Interview Erik de Zwart: “3FM blijft nog wel even een marginale zender”

‘Mr Top 40’ Erik de Zwart is niet meer op de radio te horen, maar aan stilzitten doet hij niet. Vorige week lanceerde hij Top 40 TV en deze week brengt hij een boek over zijn radiocarrière uit. Daarnaast start hij vandaag ook nog eens met zijn nieuwe videoplatform 24trains.TV. Spreekbuis.nl sprak hem over de radio- en muziekwereld van vroeger en nu.

Je jeugd stond in het teken van muziek en treinen. In je boek vertel je dat je naar Radio Veronica luisterde, maar Radio Noordzee was je favoriet. Toch is Veronica legendarischer geworden. Is dat volgens jou terecht?
Ja dat denk ik wel. Radio Veronica deed altijd wel stoer op de radio, maar draaide ook gewoon de ‘Schlager van de Dag’. Vader Abraham had daar zelfs een radioprogramma. In dat opzicht leek het zelfs een beetje wat er in Hilversum werd uitgezonden. Pas vanaf de middag werd Veronica een popzender, terwijl Radio Noordzee de hele dag door popmuziek uitzond met snelle dj’s die de techniek zelf deden, zoals Ferry Maat. Radio Veronica heeft meer dan 14 jaar bestaan, terwijl Radio Noordzee maar 3 jaar in de lucht is geweest. Radio Veronica had daardoor een veel grotere en actievere achterban. Toen veel Nederlanders naar Den Haag trokken om zeezender Veronica te behouden, waren daar ook veel Radio Noordzee-fans aanwezig. Uiteindelijk was alles beter dan wat er toen uit Hilversum werd uitgezonden en stond Veronica symbool voor veel andere zeezenders, waaronder Radio Caroline en Mi Amigo.

“Ik denk niet dat het meer goed gaat komen met Veronica.”

Veronica is een belangrijk deel van je leven geweest. Het magazine verliest al jaren de meeste lezers van alle tv-gidsen, de radiozender is aan het kwakkelen en de televisiezender lijkt vooral een bijzettafel van SBS. Komt het nog goed met dit meest legendarische omroepmerk of hebben ze de boot gemist?
Ik heb zelf diverse pogingen gedaan om een bijdrage te leveren om het blad, tv-zender, radiozender inclusief een internetpropositie aan elkaar te koppelen. Uit onderzoek bleek namelijk dat je met een gekoppelde propositie 5 miljoen Nederlanders kon bereiken. Het is mij toen niet gelukt. Het probleem was toen dat de belangen zo verschillend zijn en het eigendom bij verschillende partijen lag. Veronica Magazine is van Sanoma en daarnaast heeft de tv-zender heeft een te mannelijk profiel. Radio Veronica is gehandicapt, omdat ze alleen gouwe ouwe mogen uitzenden. Vroeger had Veronica onder Rob Out en Lex Harding een duidelijk profiel en centrale sturing. Ik denk daarom niet dat het meer goed gaat komen met Veronica. Hopelijk komt het nog wel goed met Radio Veronica. Ik heb in mijn tijd al plannen gemaakt om Giel Beelen naar het station te trekken en te richten op rockmuziek en band. Iets wat 3FM laat liggen. Probleem is wel dat de glans van Veronica er wel zolangzamenhand van af is.

“John de Mol is een geniale kerel, die heel wat neer heeft gezet. Het probleem is echter dat hij soms te veel aan micromanagement doet.”

In jouw boek geef je aan dat het niet goed klikt met John de Mol. Wat is er nou precies wat zo botst tussen jullie?
John de Mol is een geniale kerel, die heel wat neer heeft gezet. Het probleem is echter dat hij soms te veel aan micromanagement doet, zich daardoor overal mee bemoeit en op de stoel van zijn mensen gaat zitten. En hij weet het altijd beter. Maar ik heb wel veel respect voor John.

Na je vertrek heb je niet meer met radio bezig gehouden. Stroomt het radiobloed niet meer bij je door de aderen?
Zeker wel! Ik ben echter alweer over de 60 en wil nog zoveel andere dingen doen. Ik zit in talrijke bedrijven en ben ook nog actief als voorzitter van Stichting Top 40. Al deze activiteiten zijn niet te combineren als ik ook nog eens dagelijks op de radio ben.

Hoe kijk je naar de toekomst van (online) radio en podcasts?
Ik vind het allemaal fantastisch! Willem van Kooten die zei het ooit al: ‘Iedereen zijn eigen radiozender’ en dat is nu eindelijk ook echt mogelijk. Met Apple Music en Spotify kun je je eigen radiozender samenstellen en daarnaast zijn er nog talloze (online) radiozenders. De luisteraar is aan zet en heeft volop keuze. Dat is precies wat mij en mijn generatie in 1974 is afgenomen en daarom vind ik het zo mooi dat het nu wel kan. Het is daarmee geheel geëxplodeerd in het gezicht van de machthebbers die dachten de jeugd wel te kunnen controleren.

Even terug naar traditionele radio; hebben de huidige FM-zenders nog toekomst?
Voorlopig nog wel. De generatie die naar FM luistert is 35 jaar en ouder. Die maken geen playlists op Spotify aan. Maar uiteindelijk is FM Radio wel een uitsterfmodel, al geldt dat ook voor lineaire televisie.

Je heb zelf jaren geleden bij Radio 3 gezeten. 3FM is nu al een tijd lang aan het kwakkelen en raakt nog steeds luisteraars kwijt. Is de zender nog te redden?
Als ze er een urban radiozender van gaan maken dan houd ik mijn hart vast. Ik betwijfel of ze daarmee nog de jeugd gaan bereiken. 3FM kan beter vasthouden aan waar ze goed in zijn en dat is zich richten op concerten, festivals en popbandjes vinden en laten horen. Echter dat zie ik niet zo snel gebeuren, dus blijft 3FM nog wel even een marginale zender. Het is overigens zonde dat deze zender de FM-band gebruikt. Ze kunnen beter NPO Radio 5 op deze frequentie zetten.

In mijn jeugd ging ik net als veel andere kids wekelijks naar de platenzaak om een papieren exemplaar van de top 40 te halen en met mijn laatste zakgeld een singeltje of een 12 inch lp. De muziekwereld is op vrijwel alle fronten radicaal veranderd. Je bent al jaren voorzitter van stichting top 40. Hoe maak je deze hitlijst toekomstbestendig?
De top 40 gaat nog steeds als een tierelier. Beter dan ooit eigenlijk met meer dan een half miljoen unieke bezoekers per maand op top40.nl. 60% van de bezoekers is onder de 35 jaar oud. Op radio 538 heeft het Top 40-programma zelfs het hoogste marktaandeel. Sinds vorige week zenden we op de site ook de top 40-videoclips uit. Top 40 TV is een feit!

We kennen de verhalen van artiesten die hun eigen platen opkopen om hoog in de Top 40 te komen. Hoe gaat dat nu sinds de Top 40 niet meer naar platenverkopen kijkt, maar naar streams?
Artiesten die zichzelf promoten is van alle tijden. Uiteraard houden we het nauwlettend in de gaten. Dat doen we ook nog steeds nu met streams. Ook daar kan bedonderd mee worden. Op internet zijn er bijvoorbeeld Chinese bedrijven te vinden, die honderden mobieltjes aan een muur hebben hangen. En laatst hadden we nog muzikant Dotan die met nepaccounts zichzelf op de kaart wilde zetten. Uiteindelijk is zelfpromotie niet nieuw, maar nu duiken de media er massaal op. Het lijkt wel een nieuwe vermoeiende #MeToo-discussie: MeMoe!

Vanaf dat je als kind op het Binnenhof ging protesteren voor het behoud van zeezender Veronica ben je kritisch geweest op de publieke omroep. In je boek heb je het onder andere over een geldverslindende organisatie die commerciële omroepen vooral in de weg zit. Is er volgens jou in de loop van de jaren wat verbeterd bij de publieke omroep?
Ik vond het altijd onrecht en het is mijn grote motivatie geweest. Ik zie dat het beter wordt nu er diverse fusies zijn geweest. Dat is het voorportaal naar een BBC-model.

Treinen zijn je grote passie. In het verleden heb je de kinderserie Thomas de Trein ingesproken en je bent daarnaast voorzitter van Stichting Mat´54 Hondekop. En deze week lanceer je een videoplatform over treinen. Wat kunnen we verwachten?
Ik ben al van kinds af aan gek van treinen. Ik wil de komende tijd al meer tijd besteden aan mooie treinreizen en toen dacht ik dat ik net zo goed een camera mee kan nemen en deze mooie beelden op een videoplatform kan zetten. Vandaag lanceer ik 24trains.TV.

Vandaag breng je een boek over je leven uit. Normaal komt dit soort boeken pas aan het eind van iemands leven uit.
(lachend) Het gaat om mijn eerst 40 top jaren, maar er komen er nog wel zeker 40!

Vanaf is het boek 40 Top Jaren (inclusief 3 cd’s) onder andere te koop bij Ako, Bruna, Bol.com en boekhandel Voorhoeve.