‘Matthijsgate zat er aan te komen’

Vorig jaar zomer verscheen van de hand van journalist en ex-mediadirecteur van de KRO Ton Verlind het boek ‘Een schitterende slangenkuil’ met kritische opmerkingen over de cultuur die zich in de loop van de tijd bij de publieke omroep heeft ontwikkeld. Verlind beschrijft een informele beslisstructuur, waarbij de verantwoordelijkheden onduidelijk zijn en partijen (NPO en onafhankelijke omroepen) tegenover elkaar staan. Er is bovendien een veel te sterke gerichtheid op de markt, lees kijkcijfers.

Maatschappijfilosoof Robin Brouwer bekritiseert in het boek de ‘talkshows nieuwe-stijl’ die hij hét voorbeeld van een morele fruitmand noemde. ‘Het vermogen om kritisch en journalistiek onafhankelijk te opereren wordt begrensd door de opdracht van het pro- gramma om hoge kijkcijfers te halen en ook door de maatschappelijke en materiële positie van de presentatoren. Ze horen tot de goedbetaalde elite, waardoor ze maar moeilijk kritisch kunnen zijn naar ondernemers en bestuurders of gewone mensen, die de grenzen van het maatschappelijk aanvaardbare overschrijden’. Nu blijkt dus dat een gevierd presentator omwille van het succes zelf die grenzen overschrijdt. Dat maakt het volgens Ton Verlind nog navranter.

Hoe kijkt Verlind aan tegen de situatie van nu? ‘Laat het ‘schitterende’ maar weg uit de titel van mijn boek’, zegt hij. ‘Dan blijft ten aanzien van de NPO slangenkuil over en dat komt aardig in de buurt van de werkelijkheid’, aldus Verlind die er zich over verbaast dat het boek buiten de publieke omroep veel aandacht kreeg maar binnen de publieke omroep tot geen enkele nieuwsgierigheid leidde. ‘Ik kreeg één reactie van een omroepdirecteur. Onlangs vroeg ik hem of mijn beeld van de interne cultuur klopt. ‘Lees je eigen boek’, zei hij’. Van de publieke omroep kwam geen enkele reactie. Niet uit de raad van bestuur, niet uit de raad van toezicht, niet van netmanagers, niet van de omroepen. Verlind: ‘Overigens de normale gang van zaken als je over de publieke omroep iets zegt. Het klopt met mijn beeld dat het systeem vooral met zichzelf bezig is en niet geïnteresseerd in welke input dan ook. De omroep is losgezongen van de werkelijkheid en dat breekt het bestel nu op’. Wie wil weten hoe de publieke omroep in Matthijsgate terecht kon komen raadt Verlind aan, alsnog ‘Een schitterende slangenkuil’ te lezen’. In de podcast die hij deze week maakte samen met Frank du Mosch pleit hij er voor om het onderzoek naar de situatie bij de publieke omroep brederte trekken dan alleen de affaire Van Nieuwkerk en te laten uitvoeren door onafhankelijke maatschappij wetenschappers en niet onder verantwoordelijkheid van de NPO (de ‘usualsuspects’) onder wiens medeverantwoordelijkheid deze mediacrisis is ontstaan.

---

Een schitterende slangenkuil (Ton Verlind)