In het streven van het NOS Journaal om het nieuws voor zoveel mogelijk mensen toegankelijk te maken, bedient de redactie zich van een vrolijk, populair taalgebruik, maar ook van het weglaten van nuanceringen bij het nieuws. Dat leidt regelmatig tot een onvolledig beeld.
In het Journaal van zondag 1 december 2024 wil de redactie kennelijk de vele gepensioneerden die zitten te wachten op het omkatten van het huidige pensioen naar een nieuw stelsel met een fijn gevoel de feestdagen insturen. Die omkatting is een giga operatie die vele miljoenen, zo niet miljarden aan kosten oplevert en als belangrijk kenmerk heeft dat de collectieve pensioenpot wordt omgezet naar vele individuele potjes. De rekening daarvan komt terecht bij de pensioendeelnemers. De noodzaak van die transitie is velen uit geen enkele toelichting tot nu toe duidelijk geworden. Misschien is dit gewoon een prestigeproject, waarbij de politiek iets wilde (=kosten drukken) en werkgevers (=lagere loonkosten) en vakbeweging (= toezegging van een vroegpensioen voor zware beroepen) cadeautjes gaf om daarin mee te gaan. De informatievoorziening over dit ingewikkelde dossier heeft tot nu tekort geschoten. Hoe de transitie in elkaar zit is nauwelijks uit te legen en de publieke omroep heeft daar de afgelopen maanden en jaren ook weinig moeite voor gedaan. Als het gedoe rond dit thema de journaals en Nieuwsuur al haalde dan werd het nieuws behandeld vanuit het perspectief van de partijen die er de pensioenhervorming doorheen wilden krijgen, dus vanuit het bekende Haagse narratief.
Bijsturen zonder gezichtsverlies kon niet meer
De noodzaak van die omkatting verdween in de loop van de tijd steeds meer uit het zicht, en de berekeningssystematiek werd zo ingewikkeld dat weinigen er een touw aan kunnen vastknopen, maar de mammoettanker was niet meer van koers te veranderen zonder gezichtsverlies. Er kwam met hangen en wurgen een politieke meerderheid en nu zitten gepensioneerden -althans wie nog niet compleet is afgehaakt- in spanning af te wachten wat in de praktijk het effect van die hervorming zal zijn. Proefberekeningen geven verschillende resultaten te zien en de theorie lijkt een gebrekkige voorspeller van de werkelijke toekomst.
De pensioenen gaan er in doorsnee op vooruit, roept de vakbeweging al jaren om het verzet tegen de stelselwijziging de kop in te drukken. De werkelijkheid is dat de pensioenen gaan meebewegen op de golven van de economie. Of liever gezegd; nog meer gaan meebewegen, want bij een tegenvallende economie kan de pensioenkraan ook binnen het huidige stelsel al dicht- of opengedraaid worden. Gaat het economisch voorspoedig dan bestaat de mogelijkheid dat de pensioenen stijgen, maar bij tegenwind kunnen de pensioenen ook dalen. Soms met forse bedragen. Huidige gepensioneerden en toekomstige gepensioneerden gaan dus de toekomst in met behoorlijk wat onzekerheden. Temeer daar de inflatie in Nederland nogal gierend uit de hand loopt.
Met een prettig maar onjuist gevoel de feestdagen in
Wat doet het NOS journaal aan de vooravond van deze immense operatie, waarvan door sceptici wordt voorspeld dat hij de toeslagenaffaire wel eens zou kunnen overtreffen? De redactie roept hosannah, want heeft het allereerste pensioenfonds gevonden dat deze ingewikkelde hervorming in de praktijk brengt. En daarover zijn volgens de NOS uitsluitend heuglijke feiten te melden. Het betreft het pensioenfonds voor het loodswezen. Emoties scoren, feiten zijn lastig. We krijgen niet een zakelijke analyse maar een met een goed gevoel voor sentimenten aan elkaar gelijmd onderwerp. De Journaalploeg gaat met een gepensioneerde loods terug naar de werkplek die hij een paar jaar geleden verliet. Het wordt een tranentrekkend onderwerp van oudgedienden die elkaar na zoveel tijd weer eens ontmoeten, een totaal irrelevante aanpak in relatie tot de ernst van dit onderwerp. Het item toont zich als een kerstfilm en kent het ideale happy end: de gepensioneerde loods gaat er dankzij de pensioenhervorming stevig op vooruit. Met een bedrag van wel drie cijfers.
Wie in de achtergronden duikt ziet dat het pensioenfonds van het loodswezen er op dit moment met een riante dekkingsgraad van 125 procent sowieso goed voorstaat. Die dekkingsgraad laat zien dat er voor elke honderd euro die in de toekomst uitgekeerd moet worden, nu al 125 euro in kas zit. Dus ook zonder de pensioenhervorming had het loodswezen de pensioenen kunnen verhogen, een nuance die in het journaalitem ontbreekt. De redactie verzuimt het verschil te berekenen tussen de pensioenverhoging, zoals die zou uitvallen in het oude stelsel en hoe die nu uitvalt in het nieuwe stelsel. Dat zou een interessante indicatie zijn. Wie naar de andere pensioenfondsen kijkt ziet dat die geweldig worstelen met deze transitie en vermoedelijk de pensioenen niet zullen verhogen, omdat ze het geld nodig hebben voor de miljarden verslindende reorganisatie.
Volkskrant slaat alarm
Hoe zit het met de economische vooruitzichten die uiteindelijk bepalend zijn voor stijging of daling van de pensioenuitkeringen? Daarover slaat de Volkskrant op maandag 2 december 2024, dus de dag na het hosannah-verhaal van de NOS, in een hoofdredactioneel commentaar alarm. De krant maakt zich grote zorgen over de economische ontwikkelingen in Nederland die gemiddeld slechter zijn dan in de rest van Europa. Bovendien kunnen we nog extra klappen verwachten van de kwakkelende Duitse economie, aldus de krant. Als die ontwikkelingen zich voortzetten kan zich dat in het nieuwe stelsel vertalen in een (scherpe) daling van de pensioenen.
Kijk, dat zijn nou kanttekeningen die ik graag van Het Journaal had willen horen, maar die helaas niet in het kerstgevoel passen. Het Journaal gaf onvolledige informatie.
TON VERLIND
Het Journaal had ook nog een gelukje bij dit onderwerp, of misschien was het wel een argument om juist voor het pensioenfonds voor het loodswezen te kiezen: de bestuurder van dit fonds die in de reportage een heldere toelichting gaf, had een kleurtje.
Dat een spreker goed uit zijn woorden komt is uiteraard mooi meegenomen, als hij/zij dan ook nog een donker gepigmenteerde huid heeft of een hoofddoek draagt, is men bij het Journaal tegenwoordig dolgelukkig. Nu was er helemaal niets op deze pensioenbestuurder aan te merken, was hij echter blank geweest -of ‘wit’ zoals men bij het Jounaal pleegt te zeggen- is het de vraag of de man überhaupt de buis zou hebben gehaald.
Tja…
Net het journaal gezien met een item over het Levenslied. Volgens Jan Paparazzi gaat het radiolandschap massaal pop in ons moerstaal draaien.
Ik ga hierover de column van Ton
afwachten. Dit is echt veelste vrolijk de feestdagen ingaan. Schande!
Michel, de mazzel hè?!