(Blog door Ton Verlind) Toppresentator Matthijs van Nieuwkerk voerde met felle uitvallen naar zijn (in zijn ogen) niet-presterende onderdanen, jarenlang een schrikbewind bij De Wereld Draait Door. We weten het dankzij gedegen onderzoek en dito publicaties in de Volkskrant van dit weekend. De krant die in 2012 in zijn Magazine nog een lovend artikel plaatste over Dieuwke Wynia, op dat moment en volgende jaren als eindredacteur van DWDD de rechterhand van Matthijs. Dat artikel viel me toen al op (zie blog) omdat het oogde als een egodocument waarin ze zich met verve het succes van het programma toeëigende. Kan dat niet wat bescheidener en met meer zelfreflectie vroeg ik me af? Kritische relativeringen ontbraken, als lezer kon je merken dat de door de Volkskrant toegestane zelfverheerlijking wrong. Hoe anders staan er de zaken sinds dit weekend voor? Niet alleen Matthijs wordt in de recente publicaties ontmaskerd. Ook Dieuwke, nu weliswaar vol spijt over de rol die ze vervulde, maar dit weekend omschreven als de vrouw die met harde hand de mentaliteit van de meester representeerde en dan ook nog in overtreffende trap. Matthijs, zij en andere eindredacteuren maakten van DWDD, een slagveld. De directie van de VARA wist het maar offerde het belang van de medewerkers op aan het succes van het programma. Er waren ook dapperen die er niet aan meededen, ze waren in de minderheid.
Kwaliteit heeft altijd een keerzijde
Wat leren het rijzen en de val van Matthijs? Kwaliteit heeft altijd ook zijn keerzijde, namelijk het risico van een compromisloze gerichtheid op succes. Bekendheid en adoratie doen iets. Het geeft een gevoel van onoverwinnelijkheid, grenzen bestaan niet meer, de natuurlijk rem verdwijnt. In die sfeer is, in dienst van het doel, alles geoorloofd. Ook het overschreeuwen van je eigen onzekerheid, vaak de oorzaak van zoveel onredelijkheid. Natúúrlijk sloot de toenmalige leiding van de VARA de oren en ogen voor de verontrustende berichten want net als de totale publieke omroep wilde het bedrijf het goudhaantje niet slachten. In die sfeer kon Matthijs (en hij is geen uitzondering) zich gaan gedragen als een goddelijk talent in wiens creatieve omgeving weinig ruimte bestond voor relativering en tegenspraak. Dan vormt zich rond zo’n iemand een volgzame hofhouding en een kring van timide vrienden die mede afhankelijk zijn van het succes van de gastheer. Zo ga je werkelijk geloven dat jij het centrum bent van het Universum.
Doof en blind
Wat de leiding van de publieke omroep -in het algemeen- valt te verwijten is dat er doofheid en blindheid bestaat voor processen die ontsporen, omdat men idolaat is van succes in termen van kijkcijfers en marktaandelen en dat hoeft niet noodzakelijkerwijs te sporen met wat groepen in de samenleving zien als succesfactor. Het drama rond Matthijs staat voor een systeem dat op verschillende terreinen aan het ontsporen is. De manier waarop redactieleden worden behandeld en afgeschreven is daar slechts één voorbeeld van. Andere symptomen zijn: netwerkvorming (steeds dezelfde gasten met dezelfde opvattingen), een beperkte visie op de samenleving (dat wat scoort komt steeds terug), uitsluiting van afwijkende meningen, vriendjespolitiek, niet vatbaar voor kritiek, debilisering van het publiek (ik hoorde dit verwijt deze week op een discussie over de koers van de publieke omroep als het gaat om talkshows).
Behoefte aan visie
De onvermijdelijkheid van zo’n proces vraagt om een stevige tegenkracht, een visie die verder gaat dan het nastreven van maximale marktaandelen en is gebaat bij een sterke creatieve leiding met verstand van zaken. Ik stel de vraag nog maar eens opnieuw: waarom ontbreekt in de top van de publieke omroep een journalist die waakt over een gezond klimaat, waar maatschappelijke relevantie en journalistieke weerbaarheid maatgevend zijn, in plaats van de kijkcijfers en waar presentatoren niet groter zouden moeten groeien dan het ideaal dat ze dienen. In een veilige omgeving zijn journalisten bijvoorbeeld niet langer flexslaven die zich uit angst voor hun baan intern niet weerbaar meer durven op te stellen, een van de verklaringen dat het zo kon ontsporen. De contouren van zo’n krachtige visie zie ik op dit moment niet, het is pragmatisme dat de klok slaat en in dat vacuüm gebeuren ongelukken. Als je er zo naar kijkt zijn Matthijs en Dieuwke niet alleen ‘dader’ maar ook ‘slachtoffer’.
waarom ontbreekt in de top van de publieke omroep een journalist die waakt over een gezond klimaat,
Antwoord: baantjescarrousel!
Tja erg heel erg de zondebok deed het maar wie keken er toe en deden niks ze dekten het anders ,kost t toch geld en ja dit is overal in bedrijven,politiek, en slijmerig die met de grote smoelen meedoen om er zelf van te profiteren zogeheten maten naaiers gaan die straks ook voor schut? We zullen t meemaken maar ik denk van niet ,ze hadden beter mathijs kunnen aanpakken dan hadden de slachtoffers en van nieuwkerk beter afgeweest en dit geldt voor alle samenwerkende groepen als je onze politiek bekijkt weet je genoeg