Gerard Schuiteman (RPO): ‘Teleurstellend dat er geen budget is voor Regiovensters’

---

Deze zomer kwam Minister Slob met zijn visie op de toekomst van het publieke bestel. In deze brief kwam goed naar voren dat de minister het belang van regionale journalistiek ziet. Ook in de Tweede Kamer is breder steun voor een regiovenster. Deze week gaf minister Slob aan dat er geen extra geld voor regionale vensterprogrammering beschikbaar komt. Het ambitieuze project, waar al jaren over wordt gesproken, lijkt hierdoor vroegtijdig te sneuvelen. Spreekbuis sprak erover met RPO-bestuurder Gerard Schuiteman.

Al vanaf midden jaren ‘90 wordt er over een regiovenster op de landelijke zenders gesproken, maar pas deze zomer was er een proef in enkele regio’s. Waarom heeft het zolang op zich laten wachten?
In de jaren ’90 werd er inderdaad al over regiovensters gesproken, maar toen kwamen de partijen er niet uit. Er werd toen door staatssecretaris Aad Nuis besloten om de regionale omroepen eigen kanalen te geven. Vervolgens zijn de regionale omroepen van kanaal 9 op de kabel steeds verder naar achteren geschoven. Bij Ziggo zit de regionale omroep op kanaal 30 en bij KPN op 500. De afgelopen jaren wordt het belang van regionale journalistiek ook bij de politiek goed ingezien en staat de regionale vensterprogrammering op de landelijke zenders weer op de agenda. In 2015 hebben NPO en RPO het vorige Kabinet gevraagd de vensters mogelijk te maken. In 2016 besloot het Kabinet tot de proef. In 2017 stonden regiovensters in het Regeerakkoord. In het voorjaar van 2019 kon de proef pas plaatsvinden omdat de financiering toen geregeld was.

Hoe belangrijk is online voor de regionale omroepen?
Ruim vijf miljoen Nederlanders kijken wekelijks naar onze tv-zenders en daarmee bereiken we 70% van ons publiek, maar liefst 54% bereik realiseren we met onze online kanalen. Daarnaast is ook veel van ons regionaal nieuws op NOS.nl te zien. Als we dat mee zouden rekenen, dan is het bereik nog groter.

Deze zomer was er een succesvolle regiovenster-pilot in diverse regio’s. Onlangs kwam echter het nieuws naar buiten dat RPO en de NPO door hoge kosten en technische complexiteit nog niet starten met een definitieve landelijke uitrol. Jullie zijn van mening dat de kosten door OCW gefinancierd moeten worden. Slob ziet nog geen ruimte in de huidige begroting. Hoe gaat koepelorganisatie RPO de minister alsnog overstag krijgen?
We hebben berekend dat de kosten van de regiovensters zo’n 11 miljoen euro gaan bedragen, waarvan 4,7 miljoen aan programmatische kosten voor het maken van regiovenster-uitzendingen per regionale omroep. De rest zijn technische kosten bij de NPO en de kabelexploitanten. Wij zijn buitengewoon teleurgesteld dat Minister Slob juist nu zegt dat er geen budget is terwijl in 2015 al bekend was wat de kosten waren. De pilot is op alle onderdelen positief en heeft aangetoond wat we al wisten, dan zou je verwachten dat de vensters nu dan ook echt van start kunnen. We zouden eigenlijk al in 2018 starten, maar nu wordt het misschien wel 2020/2021of zelfs een afstel. Dat vinden we erg teleurstellend, ook omdat de regiovensters in verkiezingsprogramma’s stonden, een ambitie uit het regeerakkoord zijn en er kamerbreed steun voor is.

Hebben jullie alternatieven voor het geval dat Slob geen ruimte in zijn begroting wil maken?
We hebben al gefaseerde invoer voorgesteld, zodat we per regio kunnen uitrollen. Maar met een gefaseerde start los je het probleem op het gebied van financiën niet op. Bij uitrol over alle regio’s moet immers uiteindelijk het begrote bedrag alsnog op tafel komen. Regiovensters zijn extra programma-aanbod voor de landelijke tv-kanalen. De regionale omroepen kunnen die uit de eigen middelen niet bekostigen mede omdat de budgetten van de regionale omroep gestaag blijven teruglopen door dalende reclame-inkomsten. De regionale omroep wordt daarvoor, in tegenstelling tot de NPO, niet gecompenseerd. Zouden we dat wel doen dan heeft dat weer invloed op de programmering en de journalistiek via onze eigen kanalen, en dat wil ook niemand. Zoals in het regeerakkoord opgenomen is, hopen we dus dat de Minister zich aan de eerdere plannen vasthoudt. 

Wat verwacht je van het debat over de mediabegroting op 25 november?
De Kamer kan niet anders dan zeer kritische geluiden te laten horen, zowel vanuit de coalitie en de oppositie, dat de minister zo’n belangrijk onderdeel uit het regeerakkoord, waar hij zelf ook altijd enthousiast over heeft gesproken, zo makkelijk los laat.

In zijn visiebrief van juli 2019 wil Minister Slob NPO 3 een regionaal karakter geven. In de media en de politiek kwam vervolgens het verhaal dat ‘NPO Regio’ het huidige jongerenzender NPO3 zou vervangen. RPO gaf vroegtijdig al aan dat jullie slechts een deel regionale content voor zo’n zender konden leveren. Waarom is er dan toch veel onrust ontstaan in Hilversum en Den Haag dat regionieuws ten kosten zou gaan voor jongerenprogramma’s op NPO 3?
Helaas is in de media het beeld neergezet dat de regio het derde net wilde kapen. NPO 3-zendermanager Suzanne Kunzeler heeft bijvoorbeeld in de media gemeld dat het ten koste zou gaan van de jeugdprogramma’s. We hebben direct aangegeven dat dit niet het geval hoeft te zijn, dat omvormen van NPO 3 naar NPO Regio niet ons idee is en we ook onvoldoende content hebben om NPO 3 geheel met regionieuws te vullen. We hebben wel aangegeven enthousiast te zijn over een blok regionale programmering op een van de landelijke kanalen. Als dat op een goed tijdstip wordt uitgezonden vergroot dat het bereik en de impact van onze programmering, maar vervolledigt dat ook het aanbod van de landelijke omroep. En een mooi verhaal uit Zeeland of Overijssel mag ook best het hele land zien. Dat is niet alleen heel publiek en dus heel waardevol, maar ook heel efficiënt en effectief.

Onlangs zijn de regionale zenders ook landelijke beschikbaar via NLZIET. Waarom zijn jullie niet terug te vinden op het NPOstart-platform?
In de tijd dat het platform nog Uitzendinggemist heette zaten we er nog wel in. Bij de overgang naar NPO Start zijn de regionale omroepen weer verdwenen van het online platform van de NPO Bij Uitzendinggemist zagen we dat dat kijkers onze programma’s beter konden vinden via onze eigen platforms dan in Uitzendinggemist. De tijden zijn echter veranderd en met de gebruikscijfers vanuit NLZIET is het interessant om te onderzoeken of het ook interessant is om op NPOstart beschikbaar te zijn. 

Voor de regionale omroepen wordt het wettelijk toegestaan om hun regionaal aanbod mede te ontwikkelen voor of beschikbaar te stellen aan de landelijke publieke omroep. Aan de andere kant kunnen de bestaande landelijke publieke omroepen een bijdrage leveren aan de kwaliteit van de regionale programmering. Er wordt meer ruimte gecreëerd voor de regionale omroepen binnen de programmering. Landelijke omroepen kunnen ook partner zijn in het maken van regionaal nieuws. Hoe verlopen de samenwerkingen met landelijke omroepverenigingen?
Met de NOS zijn we al heel ver op het gebied van samenwerking. We zitten dicht tegen de NOS aan, omdat ook de NOS een nieuwsorganisatie is natuurlijk. De regiovensters zijn echt bedoeld voor mensen uit de regio, maar we zouden ook andere programma’s met het ‘dichtbij karakter’ landelijk bereik kunnen geven. Er is al over gesproken met verschillende landelijke omroepen. AVROTROS, WNL en Omroep Max hebben aangegeven graag met ons te willen samenwerken.

In diverse regio’s werken jullie ook samen met lokale- of streekomroepen. NH heeft bijvoorbeeld samen met RTi Hilversum en 6 FM het platform NH Gooi gelanceerd. Is zo’n samenwerking opzetten complex in verband met verschillende belangen?
Nee dat valt mee. De huidige samenwerkingen met lokale omroepen verlopen erg goed. In de visiebrief van Minister Slob staan twee pijlers voor de regionale omroepen: meer samenwerking met landelijke omroepen, maar ook met lokale- en streekomroepen. Samen met NLPO en NOS zijn we ook bezig om te kijken hoe we de samenwerkingen op het gebied van lokale journalistiek kunnen intensiveren. Dit moet vervolgens leiden tot meer en betere journalistieke berichtgeving door de gehele publieke omroep.

Bij lokale- en streekomroepen hebben we het over publieke organisaties. In de regio zijn ook veel commerciële uitgevers actief met andere belangen. Hoe verloopt de samenwerking daar?
De samenwerking tussen publieke en private nieuwsorganisaties is de afgelopen twee jaar eigenlijk stil komen te staan. Bij evenementen en specifieke thema’s is er nog wel wat samenwerking, maar op het gebied van nieuwsvoorziening worden we als de grote concurrent gezien. We staan er altijd voor open dat onze regionale content door andere partijen wordt hergebruikt, mits de regionale omroep als bron wordt vermeld. Daarnaast willen we graag het daarmee gegenereerde bereik van deze artikelen bij ons bereik optellen. Als een verhaal van ons de hoofdpagina van een regionale krant bereikt, versterkt dat immers onze publieke waarde en daar zou eigenlijk niet voor betaald voor hoeven te worden.

Diverse gemeentes willen ook graag een steentje bijdragen aan samenwerking tussen lokale en regionale media. Wat zien jullie daarvan terug?
De lokale overheid financiert de lokale omroepen en ze geven veelvuldig aan dat ze onafhankelijke berichtgeving heel belangrijk vinden voor onder andere de lokale democratie. Ze kunnen echter nog veel meer doen. Te beginnen met het financieren van de lokale omroep op het niveau waarop dat moet. Maar als gemeentes het zo belangrijk vinden, dan moeten ze  ook wat extra’s doen. De gemeentes zouden voor betere lokale journalistiek meer geld moeten vrijmaken, en kunnen dat doen door dat te onttrekken aan hun eigen voorlichtingsbudgetten. Tegenwoordig gaat er steeds meer geld in gemeentes op aan voorlichting en dat is natuurlijk een vreemde beweging als de journalistiek verschraalt.  Een deel van het communicatiebudget zou heel goed voor de lokale omroep en onafhankelijke journalistiek ingezet kunnen worden. SP-Kamerlid Jasper van Dijk heeft dit ook wel eens geopperd.