De magie van nachtradio

Nachtprogramma’s lijken soms een tweederangs bestaan te hebben, maar dat is onterecht. Voor veel nachtbrakers, nachtwakers en nachtwerker is nachtradio een baken, houvast of soms wel een vriend om de nacht door de komen. Omroepplatform Spreekbuis.nl haalt de nachtprogramma’s uit de schaduw en zet hen in het zonnetje door middel van een prijs ter ere van de beste nachtradioprogramma: De Nachtwacht Award. Deze award is vernoemd naar het legendarische TROS-nachtprogramma ‘Nachtwacht’ dat tot 1995 op radio 1 en 2 te beluisteren was. Dit programma werd gepresenteerd door onder andere Tom Mulder, Peter van Dam, Rob van Someren en Ron Brandsteder. We vroegen aan diverse radiomakers wat volgens hen de magie is van nachtradio.

‘Volgens mij ligt de magie van nachtradio in de intimiteit die ik eerder noemde. Er is nog een klein clubje mensen wakker en dat zorgt voor verbondenheid. Als je de radio ’s nachts aanzet, waan je je echt in de studio. Ook ligt het tempo ’s nachts lager, er is minder nieuws en gejaagdheid. In het donker is de wereld iets minder hard.’
(Anne Moraal – Nooit meer Slapen / NPO Radio 1)

‘Ik kan mij nog goed herinneren dat ik als kind hele voorstellingen had gemaakt in mijn hoofd over hoe de DJ, zijn sidekicks en de nieuwslezer(es) en uit zouden zien. Elkaar niet zien, en zeker zo laat in de nacht dat maakt radio heel magisch en intiem. Nachtradio is dé plek met de ruimte voor bijzondere, vrolijke en droevige verhalen, de mensen die ik spreek lijken in de nacht opener omdat het voor mijn gevoel een gesprek is tussen mij en de luisteraar. Bijna alsof je met z’n tweeën aan het nachtbraken bent! iemand leren kennen, gaan meeleven en zien als een goeie vriend, terwijl je diegene voorbij zou lopen in de supermarkt omdat je alleen zijn of haar stem kent. Dat maakt radio magisch! ‘
(Yoeri Leeflang / 3FM)

‘Nachtradio geeft je het ‘wij tegen de wereld’ gevoel: terwijl iedereen slaapt, ben jij met de luisteraar wakker en hoeft niemand zich eenzaam te voelen. Nachten draaien is één grote speeltuin!’
(Sophie Hijlkema /3FM)

‘Nachtradio is letterlijk een andere wereld. Je hebt de vrijheid om te doen en laten wat je wil, er is ruimte voor veel meer gekkigheid omdat het kleinere aantal luisteraars vaak wel bereid is om te delen wat ze aan het doen zijn. De ene keer krijg je een chauffeur aan de lijn die perfect moppen kan tappen, de andere keer een dronken stapper die eigenlijk alleen nog maar met een dubbele tong kan praten. Het is in ieder geval altijd gezellig!’
(Desmond Baidjoe – Radio 538)

‘Je luisteraar is vaak alleen. De maker ook. Dat maakt de beleving van maken en luisteren veel intenser. Waar je overdag vaak nog andere dingen doet naast radio luisteren is dat in de nacht vaak anders.’
(Wouter van der Goes / NPO Radio 2)

‘Ik heb het idee dat er ’s nachts intensiever naar radio wordt geluisterd dan overdag. Je bent een soort maatje voor hele industrieën die aan het werk zijn of mensen die niet kunnen slapen. De nacht heeft sowieso een heel eigen sfeer. Voor de één is het domein voor uitspattingen, voor de ander juist voor de routine van het werk. Het is ook bij uitstek het moment voor de liefde. En net zo goed voor de eenzaamheid, die natuurlijk in wezen bij elkaar horen. Dat maakt het zo dankbaar om in de nacht te werken. Het leven is dan net even anders. En dat gebeurt gewoon, je hoeft er helemaal niets voor te doen.’ 
(Emmely de Wilt  / NPO Radio 2)

‘Iedereen die ’s nachts luistert is lid van een geheime club. De club der nachtbrakers. De meeste nachtluisteraars zijn gewoon aan het werk. Wanneer je niet in de nacht werkt, besef je niet dat er ’s nachts zoveel gebeurt. Wij nachtwerkers weten dat en dat schept een soort band. Mede daardoor is nachtradio zo intiem. De teugels van de zender zijn wat gevierd, er kan veel meer.’
(Thomas van Vliet / NPO Radio 4)

‘Ik heb het idee dat je overdag aan meer regels moet voldoen. Je trekt namelijk een groter publiek aan. Je moet dan meer rekening houden met wat voor items je voorbereidt en hoe lang je praat. In de nacht mag je vrij zijn en af en toe ook op je bek gaan.’
(Tannaz Hajeby / 3FM)

‘Het lijkt wel alsof de nacht “de paradijsvogel” in de luisteraar losmaakt. Soms in ultimo gedreven door alcoholische en/of geestverruimende middelen is er op de radio een zekere mate van vrijheid van spreken met en over elkaar en dat is soms net zo amusant als dat het storend is, maar tegelijkertijd is het in het holst van de nacht ook onderhoudend voor al diegenen die op dat moment -vaak solitair- de nacht doorbrengen’.
(Rick van Velthuysen / NPO Radio 2)

Omdat er relatief gezien zo weinig mensen wakker zijn is de band met je luisteraar heel anders. Overdag rijden er auto’s, zie je honderden kleuren, hoor je de vogels, toetert er iemand achter je of belt je vriend(in). ’s Nachts is het stil en kijk je in een kilometers lang zwart gat, waar af en toe een gele schelp langs de weg schittert. Dat is het enige. Voor veel mensen ben je ècht een maatje. 
(Bas Menting / Radio 538)

Die kom ik door omdat het een van de leukste dingen is om te doen! Vrijdagnacht is een magische nacht waarop écht alles kan en mag. Ik hou van improviseren en dat doen we dan ook! Ik neem blind de telefoon op en dan zien we wel.
(Rob Janssen / 3FM)

Je merkt al na een aantal weken dat er regelmatig dezelfde mensen terugkomen. Het is leuk om die weer te spreken. Het voelt als een café waar je zo af en toe binnenkomt voor een biertje of wijntje en lekkere muziek.
(Marijn Kolkman / Qmusic)

Dat wij er voor kunnen zorgen dat iemand lekkerder de nacht doorkomt en even goed gelachen heeft. Daar doe je het echt voor. De intimiteit die je ’s nachts met je luisteraar hebt ga je overdag niet vinden, maar ik ga er wel naar op zoek.
(Anoul Hendriks / 3FM)

Ik heb altijd het idee dat mensen die luisteren alles wat voorbij komt veel beter horen, omdat ze niet tegelijkertijd heel veel andere dingen te doen hebben.
(Astrid de Jong – Nachtzuster / NPO Radio 1)

‘Je creëert door de nachtradio een hele persoonlijke band met je luisteraar wat ervoor zorgt dat luisteraars op andere momenten van de dag ook reageren en zich betrokken voelen bij de zender.’
(Frank van ’t Hof – Funky Frank / NPO Radio 2)

‘Radio overdag is vluchtiger dan ’s nachts. Overdag heb je wel veel meer luisteraars, maar je hebt de luisteraar over het algemeen maar eventjes. Tijdens hun woon-werk ritten, of als je even hun aandacht weet te pakken op werk. De nachtluisteraar is over het algemeen langer bij je, waardoor je ook wat meer de tijd kunt nemen voor bepaalde onderwerpen.’
(Gido Kuin / Qmusic)

‘’s Nachts voelt het alsof je in een soort parallel universum bent. De wereld ziet er anders uit, de meeste mensen slapen en alleen een klein clubje nachtbrakers is nog actief. Op de radio probeer ik dat gevoel over te brengen. Wij nachtdieren houden elkaar gezelschap en je hoort gesprekken, muziek en verhalen die overdag nooit zouden kunnen.’
(Joost Schulte / 3FM)

‘Het is een grote misvatting dat niemand naar nachtradio luistert. Sommige mensen hebben echt geen idee dat de wereld gewoon doordraait als ze zelf liggen te snurken. Wat de magie van nachtradio is? Het is donker. Weinig mensen op de weg. Het heeft wat sereens de nacht. En het is dan erg leuk om mensen wakker te houden tijdens hun nachtdienst!
(Edwin Noorlander / Radio 538)

Bij 00-02u zit je precies op de rand van dag en nacht en dat is prachtig. Veel luisteraars hebben op dat moment een concert gezien, zijn bij vrienden langs geweest, zijn nog aan het studeren, komen terug van hun avonddienst of beginnen juist aan de nachtdienst en dan kun je de dag doornemen. Er is dan meer ruimte om dieper op verhalen in te gaan.
(Kevin van Arnhem / 3FM)

Op Spreekbuis.nl/nachtwachtaward kan het publiek stemmen op haar favoriete nachtprogramma. Dinsdag 29 januari wordt de winnaar bekend gemaakt.

De Nachtwacht Award wordt mede mogelijk gemaakt door Spreekbuis.nl en Hilversum Marketing.