Het zal in dit blog niet vaak gebeuren dat ik een uitstapje naar de televisie maak, maar deze week is het raak. Deze week startte “Follow the money” op NPO2, en meteen verschenen her en der weer lovende verhalen in de media over de Deense dramaseries. Vrijwel onmiddellijk komen alle successeries achter elkaar voorbij zetten, het lijkt niet op te kunnen. Toch verbazingwekkend dat u niet alles te lezen krijgt. Dan maar in dit blog. DR præsenterer: “1864”.
Het zal u allemaal misschien wel opgevallen zijn: ik heb wat met Denemarken, met alles erop en eraan, dus de goede en de slechte kanten van het land. Dat de Deense Publieke Omroep, DR, met de regelmaat van de klok geweldige tv-programma’s produceert was mij net een tikkie eerder bekend dan de meeste van u, en ik hoop dat u van mij aan wilt nemen dat zulks niet beperkt blijft tot alleen de inmiddels fameuze dramaseries. Deze week ging op NPO2 de nieuwste in première: “Follow the money” (oorspronkelijke titel “Bedrag”, uit te spreken als “Bedrauw”). In de verhalen vooraf kwamen ze allemaal weer voorbij zetten: de voorlopers van “Bedrag”: “Borgen”, “Arvingerne”, “Broen” en “Forbrydselen”; niets ontbrak. Niets? Het is, en u zal daar niet van opkijken, een retorische vraag. Tussen de laatste serie van “Borgen” en “Arvingerne” zat wel degelijks iets anders, de duurste productie ooit van DR: “1864”. Het werd een drama.
Als u iets van Denemarken wilt begrijpen, dan is het jaartal 1864 essentieel. Het jaar staat in het land bekend als “Het Nationale Trauma”. De ambivalente houding van het land ten opzichte van de EU wordt door sommigen rechtstreeks in verband gebracht met dat jaar, het jaar waarin Pruissen en Oostenrijk, Denemarken aanvielen en bijna van de kaart veegden. In de tijd dat ik in “DK” kom, en dat is nu meer dan 20 jaar, en vaak meerdere malen per jaar, is dat 1864 mij ongelooflijk gaan fascineren (en het blijkt dan uiteindelijk over de periode 1815-1920 te gaan), en u kunt begrijpen dat ik mijn lol niet op kon toen DR aankondigde dat de serie “1864” er aan ging komen. Maar van meet af aan hield ik ook mijn hart vast: hoe gaat DR dít aanpakken? De meningen over het jaar lopen nogal stevig uiteen, inmiddels ook in DK zelf. Zou de serie, net als het gelijknamige museum in Dybbøl (de plaats waar de aanval plaatsvond), beginnen in 1864, met de Tweede Slesvig Oorlog, of eerder, met de Eerste Slesvig Oorlog, of zelfs eerder, met de val van Napoleon? De keuze van het startmoment is essentieel. Kies je voor 1864, dan ontstaat al snel een beeld dat Denemarken vanuit het niets werd aangevallen, hetgeen zwaar bezijden de waarheid is.
In de aanloop naar de première liet DR opvallend weinig los over de serie: geen previews, geen foto’s, geen achtergrondverhalen, geen website. Alleen kwam zuinigjes de opmerking dat de start van de serie vertraagd was; waarom is mij nooit duidelijk geworden. Maar eindelijk was het moment daar. Met trots klonk het: “DR præsenterer: 1864”. Daar gaan we!
De perspremière, in Sønderborg, de plaats waar 4 kilometer vandaan “1864” begon, werd een debacle. De pers was ronduit vernietigend. Voor de Deense kranten was unaniem de vraag: wat heeft dít met 1864 te maken, en vrijwel onmiddellijk kwamen er vragen over de serie in het Deense Parlement. Oeps!
De Denen hielden hun adem in, en ik kreeg het Spaans benauwd. En toen kwam de tv-première, op een zondagavond, om 20:00h op DR1. Net zoals vele Denen, verkeerde ik in de vooronderstelling dat DR een verkeerd programma had gestart, maar het bleek het goede te zijn. 58 minuten sleepte aflevering 1 zich voort. De kijkcijfers waren goed, maar de kritiek vernietigend. Bij aflevering 2 was een derde van de kijkers afgehaakt en bij nummer 3 reeds de helft. Net als vele Denen heb ik aflevering 4 en verder niet meer gezien. Dramatisch! Dramatisch slecht!
Wat ging er mis? Bij de bekendmaking van “1864” werd het beeld opgeroepen dat de serie zou handelen over de misschien meest dramatische periode van de Deense geschiedenis. Velen, ik voorop, hadden min of meer een historische serie verwacht (dit is het punt waarop het echt helemaal mis gaat: velen, waaronder ik, hadden iets totaal anders verwacht). Maar de scriptschrijvers en de regisseur hebben een totaal andere invalshoek gekozen: het leven in Denemarken in 1864, tegen de achtergrond van de Tweede Slesvig Oorlog. Daarbij was als startdatum 1864 gekozen, met een zeer zijdelingse, eenmalige, verwijzing naar de Eerste Slesvig Oorlog. In mijn ogen een essentiële blunder: 1864 valt niet te begrijpen zonder 1852, 1848 en 1815. Daarbij hebben de schrijvers en de regisseur de keuze gemaakt om constant te schakelen tussen 1864 en 2014. Uiteraard hun vrijheid en hun keuze, maar naar mijn mening, en die van vele Denen, een totaal mislukte keuze. De keuze om in deze serie een onderliggende verhaallijn te maken rondom getraumatiseerde Deense militairen, die uit Afghanistan terug gekeerd waren, werd als totaal ongepast ervaren (twee kanten op!), en ik ben het met die kritiek gloeiend eens.
En zo ging 1864 uit als een nachtkaars. De duurste productie ooit van DR werd een nachtmerrie, een debacle, een miskleun. De serie is wel aan het buitenland verkocht, maar in veel mindere mate dan de andere series, de kaskrakers.
Als u weer eens een artikel onder ogen krijgt waarin wordt gesuggereerd dat alles wat DR aanraakt, zo ongeveer meteen in goud verandert, dan weet u nu beter. Tussen “Borgen” en “Arvingerne” zat wel degelijk “1864”.
Gelukkig heeft DR inmiddels laten weten dat er een tweede serie van “Bedrag” (“Follow the money) komt, alsmede een derde serie van “Arvingerne”.
Ik geef u ook nog even antwoord op de niet gestelde vraag: wat is, naar mijn idee, de beste serie die DR ooit geproduceerd heeft? Zonder enig voorbehoud: “Kronikken”. Twee series, 22 afleveringen. Denemarken in de tijd van de introductie van de televisie. Nostalgie, geweldige verhaallijn, schitterend gefilmd, prachtige muziek en ronduit verslavend. Nooit in Nederland uitgezonden.
Geef als eerste een reactie