Het zal altijd wel voer voor psychologen blijven: waarom blijft iets bij iemand zo sterk in het geheugen hangen, terwijl iets anders totaal niet opgeslagen wordt. Voor mijzelf doe ik er nog een schepje bovenop: waarom is iets zo sterk blijven hangen, iets waarvan ik het bestaan niet eens kende, en wat uiteindelijk zo’n ongelooflijk deel van mijn leven geworden is. Het gaat dan om het fenomeen van de kortegolf radio.
Ik neem u mee terug naar augustus 1968. De “Praagse Lente” wordt neergeslagen door de landen van het toenmalige Warschau-Pact. Wat daar precies gebeurde ontging mij volledig; daar was ik simpelweg nog te jong voor, maar één opmerking op de Nederlandse radio is altijd bij mij blijven hangen: “Radio Praag deed een dramatische laatste, wanhopige, oproep voor steun, via de 49 meter band, waarna de zender uit de lucht verdween”.
Ik had geen idee wat ik mij daarbij moest voorstellen, en niemand die het mij kon uitleggen. Dat het niet om een geluidsband ging, met een lengte van 49 meter, die over de grens gesmokkeld was, zoveel was wel duidelijk, maar wat dan wel?
Diezelfde 49 meter band dook weer op toen Radio Nordsee International met uitzenden begon, en toen bleek er ook een 31 meter band te zijn, en het werd mij duidelijk: die 49 en 31 meter banden waren stukjes van de radio, die een stuk beroerder klonken, dan wat dan de middengolf bleek te zijn.
Vanaf 01-09-1974 was ik ontworteld: de zenders van de MEBO-II zwegen in alle talen, en het was toen voor mij een brug te ver om over te stappen naar Hilversum 3. No way! Het werd de korte golf; en er bleken veel meer meter banden te zijn: 49, 41, 31, 25, 19, 16 en 11 om precies te zijn, en opeens kwam daar later ook een 13 meter band bij. Van mijn allereerste salaris kocht is een “echte” wereldontvanger, waardoor het geluid van de korte golf stations opeens een stuk beter werd.
Er bleek een hele wereld aan de korte golf radio te hangen: E-, D- en F-lagen rondom de aarde die onder invloed van de zon ioniseerden, en daardoor ontvangst wel, of juist niet, mogelijk maakte, de cycli van de zon zelf, die ook al van invloed waren op de kans op succes om een station wel of niet te kunnen ontvangen, dubbele dipool antennes of juist rondstralers, “maximum usable frequencies”: het hield niet op.
Vier keer per jaar wisselden de korte golf station destijds van zendschema’s, zodat er nauwelijks een touw aan vast te knopen was. Maar er was redding: Het “World Radio & TV Handbook”! Het verscheen jaarlijks, met per jaar drie updates. Alles op papier; het was ver voor het internet tijdperk.
De grootste ontdekking op dit gebied was het bestaan van de “BBC Monitoring Service”, de luisterdienst van de BBC. Ik hoef u niet uit te leggen, wie binnen de kortste keren een abonnement op de “Monitoring Service” had.
Een kakofonie aan zenders kwam er dagelijks voorbij zetten. De (min of meer) betrouwbare zenders, de pure propagandazenders, de religieuze propagandazenders, de totaal nietszeggende zenders: de hele wereld kwam letterlijk langs.
Bij de omwentelingen in Europa, met de val van “De Muur”, waren de korte golf stations een prachtig kompas om op te varen. Als eerste, inmiddels voormalig Oostblok, radiostation, leek Radio Praag haar toon aan te passen; het werd minder drammerig, minder stellig.
Radio Praag is voor mij altijd een bijzondere zender gebleven. Het niet te missen, loeisterke signaal op 5930 KHz en 7345 KHz (in respectievelijk de 49 en 41 meter band), de snerpende trompetten die het “Forward left”, de station-call”, anderhalve minuut voor het begin van een uitzending door de ether knalden.
Veel van de kortegolfstations hebben inmiddels hun uitzendingen gestaakt, of zijn overgestapt naar de satelliet en/of webradio. Ontvangst gegarandeerd, maar de sjeu en de smeu van de kortegolf is er wel van af. Soms toch wel een beetje jammer.
Geef als eerste een reactie