Commissariaat voor de Media roept op tot échte representatie van vrouwen en mensen met een beperking 

Presentatie Monitor Representatie 2023

“Het is tijd om échte representatie te bieden aan de samenleving”

Vrouwen en mensen met een beperking zijn ondervertegenwoordigd op de Nederlandse televisie. Dat blijkt uit de Monitor representatie 2023 van het Commissariaat voor de Media, uitgevoerd in opdracht van het ministerie van OCW. Het Commissariaat deed voor de derde keer onderzoek naar representatie in non-fictie televisieprogramma’s. Het doel van het onderzoek is cijfers te genereren die een belangrijke bijdrage leveren aan het maatschappelijke debat over representatie.

Commissariaat-voorzitter Amma Asante: 

“Hoewel minstens 12% van de Nederlandse bevolking een beperking heeft, is dit nauwelijks zichtbaar op televisie, waar slechts 0,6% van de personen een waarneembare beperking heeft. Ook vrouwen worden vaak beperkt tot niet deskundige rollen. Deze cijfers tonen aan dat een groot deel van de samenleving onvolledig of onzichtbaar is op het scherm, en het Commissariaat is van mening dat dit dringend moet veranderen. Een eerlijke en inclusieve representatie is essentieel voor een divers medialandschap dat bijdraagt aan herkenning en betrokkenheid voor iedereen. Wij roepen de hele sector, zowel publiek als commercieel, op om hier gezamenlijk invulling aan te geven.”

Representatie van vrouwen
Uit het onderzoek blijkt dat in 2023 ruim een derde van de personen op televisie vrouw was, namelijk 37%. In 2019 en 2021 kwam een vergelijkbaar beeld naar voren (37% en 39%). De representatie van vrouwen op televisie lijkt dus niet te ontwikkelen over tijd. Over het algemeen komen vrouwen meer voor in amusementsprogramma’s (44%) dan in nieuws- en actualiteitenprogramma’s (35%) en minder vaak in een deskundige rol. Er zijn wel meer vrouwelijke dan mannelijke nieuwslezers (51%), maar vrouwen komen weinig voor in sportprogramma’s (17%).

De Stichting Vrouwen in Beeld schrijft in een reflectie in het onderzoeksrapport: ‘Televisie weerspiegelt en beïnvloedt de samenleving en speelt een belangrijke rol in de vorming van ons wereldbeeld. Wat we op het scherm zien, beïnvloedt niet alleen hoe we onszelf en anderen waarnemen, maar ook hoe we maatschappelijke normen en waarden kunnen begrijpen. Een gelijkwaardige, realistische en diverse representatie van vrouwen op televisie is daarbij cruciaal.’

Representatie van mensen met een beperking
12% van de Nederlanders heeft een zichtbare of onzichtbare beperking. Op televisie komen weinig mensen met een beperking aan het woord. 0,6% van alle personen op televisie had een voor het publiek waarneembare beperking, bijvoorbeeld een chronische ziekte of een fysieke, zintuiglijke, verstandelijke of psychische beperking. Het overgrote deel van de personen met een beperking spreekt in de televisieprogramma’s over hun beperking. Mensen met een beperking zijn dan ook meestal in beeld als patiënt of onderwerp van portret.

De koepelorganisatie Ieder(in) schrijft in een reflectie in het rapport: ‘Mensen met een beperking komen veel te weinig op televisie. Verder viel ons op dat mensen met een waarneembare beperking vaak op televisie komen juist vánwege hun beperking. Teleurstellend vinden wij dat er geen mensen met een waarneembare beperking in een functie als nieuwslezer, presentator, weerkundige of verslaggever op de buis te zien zijn. Oorzaken hiervoor zijn onder andere ontoegankelijke media-opleidingen en opnamestudio’s.’

Over het onderzoek
Het veldwerk voor de Monitor representatie is uitgevoerd door de Universiteit van Amsterdam. In het onderzoek zijn 1.009 goed bekeken programma’s geanalyseerd van zowel de publieke omroep (NPO), als commerciële televisiezenders van RTL Nederland en Talpa Network. De programma’s zijn in 2023 uitgezonden. De resultaten zijn gewogen op kijkdichtheid, dus de best bekeken programma’s wegen zwaarder mee in de resultaten. Daarnaast keken we naar een selectie van het online aanbod van de televisiezenders. Dit deden we in een pilotstudie omdat het toevoegen van online aanbod aan het onderzoek uitdagingen met zich meebrengt. In het rapport gaan we hierop in. 

Rol en taak Commissariaat

Het Commissariaat beschermt de onafhankelijkheid, toegankelijkheid, pluriformiteit en veiligheid van het media-aanbod. Een belangrijk speerpunt binnen deze taak is het beschermen van mensen in kwetsbare posities binnen het medialandschap. Hierbij vervult het Commissariaat een belangrijke signalerende en agenderende rol.

Het gehele rapport Monitor representatie 2023 is hier te vinden via cvdm.nl