries had overal verstand van, maar hij wist niet of je burn-out aan elkaar, los of met een streepje moest schrijven. Hij zei altijd, ‘Een burn/out, ik heb geen idee wat dat is.’ Ja, dat kon Peter ook, grappen maken en maar weinigen weten dat hij op het eind nog als cabaretier in Carré heeft gestaan. Twee dagen zelfs, nou ja gestaan? Hij zei, ‘Ik kniel nergens voor, maar straks in Carré ga ik liggen …’

  3. “Waarom werken bij de radio zo ziekmakend is”

    Zou ik m’n diabetes dus toch aan werken bij de radio te danken hebben?…………….hi

    Kom op Patrick !

  4. Patrick, je noemt helemaal niks dat ook niet voor andere branches geldt. In alle branches krijgen werknemers burn-outs, managers trouwens ook. Sommigen jongeren zelfs al op school….
    Tegenwoordig zijn de meeste bedrijven gericht op het maken van zoveel mogelijk winst voor de eigenaar en aandeelhouders. Die denken dat iedere werknemer inwisselbaar is voor iemand anders en dat doen ze dan ook.
    Ervaring is niet belangrijk, maar alleen het aantal stuks per uur dat je kan doen. Of het aantal uren per week. Flexibel wordt altijd uitgelegd in het voordeel van de werkgever. Over enkele tientallen jaren zullen dan ook heel veel werknemers worden vervangen door AI robots, Die kunnen namelijk 24/7 doorgaan zonder ziek te worden en zonder te mopperen. Dat gaat ook voor de media gelden, de eerste AI TV-nieuwslezers zijn er al (in China en de USA).
    Begrip voor een oudere werknemer die misschien wat langzamer is (maar misschien ook niet!) is er niet meer. Ben benieuwd hoeveel werknemers het halen tot hun nieuwe pensioenleeftijd. Waarschijnlijk alleen het rode pluche in Den Haag.
    Nee, die ook niet, maar die hebben voor zichzelf dan weer een meer dan uitstekende afvloeiingsregeling ingesteld.

  5. Goeie blog, maar waarom toch altijd die oude koeie uit sloot halen wat je altijd zelf hebt meegemaakt… dat weten we onderhand wel, maak deze blog een tot een algemene blog dan blijft het ook voor de lezer interresant.

  6. Ben het met Patrick eens, om 3 redenen.

    De eerste is hierboven al perfect omschreven door Rink. De belangrijkste (tweede) reden is dat er in Nederland helaas nooit een radio-industrie is ontstaan. We maakten kennis met commerciële radio in de 60s en 70s vanaf zee, en toen die zenders het zwijgen werd opgelegd in 1974 ontstond er (onder aanvoering van Veronica iconen Out en Harding) de roep om legale commerciële omroep in Nederland.

    Radio in Nederland zou moeten worden zoals het in Amerika al jaren was, en aangezien Amerika het radiomekka was (is?), volgden we met zijn allen graag deze redenering. De voorspiegeling was dat bij de invoering van commerciële radio in Nederland er radiostations zouden ontstaan op lokaal, regionaal, en nationaal nivo. Allemaal zichzelf bedruipend d.m.v. commercials. De markt zou zijn werk gaan doen, en er zou automatisch pluriformiteit ontstaan, een nieuwszender, een popmuziekzender, een blueszender, een reggaezender. De zenders zouden allen worden bemand door betaalde krachten, die vervolgens dan horizontaal en verticaal carrière zouden kunnen maken bij gebleken talent.

    Horizontaal: van lokaal naar regionaal naar landelijk, verticaal bijvoorbeeld van format news naar format talk, of van format popmuziek naar format oldies enz. Net zoals het in Amerika gebeurde, het is prachtig verwoord en ietwat geromantiseerd in de song W.O.L.D. van Harry Chapin.

    Helaas pindakaas: Nederland bleek te klein, en toen in de begin 90s commerciële radio voor het eerst vanuit Nederland mocht bleek al gauw dat er op lokaal en regionaal niveau weinig eer te behalen viel: te weinig inkomsten, dus werken met veel vrijwilligers, of nog erger een mix van een enkele betaalde kracht en vrijwilligers. (Wat heb ik toen vaak een medelijden met die betaalde krachten gehad, voor een hongerloontje de shit van 20 mensen op je dak, menigeen is er echt ziek van geworden).

    Op nationaal niveau bleek enige eer te behalen, al moest er, mede door te enorme bedragen voor de FM-frequenties, wel goed gekeken worden naar de kosten en baten, en dus veilig geprogrammeerd worden.

    Anno nu bestaat onze ‘radio-industrie’ dus uit een publieke omroep waar je voor een veilig cao-loon je ding kunt doen, en een paar winstgevende commerciële omroepen, waarbij de prime-time jocks eigenlijk de enigen zijn die het vak kunnen uitvoeren zoals we allemaal willen: veel vrijheid in doen en laten en ruimte voor creativiteit (en ook nog goed verdienen!). De overige uren zijn strak geformatteerd, en of daar nu jock a of b zit, het maakt niet uit. Daarbij ook nog voor een bescheiden vergoeding begrijp ik.

    Er zijn nog heel veel jonge enthousiaste radionerds, ik luister met plezier naar de podcast In Vorm van Bas van Teylingen waar ik ze met veel passie over radio en vormgeving hoor praten. Maar als je je passie daadwerkelijk op de radio wil uitleven is de enige mogelijkheid daarvoor nog om een prime-time plaatsje op een landelijke zender te krijgen.

    Tenzij je ‘lopende band’ radiowerk ook prima vind, maar dan twijfel ik aan je passie. En als die prime-time al lukt (what are the odds?), sta je onder constante druk van de luistercijfers, en het feit dat er duizenden anderen zijn die je baantje willen. Dus jongere nerds: ga wat anders doen, denk aan jezelf.

    Derde reden: Muziek beluistering is niet meer exclusief voor de radio zoals in de 60s,70s,80s. Een verder configureerbaar Spotify (nieuws, processing, enz) zal steeds meer mensen aanspreken, gecombineerd met gebruikersvriendelijke manieren om het ook mobiel te beluisteren (internet in auto e.d.). Muziek was vroeger DE reden dat mensen naar de radio luisteren. Needless to say dat door dit verlies de glans er wel een beetje af is.

  7. Hebben de radiomakers zich wel een de vraag gesteld: waarom zou ik luisteren”.
    Er is eigenlijk geen enkele reden om te luisteren. DJ’s zijn/doen allemaal het zelfde en de muziek kan ik overal zelf draaien. Waarom dan luisteren naar iets wat een ander heeft uitgezocht en ik dat toevallig op dat moment niet mooi vind. Radio is iets uit een grijs verleden toen nog niemand platen of bandjes had.

  8. Frank van t Hof is de ultieme inval DJ, die is er dag en nacht. Maar het komt niet op mn over dat hij het zwaar werk vindt.

  9. Serieus, waar maken jullie je druk om? Radio is allang dood. Niemand zit nog te wachten op die C-artiesten die zichzelf het belangrijkste vinden. Dankjewel Spotify, Apple Music, Youtube Music zodat je die muziek kan luisteren die JIJ leuk vindt, zonder dat er een of andere nono doorheen ouwehoert. Doet een van jullie het licht uit in het museum?

    • Over die vele nono’s heb je gelijk maar dat radio allang dood zou zijn is echt totale onzin. Als die muziekdiensten die je noemt is radio ook nog steeds springlevend. Al moeten de grote landelijke stations wel wat meer lef gaan tonen en zorgen dat radio niet een nog grotere eenheidsworst gaat worden.

  10. Ik ben radiocoach! In te huren voor alle bovenstaande problemen én een nog langere lijst van dingen die van radiomaken het leukste vak ter wereld maken!

    Als je beginner bent help ik je gratis!
    Astriddejong.nl

    • Mevrouw De Jong, u bent een held! Zo’n mooie positieve reactie op een best wel sombere column! Ik hoop dat Patrick Kicken een keertje met u komt praten; hij lijkt het nodig te hebben.

  11. Ik ben benieuwd wanneer je nu eens met een echte innovatie komt. Want met een goede of een hele goede doorstart uit de radio boekjes komen luisteraars echt niet terug.

    Thuisbezorgd veranderde de maaltijden business, Spotify veranderde de muziek industrie, email veranderde de post.

    Mijn marketing boeken van 25 jaar geleden werken echt niet meer.

    Gaan we hier eens een echte radio innovatie lezen? Of blijven we koste wat het kost roepen dat alleen de oude radio goed blijft.

    Ruim een halve eeuw geleden emigreerde veel Nederlanders naat Australië en Canada. Zij blijven vasthouden aan klompen tradities. Wij ontwikkelden ons door.

    Blijft Patrick strijden voor de “Holland” zoals die in Australië en Canada wordt beleef? Of komt hij ooit met een echte radio innovatie?

  12. Hallo Patrick, Ga je nog een vernietigende column over Frank Dane en Radio 538 schrijven in verband met de gedaalde luistercijfers van Radio 538? Met vriendelijke groet,

    Hendrik Brands

  13. Als luisteraar vind ik de radio al bijna 20 jaar doodsaai, door wat ik noem ‘johndemollisering’. Formatradio met een database van 20 platen, uitgezocht obv zgn marktonderzoek uit amerika of engeland, zogenaamde hippe dj’s met uitwisselbaar, schriel stemgeluid met bijbehorende deug mentaliteit maar zonder radiopersoonlijkheid etc etc

    Maar ook niet in de laatste plaats de muzikale armoede van artiesten van de afgelopen 2 decennia. Niet vreemd dat nu tiktok muziek van meer dan 20 jaar terug populair maakt, het wordt niet meer gemaakt en het wordt niet meer gedraaid op de radio.

    • Er is nog voldoende mooie muziek tegenwoordig. Maar het komt niet meer op de radio. Enerzijds omdat “het niet past in het format”. Anderzijds omdat de radio tegenwoordig niet meer trendsettend is, maar volgend. Dat was in mijn jeugd anders.
      Echter de radio kan daar eigenlijk niks aan doen, want op internet kan je in 4 minuten tientallen nieuwe muziekjes beluisteren en op de radio maar 1.

  14. Deze column van Patrick is slecht. We nemen de column ff per alinea door.

    Je maakt van je hobby je werk: Er zijn zoveel mensen die van hun hobby hun werk hebben gemaakt. Van muzikanten tot aan mensen in de horeca dus dat is op perse op radiomensen van pas.

    Er zijn er maar weinig die het echt goed kunnen: Dat is een mening. Jij kan iemand goed vinden terwijl ik diegene slecht vindt.
    En de Amerikaanse luisteraar is anders dan de Nederlandse luisteraar dus waarom alleen Amerika als voorbeeld nemen.

    Kan je het wel goed dan word je ook om de haverklap gebeld: Die nieuwe bij Veronica wisten van tevoren dat ze zelf de muziek uit moeten zoeken en voor sommige was dat zelf een eis. Anders hadden Danny en Ed het nooit gedaan.

    De mensen waarmee je samenwerkt: Dat jij een stagiaire het vak niet wilt leren is meer asociaal van jou kant. Waar moeten stagiaires het anders gaan leren.

    Vriendjespolitiek heb je overal.

    Geen groeimogelijkheden: Misschien vonden mensen Patrick niet goed genoeg voor assistent programmaleider.

    En grappige fragmenten en leuke plaatjes is iets anders dan echte marketing.

    Afdelingen die niet samenwerken: Waarom moeten discjockeys meegenomen worden in de besluitvorming? Meer meningen wil niet altijd zeggen dat het idee beter wordt.

    Afgunst onder deejays: Lindo en Dennis passen gewoon niet bij het nieuwe Veronica.

    En Veronica heeft met Tim, Dennis, Rob en Martijn genoeg ervaring doordeweeks. Weekend had wat beter gekund.

    De luistercijfers: Waarom zouden luistercijfers niet openbaar moeten zijn? Wordt niet echt duidelijk in het stuk.

    Te weinig of geen feedback; Dit riedeltje kennen we wel van je. Niet iedereen leert van boeken, seminars en aircheck. Sommige dj’s leren het door het te doen.

    In het land der blinden: Patrick zelf doet met zijn talks in Hiphophits ook nog steeds hetzelfde als 30 jaar geleden dus Patrick klacht hierover maar doet er zelf lekker aan mee. En de laatste keer dat PAtrick een dikke voldoende haalde is lang geleden.

    De roem: Rick vindt het gewoon nog leuk op radio te maken. Niks meer en niks minder.

    • M.b.t. ‘van je hobby je werk maken’. Misschien mag ik mezelf als voorbeeld nemen.Ik ben sinds de eind 80s werkzaam in de ICT. Daarvoor heel veel met computers en software bezig geweest in de hobbysfeer. Ik heb dus van mijn hobby mijn werk gemaakt, niet zo moeilijk, bij gebleken talent zijn er genoeg opties. Tevens mogelijkheden om jobs in een andere plaats,provincie, of land te gaan doen. Of van programmeur naar systeemanalist te gaan, enz, enz. Wat voor ICT geldt, is binnen Nederland niet van toepassing voor radio.

      Doordat Nederland geen radioindustrie heeft kunnen de radionerds met gebleken talent niet ‘van hun hobby hun werk maken’, of slechts een enkeling. Die enkeling komt dan in de ziekmakende situaties terecht, anderen doen hun ding op vrijwillige basis. Denk je dat de ICT industrie ooit zou werken op vrijwillige basis?

  15. Hi Patrick,
    Ik wil je graag uitnodigen om een keer langs te komen bij NPO Campus, zodat je kunt zien/horen/ervaren wat we doen en hoe we werken. Ik ben benieuwd naar je suggesties ook.

  16. Het gaat in deze column van dhr. Kicken, en in de reacties, altijd over plaatjesdraairadio, oneerbiedig gezegd. Ook op radiotrefpunt.nl is dat zo. Ja, dat is een respectabel vak, niet zo simpel als het lijkt, en ik beoefen het zelf ook. Maar dat is niet “de” radio. Er zijn ook nog mensen die werken bij de nieuwsredacties, die maandenlang op pad zijn voor een documentaire, die met gammele techniek een sportverslag uit een ver land op onze radio moeten krijgen, die met een haperende draagzender door een brandend Enschede of een ondergelopen Valkenburg lopen. (De mensen die Kicken overigens neerbuigend aanduidt als “radiomakers die eigenlijk nog maar nét goed genoeg zouden zijn voor de regionale radio”.) Ook dát is radio, hoor. En ook die mensen krijgen wel eens een burnout.

  17. Geachte Patrick e.a. lezers,
    Weet je dat ik vaak een zere vinger heb van het drukken op de toet(sen) van de radio? Waarom horen we veel non-info… zopas nog bij Edwin op Veronica. Nee Veronica is het niet… Uiteindelijk radio maar op LP AM Eldorado 1467 gezet. Ja ik nog uit de tijd van Radio Noordzee 220, dát was mijn station😉

    Gelukkig, ik moet op de toetsen drukken, zijn er nog een paar waar ik (en mijn vrouw) van kunnen genieten!
    Op KBC, Bob van Beeten én Marc van Amstel.
    Op Radio 2, Eddy Keur en Wouter vd Goes met Vinyl.
    Eddy volg ik al jaren: Caroline, KRO H3, Radio 10 en Q The Beat.

    Helaas gaat het om de poen, luistercijfers. Ook dát maakt de deejays kapot en ze moeten de voor hun uitgekozen muziek draaien…

    Patrick ga zó door met jouw mening en tips!

    Groet,
    Henk uit Dokkum😉

    Groet, Henk uit Dokkum

5 Trackbacks / Pingbacks

  1. Patrick Kicken: Zijn ze bij dit Belgische radiostation nou helemaal knettergek geworden?! - Spreekbuis.nl
  2. Het grote gevaar van bedreiging en intimidatie bij narcisme. video - VKoN
  3. Een ziekmakende narcist: bestaat dat? Hoe verlos je jezelf? - VKoN
  4. Naar Externe links Trauma Herstel - VKoN
  5. Patrick Kicken: Dit is waarom Matthijs van Nieuwkerk het voordeel van de twijfel moet krijgen - Spreekbuis.nl

Geef een reactie

Uw e-mailadres wordt niet gepubliceerd.


*