In het debat rond de mediawet zijn veel nieuws- en opinieartikelen verschenen, radio- en televisieprogramma’s gemaakt en twitterberichten verschenen. Het opiniestuk van Peter Siebe, historicus en (voormalig) radiojournalist, dat in Trouw (editie 2 februari 2016) verscheen kreeg in de mediastorm weinig tot geen aandacht. Toch is het artikel interessant genoeg om alsnog te publiceren.
Siebe is in zijn opinie – die hij op persoonlijke titel schreef- bezorgd over het verdwijnen van levensbeschouwing bij de publieke omroep: “Een keerpunt in de geschiedenis van de omroep en een historische vergissing”.
Met toestemming van Peter Siebe herpubliceren wij zijn opiniestuk.
Draai pluriformiteit omroep niet de nek om
Volgens de nieuwe Mediawet is levensbeschouwing geen pijler meer van het omroepbestel, constateert Peter Siebe. De Eerste Kamer moet deze ‘historische fout’ corrigeren.
Vandaag behandelt de Eerste Kamer de nieuwe Mediawet. Het ontbreken van levensbeschouwing daarin is zo’n veelzeggende misser, dat de Kamer die niet mag laten passeren. Over de vraag of een kookprogramma nog wel mag onder de nieuwe Mediawet, is al veel gezegd. Maar er
is amper aandacht voor het ontbreken van levensbeschouwing als kerntaak van de publieke omroep. ‘De kerntaak wordt beperkt tot educatie, informatie en cultuur’, schreef Sander Dekker bij het aanbieden van de wet. Dat zijn dus de drie pijlers, tevens toetsstenen, waaraan de programma’s moeten voldoen. Een vierde pijler, ‘levensbeschouwing’, ontbreekt. Een keerpunt in de geschiedenis van de omroep en een historische vergissing.
Bron van het leven
Educatie, informatie en cultuur – Dekkers drie NPO-pijlers – komen niet zomaar uit de lucht vallen. Wat programmamakers ons leren (educatie), wat ze vertellen over gebeurtenissen in de wereld (informatie), en de spiegel die artiesten ons voorhouden (cultuur), komt voort uit hun denken. En dat denken is niet neutraal. Het wordt bepaald door de bril waarmee zij, en hun kijkers en luisteraars, het leven bekijken. Die bril is ontstaan door nature en nurture: hoe we geboren en gevormd zijn. Onze meningen, onze analyses, de daden die we al dan niet stellen, ze hangen allemaal samen met onze bril. De kleur van onze bril komt dus, anders gezegd, voort uit onze levensvisie. Veel mensen hebben als visie een beredeneerde levensovertuiging: sociaaldemocratisch, liberaal, christelijk, islamitisch, boeddhistisch, agnostisch, conservatief, progressief, humanistisch. Levensovertuiging kan zowel een ideologie als een geloofsovertuiging zijn. Wat we zien, denken en doen, komt dus voort uit de levensvisie, en die zetelt in ons hart. In Spreuken 4:23 staat: ‘Van alles waarover je waakt, waak vooral over je hart, het is de bron van je leven.’ Maar bij de publieke omroep mag het dus niet meer gaan over ons hart. Terwijl daar onze bril zijn kleur krijgt en daar de drijfveren voor onze daden liggen – hulp aan vluchtelingen of juist protest ertegen. Maar daarmee komen die educatieve educatieve, informatieve en culturele programma’s in de lucht te hangen. De ankers daarvan – de levensvisies en overtuigingen – mogen van Dekker niet meer belicht worden, want levensbeschouwing is geen kerntaak. Maar waar worden de witte én de zwarte kanten van ideologieën en levensvisies dan nog wel belicht? ‘Levensbeschouwing’ hoort dus in de Mediawet. En daar is nog een reden voor: Nederland is een land van minderheden. In religieus opzicht al sinds de zestiende eeuw en sinds de negentiende eeuw ook in politiekideologisch opzicht. Voor die pluriformiteit was lang alle ruimte in het omroepbestel. Geloofsvisies en ideologieën mochten zich presenteren én elkaar bestrijden.
Genadeklap
Feitelijk neemt de aandacht voor levensovertuiging al fors af onder invloed van kijkcijfers, zendermanagers en ongeïnteresseerde presentatoren. In de VS kun je vicepresident Joe Biden in een talkshow horen vertellenover de troost van zijn geloof nadat zijn zoon was overleden. Hier krijg je zoiets niet te zien. Door ‘levensbeschouwing’ niet te verankeren als pijler in de Mediawet, deelt Dekker de genadeklap uit. Nee, programma’s hoeven mensen niet in hun visie te bevestigen. Daar mag aan worden gemorreld. Maar het begint met aandacht voor de veelheid van levensovertuigingen. Eerste Kamer: voorkom een historische fout. Heb oog voor de drijfveren van het hart én de oer-Nederlandse pluriformiteit. Veranker ‘levensbeschouwing’ als kerntaak in de wet.
Peter Siebe was tot februari 2016 Redacteur / programmamaker Radio / columnist, Evangelische Omroep; Radio 1 De Ochtenden / Dit is de Dag (2001-2013), Radio 5 Open Huis / Onderweg / EO Doordeweek (2012-2016).
Geef als eerste een reactie