Omroepen leunen meer op creatief hergebruik van archiefmateriaal

De afgelopen maanden hebben de omroepen meer dan ooit een beroep gedaan op het archief van Beeld en Geluid. Creatief hergebruik is één van de middelen waarmee Hilversum gaten dicht in de programmering, nu er in verband met de coronacrisis veel minder kon worden opgenomen.

Grote evenementen, die anders goed zouden zijn geweest voor vele uren zendtijd, gingen niet door. Programma’s met veel publiek waren niet mogelijk en alle concerten, festivals en theaterproducties zijn afgelast. De sportwereld kwam stil te staan. Kortom, veel zendtijd waarvoor maanden geleden al een invulling was bedacht, kwam ineens vrij.

Het leidde onder meer tot een run op het archief van Beeld en Geluid. “De vraag naar archiefmateriaal was in het eerste kwartaal van dit jaar tot 20 procent hoger dan in dezelfde periode vorig jaar”, zegt Eppo van Nispen tot Sevenaer, algemeen directeur van Beeld en Geluid. “Dat zagen we al aan het begin van het jaar. Toen de coronacrisis begon, merkten we dat de omroepbedrijven even moesten schakelen en nadenken. De vraag naar sportfragmenten viel bijvoorbeeld weg, want de sportprogramma’s met voor- en nabeschouwingen, moesten omschakelen. Maar daarna steeg de vraag naar archiefmateriaal. Het bewaren en ontsluiten van ons rijke archief behoort tot onze taken. Programmamakers zijn er nu meer dan ooit dankbaar voor.”

“Er is veel vraag naar amusement, materiaal dat voor infotainment wordt gebruikt. Je kunt het tenslotte niet alleen maar over corona hebben. Voor nieuws en actualiteiten, die door coronaberichten worden gedomineerd, is het archief minder bruikbaar nu. We zijn een hofleverancier geworden voor bijvoorbeeld Heimwee TV, op NPO Start.”

Dat is overigens bij lange na niet de enige afnemer, die Beeld en Geluid bedient. “Je kunt afwachten tot ze bij ons archief aankloppen. Wij hebben dan een rol als clearing house, we bewaken het belang van de rechthebbenden en zorgen ervoor dat de afnemer betaalt. Maar je kunt ook actief de boer op. AVROTROS is bijvoorbeeld goed bezig met materiaal uit het Toppop-archief. Wij denken mee over hoe je dat verder kunt verdiepen. En voor Tegenlicht van de VPRO zoeken we ook naar verrijking vanuit het archief. Die actieve rol betekent overigens niet dat we zelf producent worden, dat is iets anders.”

Mediasuite
Het archief van Beeld en Geluid is nu vooral toegankelijk voor programmamakers. Van Nispen tot Sevenaer wil graag het archief openstellen voor iedereen. “Met partners, zoals de Koninklijke Bibliotheek, het Nationaal Archief en de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, ontwikkelen wij bijvoorbeeld het project Mediasuite, een state-of-the-art online omgeving die het mogelijk maakt om onderzoek uit te voeren met grootschalige multimediale erfgoedcollecties. Uiteindelijk is mijn ideaal dat alle Nederlanders hun eigen media-archief bij ons kunnen onderbrengen en dat ze dan ook toegang hebben tot al het materiaal.”

Wat de blijvende gevolgen van de coronacrisis zullen zijn, is moeilijk te voorspellen. Beeld en Geluid heeft het museale deel van de collectie, de Beeld en Geluid experience, in juni voorzichtig heropend voor kleine groepen uit het onderwijs. “Onderwijs en mediawijsheid zijn belangrijke taken voor ons. We proberen mensen te helpen hun weg te vinden in de mediawereld. Maar veiligheid staat voorop. De experience draait, zoals de naam al zegt, om beleving. Wij willen juist dat mensen schermen of andere objecten aanraken. Dat moet wel veilig kunnen. Verder heeft deze tijd ons geleerd dat we heel goed op afstand kunnen werken. We zijn een digitaal bedrijf, dus we zullen ook in de toekomst deels vanuit huis blijven werken. Digitaal zijn we nooit dicht geweest, maar opener dan ooit.”