Afgelopen maandag 18 mei verscheen ‘Oh, oh, Amerika’, het achtste boek van Charles Groenhuijsen.
Spreekbuis.nl sprak uitgebreid met Charles Groenhuijsen.
Charles Groenhuijsen (1954) begon zijn journalistieke carrière als redacteur bij het ANP en de Volkskrant. In 1983 stapte hij over naar de NOS. Daar was hij aanvankelijk algemeen verslaggever. In 1986 vertrok hij naar de Verenigde Staten waar hij Amerika-correspondent werd voor het NOS Journaal. In 1989 kwam hij terug en werkte als presentator en programmamaker voor NOS-Laat en NOVA. In 1996 werd hij opnieuw Amerika-correspondent voor het NOS Journaal, en ook voor NOVA, Vrij Nederland en Intermediair.
Charles Groenhuijsen presenteert bij WNL ‘WNL Op Zondag’ en is bij Omroep Max de presentator van de live-uitzendingen ‘Operatie Live’ en ‘Breingeheim’
‘Ik vind het probleem van de Republikeinse ideologie dat het buitengewoon star en achterhaald is. Het is ook een ideologie die dingen aan anderen oplegt, zelfs zover tot in je huiskamer, slaapkamer en liefst onder je dekens waarbij ze bestraffende dingen zeggen, vaak op gezag van God. Ik denk dan Fuck the Republicans’
Wanneer is je liefde voor Amerika begonnen?
“Al vanaf dag 1. Ik heb Amerika altijd fascinerend gevonden vanwege de tomeloze energie en de absurditeit. Ook de ruimte is héérlijk… Ik ben nog steeds veel daar en veel hier, omdat mijn werk met name hier in Nederland is.”
Heb je bezoeken aan Amerika nodig voor je inspiratie? 
“Op zich niet, maar het helpt wel. Ik kijk daar – en hier- graag naar de televisie. In Nederland is het toch anders omdat je andere dingen op je netvlies hebt en je ineens met bed, bad en brood bezig moet zijn (lacht). Op afstand en met de middelen van nu kan ik goed de Amerikaanse kranten lezen en de televisie kijken. Het grootste deel van dit boek is in Nederland geschreven, vanuit mijn eigen kennis en analyse.”
De titel ‘Oh, oh, Amerika’ is geïnspireerd op ‘Oh, oh Den Haag’ van Harry Jekkers
“Harry was Hagenees en dol op Den Haag en keek er kritisch naar. Ik ben dol op Amerika en ben ook voor een deel Amerikaan.”
Je gaat in de zomer naar Amerika om te reizen. Wat doe je dan?
“Rondkijken en met mensen praten. Ik vraag mensen altijd van alles. Dit geeft me inkijkjes in de samenleving die ontzettend nuttig zijn.”
‘Er ligt bij Omroep Max een voorstel voor het maken van een documentaireserie, over dit nieuwe Amerika boek. Dit zou ook bij WNL, of in combinatie, kunnen’
Ben je van plan om deze inkijkjes op schrijven in een blog, zoals Thomas Erdbrink dat ook doet vanuit Teheran?
“Nu nog niet. Maar richting de verkiezingen in 2016 ga ik dat zeker doen.”
Je boek is niet alleen papier, maar je verwijst vanuit de tekst ook op een leuke manier naar je YouTube kanaal, om te verdiepen.
“Dat is een begin van die blog, dat ik trouw ga bijhouden met bijvoorbeeld het leukste campagnespotje van de week.”
Heb je met WNL of Omroep Max besproken om over de verkiezingen vanuit Amerika verslag te doen?
“Er ligt bij Omroep Max een voorstel voor het maken van een documentaireserie, over dit nieuwe Amerika boek. Dit zou ook bij WNL, of in combinatie, kunnen. Deze twee omroepen zijn ‘brothers in arms’, met twee eigenwijze omroepdirecteuren.”
‘In Nederland kunnen we eigenlijk niet genuanceerd over Obama en de Republikeinen praten’
In je nieuwe boek beschrijf je ook uitvoering de Amerikaanse televisie; zoals het rechtse FOX News en de linkse The Daily Show. Maar ook de constatering dat 50% van Amerikanen geen kranten leest. Wat zegt dat over een land waarvan veel mensen in Nederland denken: het beloofde land en iedereen moet een keer in Amerika geweest zijn?
“Ik denk overigens dat het aantal Nederlanders dat de krant leest niet heel veel hoger zal zijn. In de publieke opinievorming, zoals de rechtse schreeuwradio die ik uitgebreid in het boek beschrijf, spelen zij een geweldig grote rol. En dat geldt met name voor het midden van Amerika, niet in de grote bekende steden. Die schreeuwradiostations gaan of over de rechtse politiek of dominees die hel en verdoemenis spreken alsof het 1950 is. Qua opinievorming is dat van grote invloed. Mensen horen amper iets anders dan dit.”
Is er een parallel met de uitspraken van Peter D’Hamecourt, in een interview met Spreekbuis.nl, die zegt dat Russen alleen televisie kijken en daar de propaganda zien? Russen gebruiken het internet niet als nieuwsinformatie bron, maar alleen om te shoppen.
“Die parallel is er denk ik wel. Rusland is een veel meer naar binnen gekeerde samenleving dan Amerika. Hoewel Amerika super provinciaal denkt en nieuws consumeert. In het boek beschrijft ik de ouderwetse kant – zoals in de jaren 50 en vroege jaren 70- en de moderne kant van Amerika dat al is opgestoomd naar de 21ste eeuw, naast het grote verschil tussen arm en rijk.”
‘Ik vind soms wel dat men – in de Nederlandse media – iets te veel het clichématige pad bewandeld’
Is de manier waarop de Nederlandse omroep en media over Amerika berichten eenzijdig?
“Ik zal niet zeggen dat de Amerika berichtgeving super eenzijdig is, maar ik volg de Nederlandse media ook niet heel intensief, want als ik geïnformeerd wil worden wat er in Amerika speelt sla ik het grootste deel van de Nederlandse media over. Waarom zou ik in Nederlandse kranten alles over Amerika gaan lezen, terwijl ik het rechtstreeks uit heel goede Amerikaanse bronnen kan halen?. Er zijn en zaten heel goede correspondenten in de VS. Ik vind soms wel dat men iets te veel het clichématige pad bewandeld. Het verhaal over Baltimore is echt veelzijdiger, dan alleen het gedrag van de agenten. Ik heb er daarom in de Volkskrant een stuk overgeschreven. In mijn nieuwe boek beschrijf ik ook uitvoerig het politiegeweld.”
Hoop je dat de lezer, na het lezen van je boek, iets verder kijken door hun vaak New Yorkse of Los Angeles bril?
“Ik hoop dat reizigers naar de VS mijn boek en een reisgids meenemen, omdat ze ook dingen zien en tegenkomen die ik beschrijf en kan delen en bespreken met Amerikaanse vrienden of Amerikanen die je in het hotel tegenkomt. Ik vind het leuk – en een compliment- wanneer lezers zeggen: ik heb iets van je boek opgestoken. Amerika is leuker, veelzijdiger en kleurrijker dan het gemiddelde Nederlandse clichébeeld. Als ik dat kan inkleuren vind ik dat leuk.”
Burrék Obama, zoals veel Nederlanders Barrack Obama noemen, is geliefd in Nederland. Volgens een onderzoek van opiniepeiler Maurice de Hond, waarnaar je verwijst, is Nederland nog steeds een beetje verliefd op Obama. In je boek schrijf je dat die Nederlandse liefde zelfs ‘absurde vormen’ heeft aangenomen. Zijn boeken gaan in ons land als warme broodjes over de toonbank. Obama ‘inspireert en motiveert’ ons, beschrijf je. Geldt dat clichématig pad, dat door de media soms bewandeld, ook voor Obama?
“Voor een deel wel. We zijn waanzinnig kritisch als het om Republikeinen en George Bush gaat. In Nederland kunnen we eigenlijk niet genuanceerd over Obama en de Republikeinen praten. Ik vind wel dat Obama, tegen alle verdrukkingen in, een geslaagde president is. De berichtgeving in Nederland heeft ook te maken met feit hoe hard hij door de Republikeinen wordt aangepakt, hoewel de Democraten ook geen lieverdjes zijn. Maar de Republikeinen zijn wel erger in dirty campaigning.”
In dit boek kijk je kritisch naar Amerika en prikt je mythes door. Je schrijft bijvoorbeeld dat Amerikanen jokken over hun kerkbezoek. Was dat een bewuste keuze?
“Ik wilde niet een ontzettend kritisch boek over Amerika te schrijven, de kritiek zit vooral in het derde hoofdstuk ‘Amerika tussen verleden en toekomst’, waarin een aantal ontwikkelingen in de VS beschrijf waar ik me echt zorgen over maak. Het ontideologisering vind ik een buitengewoon vruchtbare ontwikkeling. Dit boek is wel meer opiniërend boek dan mijn eerdere boeken, zoals ‘Amerikanen zijn niet gek’. Het boek is wel kritischer over de Republikeinen. Ik vind ook dat ze dat ontzettend verdienen, omdat ik vind dat zij –met name in de jaren dat Obama nu president is- zich ontzettend destructief hebben opgesteld. Ze zijn inderdaad de ‘party of no’ en zeggen tegen alles nee. Ik vind het probleem van de Republikeinse ideologie dat het buitengewoon star en achterhaald is. Het is ook een ideologie die dingen aan anderen oplegt, zelfs zover tot in je huiskamer, slaapkamer en liefst onder je dekens waarbij ze bestraffende dingen zeggen, vaak op gezag van God. Ik denk dan Fuck the Republicans.”
Het ontideologisering – van Amerika – vind ik een buitengewoon vruchtbare ontwikkeling.
Wat doe dat met je verliefdheid voor Amerika, vooral wanneer je daar bent?
“Het stimuleert mijn verliefdheid eigenlijk alleen maar omdat ik een afkeer van die ideologie heb, met name van ‘Gij Zult’. Dat komt té dichtbij.”
In je boek beschrijf je de ‘epidemie die de Amerikaanse kerk langzaam maar zeker in de vergetelheid duwt’. Welke invloed heeft dat op de toekomst van Amerika?
“Ik vind dat een van de meeste spannende dingen die er nu in Amerika aan de hand zijn, dat is ook een van de redenen dat ik het boek nu geschreven heb. In Amerika is recent een groot opinieonderzoek verschenen waaruit blijkt dat, in minder dan 10 jaar, de godsdienstigheid met bijna 10% is teruggelopen. Dat geldt zowel voor de steden als het platteland. Iets dat zeker opvallend is. Bij de Millennials (mensen geboren tussen 1980-2000, red.) is de afvalligheid het grootste. Als een soort sneeuwschuiver duwen de generaties de kerken leger. Het is heel spannend hoe dat zich straks uitwerkt. Ik vind het zo boeiend dat ik er als een gek over lees. Er zijn mensen die zeggen dat deze ontwikkeling de politiek agenda radicaal zal gaan veranderen. Ik zou niet zover willen gaan dat het dit ook het voortbestaan van de Republikeinen in gevaar brengt. Het Amerikaanse twee partijen stelsel zorgt er wel voor dat zij niet omrollen. Links af slaan blijft in een rechts land als Amerika beperkt.”
Wordt Hillary Clinton president? In je boek beschrijf je hoe Amerikanen haar te eigenwijs, arrogant en te links vinden.
“Ik hoop dat ze het niet wordt. In De Volkskrant schreef ik recent: ‘Hillary doet het alsjeblieft niet’. Ik denk dat ze te oud is (Clinton wordt in 2016 69 jaar, red.). De Clintons zijn als een mooi boek, maar we hebben het uit. Dat geldt ook voor de familie Bush, dat boek was al uit in 2000. Daarom hoop ik dat Jeb Bush het ook niet wordt. Ik hoop dat de erfenis van Obama wordt veilig gesteld en de richting waarin de Amerikaanse samenleving nu gaat wordt voortgezet.”
www.chgroenhuijsen.com
‘Oh, oh, Amerika’ is verschenen bij uitgeverij Balans
Geef als eerste een reactie