Dit jaar vieren de lokale publieke omroepen in Nederland hun 50-jarig bestaan. Ondanks hun lange bestaansgeschiedenis lopen de meningen uiteen over het belang van deze omroepen. Waar sommigen ze zien als hobbyclubs, zien anderen ze als onmisbare instellingen binnen de lokale democratie.
Spreekbuis legde het panel de stelling voor: “De lokale omroep speelt een cruciale rol in het controleren van de lokale democratie.” De reacties op deze stelling geven een genuanceerd beeld van het huidige landschap van de lokale omroepen.
Lokale betrokkenheid
Willem de Wilt, programmamaker en presentator bij streekomroep TWEE, benadrukt het belang van de lokale omroep. Volgens hem biedt de omroep een unieke verbinding met de lokale gemeenschap. “Lokale verslaggevers peilen de behoeftes van de plaatselijke bevolking,” aldus De Wilt. Hij stelt dat het uitdrukken van een ‘hele belangrijke rol’ beter past, omdat het de nabijheid en het verbindende karakter van de omroep weerspiegelt.
Het anker van de gemeenschap
Jack de Prenter onderstreept eveneens de kracht van lokale omroepen, vooral in een wereld die steeds meer globaliseert. “In die alledaagse verhalen schuilt een kracht die we niet mogen onderschatten,” zegt hij. De lokale omroep, met haar persoonlijke verhalen en gemeenschapsgevoel, biedt volgens hem een anker in een snel veranderende wereld. Hij ziet de lokale omroep niet als een hobbyclub, maar als een essentieel fundament van de samenleving, waar de democratie op straatniveau begint.
Financiële uitdagingen
Hoewel Peter de Vries de rol van de lokale omroep cruciaal vindt, ziet hij dat veel omroepen niet in staat zijn om deze rol goed te vervullen. “Veel lokale omroepen hebben te maken met een gebrek aan middelen en budget,” zegt hij. Door deze financiële beperkingen vervallen veel omroepen in het draaien van muziek en het uitzenden van landelijk nieuws, wat volgens De Vries een gemiste kans is. Hij pleit voor meer investeringen vanuit gemeenten, zodat lokale omroepen hun taak van democratische controle beter kunnen vervullen. “Gemeenten moeten zich realiseren dat zij hiermee indirect de democratische controle ondermijnen,” waarschuwt hij.
Kritiek op radiomakers
Hans van Dijk voegt hieraan toe dat veel radiomakers bij lokale omroepen zich meer richten op muziek dan op lokale politiek. “Veel van deze radiomakers zijn vrijwilligers en hebben vaak niet de middelen, tijd of journalistieke achtergrond om echt de diepte in te gaan,” aldus Van Dijk. Hij pleit voor een betere samenwerking tussen journalistieke opleidingen en lokale omroepen, zodat studenten praktijkervaring kunnen opdoen en de kwaliteit van de lokale berichtgeving kan worden verhoogd. Volgens Van Dijk is het essentieel dat lokale omroepen worden versterkt door goed opgeleide krachten om hun rol in de democratische controle te kunnen vervullen.
Herman van der Velden meldt: “Inderdaad is het merendeel der Regionale Omroepen het niveau “ziekenomroep” nauwelijks ontstegen.”
Risico van incidentele financiering via subisiepotten
Oud-journalist en omroepdeskundige Ton Verlind ziet de lokale omroep als een belangrijk middel om gaten op te vullen die regionale kranten laten vallen. “Versterking van streekomroepen kan een goed antwoord zijn op het feit dat regionale kranten op dit gebied gaten laten vallen omdat ze steeds vaker moeten opereren binnen een strak gestuurd businessmodel, waarin de pluriformiteit lijkt te verdwijnen,” stelt Verlind. Hij wijst op voorbeelden zoals streekomroep 1Twente, die zich stevig heeft ingezet om verzwegen feiten rond de vuurwerkramp in Enschede aan het licht te brengen en niet schroomt om de lokale overheid ter verantwoording te roepen.
Echter, Verlind waarschuwt ook voor de financieringsproblematiek van lokale omroepen. “Veel verbeteringen van de afgelopen tijd zijn te danken aan incidentele financiering via subsidiepotten,” aldus Verlind. Hij ziet het risico dat met subsidies voorwaarden gepaard gaan, die streekomroepen kunnen dwingen om voorspelbare, uniforme keuzes te maken. “Belangrijkste uitdaging voor de streekomroepen ligt in het maken van een professionaliseringsslag maar tegelijk het weerstaan van de verleiding om een kopie te worden van de mainstream, want daar zit niemand op te wachten.” Voor Verlind is het behouden van originaliteit en onafhankelijkheid cruciaal voor de toekomst van de lokale omroep.
Willem de Boer (Omrop Fryslan) meldt: “Eens. De lokale omroepen zijn veel beter in staat, omdat ze dichter bij de lokale gebeurtenissen betrokken zijn. Kanttekening is wel dat het vaak om niet journalistiek geschoolde personen gaan die het als vrijwilliger doen, en daardoor ook niet journalistieke waarden aanhouden. Dat zou bij verdere professionalisering van de lokale omroepen uitgangspunt moeten zijn.”
Lokale omroepen en Regionale Omroepen is echt een laag te veel.
Naast Landelijke PO zouden goede streekomroepen veel beter journalistieke taken kunnen vervullen.
Bijv Twente of Achterhoek, duidelijk herkenbare streken. Zet hier een omroep neer met de professionaliteit van minstens de huidige Regionale zenders, maar dan dichterbij de mensen dan de Regionalen . Met een voldoende groot draagvlak zodat financiering realistisch is. Zuiver lokaal is te klein, RPO te groot, zoals Gelderland.
Regionaal EN streek is te veel, niet haalbaar en zelfs hier en daar te veel overlap.
Ben ik het niet echt mee eens. In mijn tijd bij Streekomroep Midland FM bleven we tegen het probleem aanlopen dat de verschillende dorpen nauwelijks in elkaar geïnteresseerd waren.
Daarnaast zie je dat veel streekomroepen de gemeentehuizen platlopen. In Nederland heb ik nooit een onderzoek gevonden maar, uit Duits onderzoek van Antenne Bayern bleek dat mensen niet geïnteresseerd zijn in politici, ook niet als het lokaal is. Let wel, dit onderzoek ging over radio. Online kan je die berichten denk ik wel gewoon plaatsen.
In 2027 moeten alle lokale omroepen onderling gefuseerd zijn tot 80 streekomroepen.
Eerst moesten gemeentes fuseren en nu de omroepen…
Als mensen beterder geïnformeerd worden, door bijv die lokale omroepen zouden ze zich kunnen realiseren hoe belangrijk de plaatselijke politiek is. Er is hun van alles op hun bord gelegd en dat moet met minder centen gedaan worden. Het verschil tussen gemeentes is gigantisch. Ik noem als voorbeeld de hulp voor ouders van de kinderopvangtoeslag debacle.
Of euh, de WOZ. Hier in onze gemeentes staat het vol onkruid…geen geld voor aldus de gemeente.
Eigenlijk heb je als persoon meer met gemeentes dan met de landelijke politiek van doen. Dat realiseren doet beseffen dat de heer Verlind volkomen gelijk heeft.
Puur wensdenken om te beweren dat in de huidige vorm lokale omroepen (ook streekomroepen) enige impact maken in de gemeenschap. Helemaal als we ‘afpellen’ via welke kanalen men probeert publiek te informeren en amuseren. In gemeenschappen waar de lokale omroep iets voorstelt, is vaak de verwevenheid met lokale politiek dermate groot, dat praten naar de portemonnee het mantra is om te overleven. Dat staat dus haaks op waar publiek geld voor bedoeld is. Voor goede onafhankelijke lokale en streekmedia heb je geen radio of tv meer nodig, maar alleen een goed gemanaged platform waarop relevante info in tekst, geluid en beeld wordt gedeeld en er kwalitatieve interactie is met het publiek. Kortom…trek de stekker uit alle huidige vormen en daag jezelf als mediamakers uit om het groot te maken op een efficiente digitale wijze zonder dat er een clubje met een hang naar vroeger radiootje en tv-tje mag spelen met te weinig subsidie om dit goed te kunnen doen. Breng die ambities onder bij de regionale omroepen, die hebben hun bestaansrecht al bewezen. Ze staan strategisch ver genoeg van het lokale geneuzel af en kunnen daardoor ook kritisch berichten, zonder dat het ze direct in de portemonnee raakt. Dus alleen maar stekkers eruit trekken…Wil men toch lokaal wat doen? Dan kan de vrijgekomen ruimte mooi commercieel worden ingevuld met commercials sponsoren en een lokaal club gevoel…kortom marktwerking z’n ding laten doen. Het is leuk geweest, maar nu is het echt wel tijd om niet te blijven wensdenken, maar realistisch te zijn over de toegevoegde waarde…of het gebrek eraan.
Je zegt ongeveer het zelfde als ik.
Regionale Omroepen zijn leidend, alleen moeten ze kleiner worden en niet noodzakelijk de provincie grenzen volgen. Zoals Gelderland wat gespltst kan worden volgens de oude editie lijnen : Achterhoek, Veluwe Rivierengebied en Arnhem/Nijmegen.
Geen lokale omroepen, tenzij commercieel.