Soms is het wel leerzaam om eens te gaan snuffelen in het verleden, in de zin van: hoe zat het ook al weer? In dat kader wil ik u graag mee terug nemen naar 19 mei 2000, naar de publicatie van “Het Kabinetsstandpunt herverdeling radio-omroepfrequenties (Zero-Base)”. Eén van de opvallende zaken uit Zero-Base: het verbod op “dubbele dekking”.
Zero-Base regelt (kort door de bocht) de verdeling van radiofrequenties in Nederland, waarbij uitgangspunten zijn geformuleerd over de verhouding tussen de publieke en commerciële zenders. Sinds de invoering heeft het Agentschap Telecom een groot aantal verzoeken tot aanpassing toegekend, maar de basis is altijd overeind gebleven.
In Zero-Base wordt geregeld, dat (toen nog gewoon) Radio 1, Radio 2, Radio 3 en Radio 4 de beschikking dienen te hebben op een kwalitatief hoogwaardig, en landsdekkend FM net, en dat Radio 5 moest beschikken over een landsdekkend middengolfzenders-net. Voor velen was de grote verliezer Radio 1, dat haar middengolffrequenties moest opgeven: er kwam een verbod op “dubbele dekking”, waaronder verstaan werd: het gelijktijdig verspreiden van hetzelfde radionet via de AM en FM.
Na een overgangsperiode, werd Zero-Base op 01-09-2001 ingevoerd.
Inmiddels zijn wij aangekomen in 2016, en het radiolandschap ziet er totaal anders uit, niet in de laatste plaats door de komst van digitale radio: DAB+. De rol van de middengolfzenders is zo goed als uitgespeeld. De technische staat van de zendmast in Flevoland schijnt niet al te best meer te zijn, en het jaar 2017 voor uitschakeling van de zender voor Groot Nieuws Radio wordt regelmatig genoemd. Los daarvan zijn de vergunningen voor meerdere zendlocaties ten behoeve van de middengolf reeds ingetrokken. Naast GNR, doen alleen nog Radio 538 (Hulsberg) en Radio Maria (Brabant) nog iets met de middengolf, naast de zeer laag vermogen zender in Harlingen, en uiteraard de oudste zender van Nederland: Radio Bloemendaal.
Sinds een paar dagen geeft het Agentschap Telecom vergunningen af voor zéér laagvermogen middengolfzenders, ten behoeve van onder andere “hobby-radio” (wat dat dan ook moge zijn). Het zijn de laatste stuiptrekkingen van de middengolf.
Het focus voor de Nederlandse radio ligt momenteel volledig op de FM, alwaar het een dringen tot en met is. De capaciteit van de FM band is immers beperkt. Frequentieveilingen, met mega-bedragen voor een vergunning, deden hun intrede. Maar ook de FM-band gaat zich opmaken voor een verhuizing, richting het museum, al wil het maar niet lukken om met een datum te komen waarop het doek voor de FM valt.
DAB+ is het nieuwe toverwoord; het is de toekomst (toch?!). Natuurlijk is de capaciteit van DAB+ niet oneindig, maar wel vele, vele malen groter dan die van de FM. Het “eeuwige” probleem van de frequentie-schaarste is met DAB+ gewoon opgelost.
Wat gebeurt er nu als ik Zero-Base over DAB+ leg? Eerste vraag is uiteraard: mag je dat 1:1 doen? Ik neem de vrijheid maar even. Eerste voorwaarde in Zero-Base was dat de publieke omroepen de beschikking moesten hebben over een landsdekkend netwerk (AM of FM). Aan die voorwaarde wordt inmiddels ook in DAB+ voldaan (met uitzondering van delen van de Waddeneilanden). Tweede voorwaarde was dat de zendernetten technisch hoogwaardig moesten zijn. Daar is bij DAB+ discussie over mogelijk, omdat de dekking van de DAB+ zenders landelijk is, voor zover het de ontvangst buitenshuis betreft. In de praktijk valt het binnenshuis reuze mee, maar hier is discussie mogelijk: nemen wij hier genoegen mee? Het antwoord op deze vraag schijnt bevestigend gegeven te zijn.
Voor de publieke zenders zou afschakeling van de FM-zenders mogelijk zijn.
De commerciële stations zijn druk bezig om hun DAB+ bereik te optimaliseren, en als zij dat in hetzelfde tempo doen als de publieke zenders, dan zou dat eind 2017 afgerond moeten kunnen zijn. Bij de commerciëlen zit wel een adder onder het gras: zij zijn verplicht om twee zenders op één kanaal in de lucht te brengen, hetgeen automatisch ten koste gaat van de kwaliteit van het signaal. Deze voorwaarde schijnt binnenkort geschrapt te gaan worden, waarmee ook de commerciëlen naar 96 Kbps of 128 Kbps kunnen overschakelen. Daarbij: er schijnen plannen te zijn voor een nieuw DAB+ netwerk, dus (nog) meer capaciteit. Weer een probleem minder, en eind 2017 als einde van de FM komt in zicht, als vroegste mogelijkheid.
En dan nog een opvallend punt als Zero-Base vergeleken wordt met DAB+. Voor de commerciële radiozenders is de DAB+ zendvergunning, gekoppeld aan de zendvergunning voor de AM of FM. (Eigenlijk is het andersom: door de vergunning voor AM of FM, zijn de commerciëlen ook verplicht om op DAB+ uit te zenden.) Vriendelijk gezegd: de overheid dwingt de commerciële radio zenders (overigens net zoals de NPO-zenders) tot een dubbele dekking (FM en DAB+), iets dat onder Zero-Base nadrukkelijk verboden was. Hmmm…., van verbod naar verplichting: het kan verkeren.
Bij Zero-Base werd een overgangsregeling gesteld: invoering 01-09-2001. Voor DAB+ vertaald zou dat zijn: bepaal een datum waarop de FM afgeschakeld wordt. Een overgangstermijn van een jaar (zoals bij Zero-Base) is heel erg kort, maar eind 2018: is dat wat?
De overschakeling van de commerciële televisiezenders van analoog naar digitaal (zonder vooraankondiging) heeft destijds ook niet tot immense problemen geleid.
Geef als eerste een reactie