Wil je er een beetje bij horen tegenwoordig moet je toch op enig moment het begrip fakenieuws opnemen in je bericht. Bij deze.
Toppop
Ver voordat het begrip fakenieuws zijn intrede deed in het hedendaags taalgebruik was dit ten tijde van Toppop al een gekend begrip. En juist deze dagen is dit legendarisch programma volop in het nieuws want het is 50 jaar geleden dat dit AVRO-programma begon. Onlangs uitgebreid belicht in twee fraaie specials op tv, een van AVROTROS “Het beste van 50 jaar Toppop”. En een van Andere Tijden van de NTR – VPRO, “Toppop Yeah”. Was wellicht een optie geweest dat die omroepen er gezamenlijke een nog mooiere docu van gemaakt hadden, maar da’s een ander verhaal.
Genootschap
Begin september was het voltallige bestuur van het Genootschap Radiojingles & -Tunes te gast bij het NOS Radio 1 Journaal. Dit ter gelegenheid van het 25 jarig bestaan van dat programma. De mannen van het Schap belichten de gehele audiovormgeving, zeg maar de jingles & tunes, van begin tot heden van deze show compleet met bijbehorend geluid.
En ruim 2 uur later diezelfde ochtend in het daaropvolgend programma op radio 1, Spraakmakers van KRO-NCRV, was Richard Groothuizen te gast om te praten over Toppop. Destijds werkte hij als archivaris bij de AVRO en hij weet bijna meer van dit programma dan Ad Visser en Penny de Jager samen. Hij is ook auteur van het in 1999 verschenen boekwerk met de logische titel “AVRO’s Toppop”. Tot zover nog geen fake aan de hand.
Historisch besef
Maar Richard had het bewijs van fake meegenomen, een zangmicrofoon die gebruikt werd bij Toppop. De grootste artiesten kwamen langs in de studio, mooi in beeld gebracht maar alles volledig playback, dat was alom bekend, werd ook niet moeilijk over gedaan. Maar toch werden, daar waar gewenst, microfoons neergezet, alles voor het plaatje. En een microfoon voor een zanger kan handig zijn, hebt hij/zij iets bij en in de hand. In de eerste jaren microfoons voorzien van een kabel, draadloze exemplaren waren toen nog nauwelijks voorhanden. Maar op enig moment kwamen die wel steeds meer in zwang. En nu wordt het fake. Dankzij het historisch besef van Richard Groothuizen is de fake-microfoon van Toppop bewaard. Hij heeft deze letterlijk uit een container gevist toen de AVRO in Hilversum in 2000 verhuisde van hun oorspronkelijke pand aan de ’s Gravenlandseweg naar een nieuw onderkomen in het AKN gebouw. Bij die gelegenheid werd er geruimd, laat de containers maar komen. Inmiddels heeft de AVRO het AKN gebouw ook al weer verlaten, maar da’s een ander verhaal.
Links: hand van Richard Groothuizen, midden: grijze microfooncase, rechts: fake-microfoon (foto: jelle boonstra)
Ontmoeting
Op de gang van radio 1 op de tweede verdieping van het NPO RadioHuis kwam het tot een hartelijke ontmoeting tussen Benno Roozen en Jelle Boonstra van het Genootschap en Richard Groothuizen de geschiedschrijver van Toppop, reeds eerder genoemd. De mannen kenden elkaar vanwege de wederzijdse liefde voor Beeld & (vooral) Geluid op radio en tv. Dus moest toch ook de legendarische fake-microfoon even worden belicht. Volgens Richard is dit exemplaar destijds onder meer bepoteld door Sting, David Bowie en Whitney Houston.
AKG
De betreffende microfoon is van het merk AKG, bij Toppop lijkt het alsof dit een draadloze microfoon is, maar da’s in het geheel niet waar, fake dus. Daarover zo meer. Hoe weten we nu zeker dat dit apparaat fake is? Nou… dat staat erop. Hoe duidelijk wil je het hebben.
….staat er duidelijk… (foto: Jelle Boonstra)
Om het wat echter te doen lijken werd aan de onderzijde een korte antenne ingeplugd om het accent op draadloze techniek te bevestigen. Maak het kan nog faker. Het hele binnenwerk ontbreekt in deze microfoon. Daar waar een gat zit, horen twee piepkleine schakelaartjes te zitten voor het aanpassen van het hoog- en laaggeluid.
Net boven bij de onderste duim is het gat zichtbaar waar normaal de kleine schakelaars wonen (foto: Jelle Boonstra)
AKG
In 1978 deed de firma AKG een poging om de zangers van de popwereld te veroveren met de introductie van een strak uitziende zangmicrofoon. De AKG D 330 BT. Een dynamische microfoon gegoten in een moderne zilverkleurige behuizing. Aan de onderzijde, mooi ingebouwd, twee kleine schuifschakelaartjes. De wereld van de zangmicrofoons werd sinds 1969 gedomineerd door het Amerikaanse merk Shure met hun legendarische Shure SM58, de grijze microfoon met het zilverkleurige bolletje. Wie kent ‘m niet. De voorloper daarvan stond in augustus van dat jaar op het podium van het Woodstock festival. Helaas voor AKG werd het product uit hun fabriek niet omarmd door al dan niet zingende muzikanten. Een van de weinigen die er daadwerkelijk live mee hebben opgetreden zijn de dames & heren van ABBA. Maar ook dat leidde niet tot een doorbraak. De laatste poging van AKG was de D330 uit te brengen in een mat zwarte uitvoering. Dit omdat mensen die bij de tv beeldbepalend zijn, bijvoorbeeld een regisseur, alles wat onbedoeld reflecties oplevert, bijvoorbeeld een zilverkleurige microfoon, hinderlijk is. Het zij zo… En voor de volledigheid, de D330 is nooit als draadloos exemplaar op de markt verschenen. Wilde je het geluid uit dit apparaat hoorbaar maken moest je er toch echt een kabel inpluggen en aansluiten op een mengpaneel op ander geluidversterkend middel.
Richard Groothuizen (links) heeft het koffertje van de AKG nog in de hand, daarin nog net zichtbaar het fake-antennetje, de microfoon wordt nu vastgehouden door de auteur van dit artikel (foto: Jelle Boonstra)
De AKG D 330 BT heeft nog wel enige faam beleefd in Oost Europese landen. Daar lag een stukje politiek aan ten grondslag. AKG is een Oostenrijkse firma, en na de Tweede Wereldoorlog hadden producten uit dat land bij instanties achter het Gordijn van IJzer de voorkeur boven spul uit andere West-Europese landen. Maar da’s een ander verhaal.
(Met dank aan Jelle Boonstra en Benno Roozen van het Genootschap en Richard Groothuizen.
Verder heb ik gebruik gemaakt van het boek “Witnesses of Words” van Marco C. van der Hoeven en het boek “AVRO’s TopPop” van Richard Groothuizen. En de uitzending van “Spraakmakers” van KRO-NCRV op NPO radio 1 d.d. 2 september 2020 gepresenteerd door Niels Heithuis.)
Sybrand Verwer
(Foto: Ben Houdijk)
Geef als eerste een reactie