Blog Ton Verlind: ‘Hoe Ali B. op het schild werd gehesen’

Er zit veel dubbele moraal in de Nederlandse samenleving. We nemen hoogverheven standpunten in, waarna we vervolgens niet in staat zijn om aan die hoge standaard te voldoen. Dat kunnen we dan alleen maskeren door de waarheid in de gewenste richting te masseren. Dat verschijnsel ligt ten grondslag aan een fenomeen dat we hebben leren kennen onder het adagium ‘ik heb er geen actieve herinnering aan’. In normaal Nederlands: ik lieg om mijn hachje te redden.

Dubbele moraal
Iets van die dubbele moraal is ook zichtbaar in de discussie over het sexueel overschrijdend gedrag rond The Voice of Holland, aan het licht gebracht door Tim Hofman. Die maakte een paar jaar geleden zelf nog programma’s waarin sexueel dubieus gedrag werd gepraktiseerd. Dat is geen verwijt. Het is de constatering van een feit. Mensen beschikken over lerend vermogen, kunnen dus tot inkeer komen en dat kan zich ten goede keren, zoals bij de gevierde presentator het geval is.

Intussen valt op dat dit lerend vermogen niet zomaar iedereen wordt gegund. Waar de een bij John de Mol na zijn verklaring over het TVOH-schandaal oprechte ontreddering bespeurde, zagen zijn critici een man met autistische trekjes zonder inlevingsvermogen. De waarheid zal wel ergens in het midden ligt. Gun De Mol de kans om vertrouwd te raken met de problematiek en reken pas met hem af als blijkt dat hij er geen lering uit heeft getrokken. De tijd van de heksenvervolging lijkt soms terug te zijn.

Dubbelhartigheid
Dubbelhartigheid zien we ook in de media die tamelijk en masse tot een scherpe veroordeling kwam van de gesignaleerde misstanden. Terecht. De vraag is alleen: waar was datzelfde kritische vermogen in de aanloop naar de uitwassen. AD-televisierecensent Angela de Jong werd door de onthullingen zichtbaar verrast en emotioneel. Ze noemde Ali B. in een uitzending van Beau een ‘monster’, daarbij voorbijgaand aan het feit dat de beschuldigingen nog door een rechter beoordeeld moeten worden. Daartegenover stond columniste Marianne Zwagerman. In een uitzending op BNR signaleerde ze dat Ali al langer, voor iedereen zichtbaar, Bokito-gedrag vertoonde. Wat Marianne wel zag, ontging dus Angela.

Wie de verrichtingen van de selfmademan de afgelopen jaren in de diverse talkshows heeft gevolgd, kon zien dat zijn zelfvertrouwen ongezonde proporties begon aan te nemen. Dat is een verschijnsel dat vrijwel altijd voorafgaat aan de val van populaire individuen die het contact met de werkelijkheid verliezen. Die ontwikkeling werd aangemoedigd door de talkshows, waarin de rapper een geziene gast was en die geen onderwerp konden bedenken waarover Ali de mond werd gesnoerd. Zelfs bij de NPO hebben ze een broertje dood aan morele afwegingen. Grenzen trekken is iets voor dominees en moraalridders.

Zo kon Ali tot grote hoogte stijgen en leek zelfs de onafhankelijke Anouk in de laatste uitzendingen van TVOH nauwelijks nog opgewassen tegen zijn verbale geweld. Het kan ook zijn dat ze het had opgegeven omdat ze ook wel zag dat branieschoppers  door hun omgeving  met liefde op het schild worden gehesen onder het excuus ‘dat moet toch kunnen’.

De Ali B-methode
Waren er dan bij de kwaliteitskranten geen onafhankelijke geesten die de scherpe kantjes aan deze ontwikkelingen ontdekten? Kort voordat Ali zijn Waterloo vond, verscheen het boek ‘De Ali B-methode’. Volgens onafhankelijk  social media columnist Jan Dijkgraaf een gelegenheidswerkje van 168 kleine pagina’s, met veel illustraties, veel functioneel wit, grote letters en een paar voor de hand liggende opvattingen. In de uitgeefwereld woont een simpel principe: het gaat niet om de inhoud, het gaat om wie het geschreven heeft.  Alles wat Bekende Nederlanders publiceren scoort. Daarom verschijnen er boeken als ‘De Ali B-methode’. Ik had de waarneming van Dijkgraaf graag zelf willen checken maar het boek is inmiddels uit de handel en ik moet dus op hem vertrouwen als hij zegt dat het boek bestaat uit obligate opvattingen ‘gejat van managementgoeroes’.

Het is niet dát waar het me om gaat, maar vooral om de ghost-writer van dit meesterwerk. Dat is namelijk columnist Thomas Hogeling, volgens linkedin ‘flexibele opiniemaker bij de Volkskrant’. In het boekje komt de seksverslaving van Ali B. al aan de orde. Op zijn linkedin-profiel plaatst de ghostwriter een foto van het ‘fantastische team van Maven Publishing’ dat zichzelf prijst voor het feit dat het dit boek tot stand heeft gebracht. Daarbij een foto van tien mensen, waarvan zes vrouwen. Twee dragen een shirt met het opschrift ‘Gandhi Bitch’, ontleend aan een quote van Ali Bouali die er zich op voorstaat dat hij zich heeft laten inspireren door Gandhi. ‘Bitch’ staat in straattaal voor; kreng, vervelend wijf, zeikend kind, trut. Daaruit spreekt een weinig verheven beeld over vrouwen, maar kennelijk vond de entourage van Ali het gepast. Rezen er bij het schrijven van dit boek dan geen vragen?

Profiel
Kort na de ophef rond The Voice kwam de Volkskrant, verrassend, met een profiel van Ali B., waarin Haro Kraak en Hassan Bahara schrijven dat ‘mede door de affaire rond de talentenjacht The Voice of Holland nu een heel andere, donkere kant van hem zichtbaar werd’. Een kant die de eerder genoemde Volkskrant-columnist bij het concipiëren van het meesterwerkje kennelijk niet was opgevallen. Het Volkskrantprofiel op zich roept ook weer vragen op. Is het gepast om aandacht te vragen voor de moeilijke levensweg van de getergde rapper op het moment dat zijn (vermeende) slachtoffers hun wonden nog aan het likken zijn?

Dubbelrollen
Was het zelfhulpboek van Ali niet geschreven door iemand van de eigen columnisten, dan was de donkere kant van Ali B. mogelijk eerder opgevallen en strenger beoordeeld. De dubbelrol die de Volkskrant zijn journalisten en columnisten toestaat (Hogeling die het boek van Ali B. schrijft;  chef boeken Wilma de Rek die de biografie van Diederik Gommers schrijft, de man die we straks als getuige nog tegen zullen komen bij de parlementaire enquete over de aanpak van de coronacrisis; Sander Schimmelpenninck, columnist en in televisiereclames aanprijzer van een beleggingsproduct; wetenschapsredacteur Maarten Keulemans die in de krant een heel andere persoonlijkheid toont dan op twitter) plaatst de krant in een ingewikkelde positie. Laten we vaststellen dat er bij ernstige ontsporingen zoals die rond Ali B (ze moeten trouwens nog bewezen worden) minstens sprake is van een collectieve verantwoordelijkheid. Daders komen vaak tot hun daden omdat hun omgeving er de ruimte voor schiep. En de media dragen bij aan dat klimaat.

TON VERLIND
(deze blog is een herpublicatie van 29 januari 2022)