Sommige verhalen bij de radio blijven verborgen voor de luisteraar, soms beter, soms jammer ter lering ende, vooral, vermaak. Het zijn verhalen van programmamakers en technici die zich achter de kuchknop afspelen in de studio en op locatie. Elke maand een nieuw bericht van achter die knop, mogelijk door de tijd niet meer geheel accuraat, licht aangesterkt of afgezwakt, waarvoor excuses.
Bij grote festivals, Northsea Jazz vorige maand, Lowlandslater deze maand, gaat de bezoeker op pad met eenblokkenschema. Vroeger op papier, nu via een App. Noteerwelk optreden niet gemist mag worden en stippel de route uit van het ene naar het andere podium. Maar ergens in de jaren ’90 werd er door radiotechnici bij een editie van het NorthseaJazz Festival in Den Haag een schaduwboekhoudingblokkenschema bijgehouden, wat overde rand van het legale schuurde. (Tot 2005 kwam het festival uit het Congrescentrum te Den Haag, sinds 2006 uit Ahoy). In de Haagse Jaren was tv beperkt aanwezig, het was vooral een radioklus. Ruim voor de eerste bezoeker binnenkwam, was een grote ploeg technici met vijf reportagewagens en een goedgevulde materiaalwagen al ter plaatse.
Er was een uitgebreid kabelschema opgesteld, honderden meters multikabels (Socapexen) werden uitgerold waarmeealle zalen werden verbonden met de radiowagens die backstage stonden opgesteld. Voor de afdeling radio van het NOB een mooie en vooral grote klus. Er was een schema voor alle technici, elke wagen was bemand door een muziektechnicus, die werd ondersteund door een assistent-technicus op het podium in betreffende zaal. Via een intercom was er contact tussen die twee. Zo werden wijzigingen van optredende artiesten doorgegeven; straks zingt die drummer toch mee, gitaar twee vervalt en, oja het worden drie in plaats van twee backingvocals, de vermiste zangeres loopt nétbinnen. Kortom, de assistent vormde voor de technicus in de wagen zijn ogen en oren op het podium.
In het personeel schema was ook rekening gehouden met een stukkie rust voor alle technici. Het festival denderde drie dagen door van ‘s middags tot ‘s avonds laat, prettig dat er een vorkje geprikt kon worden, even weg uit de herrie van wagen of zaal of toch als bezoeker in de zaal naar je favoriete artiest kijken. Radiotechnici zijn muziekliefhebbers, velen bespelen een instrument, van gitaar tot orgel en van keyboard tot klarinet.
Wanneer een technicus in de wagen een opname maakt voor de klant, bij het NSJ-festival veelal de NOS of NTR, laat hij ook een bandje voor eigen gebruik meelopen. Kan er thuis nog op eigen installatie beluisterd worden wat hij geschoven heeft. Bij een groot festival willen technici ook vaak een kopietje van die ene artiest in een andere zaal waar ze niet bij konden zijn.
Een creatieve technicus kwam met een praktische oplossing hiervoor, achterin een van de reportagewagens werd, uit het zicht van de programmamakers, een copyshop ingericht. Vooraf had hij alle collega’s aan de hand van het blokkenschema gevraagd wie welk optreden voor eigen archief opgenomen wilde hebben. De administratie werd opgesteld, een stapel cassetterecorders geïnstalleerd, diverse DAT-machines, een losse bandmachine, MD-recorders, een Philips DCC-recorder en twee CD-recorders. Om alles verantwoord aan elkaar te knopen was er een splitversterker in het circuit opgenomen, een afluisterkast om op eenvoudige wijze alle apparaten te kunnen uitluisteren zonder steeds met een hoofdtelefoon van het ene naar het andere toestel te wisselen. Kortom, kwaliteit gegarandeerd, d’r kon zo niks verkeerd, geen enkel optreden werd gemist. Bij terugkomst in Hilversum zou elke collega de gewenste opnames meekrijgencompleet met een schema op papier. Daar waar mogelijk zouzelfs de setlist worden toegevoegd. Dit alles ging goed totdat… Het was een manager van het NOB die langskwam bij het festival, even checken of iedereen zijn best deed. Dat deed iedereen, ook de technicus in de copyshop. Manager voornoemd dacht nog even dat dit voor De Klant bedoeld was, maar ontdekte alras de waarheid. I.p.v. rook uit een DAT-machine kwam er nu rook uit diens oren. Ter plekke moesten alle stekkers losgetrokken worden en zo ging deze winkel failliet, zo jammer. Enkele dagen later werd er in Hilversum met betrokken technici stevige appeltjes geschild en waarschuwingen uitgedeeld. Einde copyshop, het had zo mooi kunnen zijn.
Volgende maand een nieuwe Kuchknop. Dan het verhaal van een proefopname van NOS Sportief in 1984 in KRO-studio 1. De Radio Controle Dienst viel binnen en nam een, in hun ogen en oren, illegale zender in beslag.
Bijdragen blijven welkom: sybrand.verwer@gmail.com
NOB met de B van bootlegging 🤭. Mooi verhaal!
hierom moet je managers ook niet alles vertellen of uitleggen ;-p
De materiaalwegen……de 648 ? En de manager zal zeker NIET Nico de Haan geweest zijn.
Zoals Juul al vermoede zou de manager inderdaad heel goed Nico de Haan kunnen zijn.
In de jaren 90 van de vorige eeuw, waren wij als afdeling onderhoud volgens mij net toegevoegd aan Radio.(O&M werd RFS)
Alle onderhoudsmannen werden een voor een bij Nico de Haan uitgenodigd voor een gesprek op zijn kantoor, toen nog op de tweede verdieping in het Muziek Paviljoen.
Het ging toen absoluut niet over bootlegs, maar over onze (hernieuwde) bijdrages aan Radio.
Uit eigen ervaring weet ik echter dat er bij concertopnames altijd wel een (extra) DAT tape meeliep. 🙂
Als onderhoudsman ben ik voor technische ondersteuning bij meerdere opnames aanwezig geweest.
Voor mij een fantastische tijd.
Een oud O&M, RFS, AFS er.
De (iets) ouderen onder ons kennen zeker al deze afkortingen nog wel.