Documentairemaakster Sunny Bergman is oa bekend om haar 2doc-uitzending ‘Zwart als roet’. In deze nieuwe documentaire wil ze nu weten waarom veel witte mensen zich verongelijkt voelen of zelfs boos worden als het over racisme en witte privileges gaat. Op zoek naar antwoorden blijft ze in deze film weg van de ‘usual suspects’ maar ontleedt ze de moraal van de ‘weldenkende’ elite in onze kleurrijke samenleving.
Vooralsnog worden in het racismedebat de problemen gemakshalve neergelegd bij immigranten. Omdat ze niet goed zouden integreren, of bij lager opgeleide PVV stemmers omdat zij racistische denkbeelden hebben. Maar wat kleurt de blik van witte hoger opgeleiden, die het morele gelijk aan hun zijde denken te hebben en menen dat kleur er niet toe doet? Slagen zij erin om hun kinderen ‘kleurenblind’ op te voeden?
Bergman neemt de proef op de som. In het opmerkelijke ‘black doll/white doll’ experiment, dat nog niet eerder in Nederland werd uitgevoerd, wordt gekeken naar de keuzes die kleuters maken tussen zwart en wit. De jonge deelnemertjes, nog niet getraind in het geven van sociaal wenselijke antwoorden, blijken ongeacht hun eigen kleur dezelfde keuzes te maken en stellen de witte pop stelselmatig boven de zwarte pop. Zo vindt bijvoorbeeld 75% de witte pop het slimste. Volgens Philomena Essed, hoogleraar in Critical Race, Gender and Leadership Studies, is het is logisch dat de kinderen deze keuzes maken. Het weerspiegelt wat kinderen dagelijks al om zich heen zien: in films, literatuur en in het onderwijs zijn de slimme helden altijd wit. In dit kader onderzoekt Bergman ook de witte kijk op de geschiedenis en onze helden van weleer, zoals Michiel de Ruiter, in hun rol van onderdrukker. Hoe gaan we om met deze kantelende blik?
Uitzending: Zondag 18 december, 21.00 uur NPO2
Het valt Bergman op dat een groot deel van de witte hoger opgeleiden ervan uitgaat dat de westerse cultuur en beschavingsnormen een voorbeeld zijn voor de rest van de wereld, die zich daar naar zou moeten voegen. ‘Door ervan uit te gaan dat jouw waarden algemeen geldende neutrale waarden zijn, verhef je jezelf moreel en cultureel boven anderen’, stelt Bergman. Zij ziet bewustwording van deze superioriteit als een eerste stap naar een veranderende, brede blik op een kleurrijke samenleving.
In haar zoektocht naar antwoorden op de vraag hoe kleur ons beïnvloedt in ons doen en laten, neemt Bergman ook zichzelf onder de loep en loopt ze voorop in een experiment dat privileges op basis van kleur meet.
Sinds zij zich publiekelijk inzet tegen racisme in Nederland, komt zij veel boze witte mensen tegen. Nieuwsgierig naar wat er ten grondslag ligt aan de boosheid en verontwaardiging van witte mensen zodra het over racisme gaat, voert ze confronterende telefoongesprekken met mensen die haar via Facebook uitscholden of bedreigden in reactie op haar publiekelijke uitspraken tegen zwarte piet in het bijzonder en racisme in het algemeen.
Bergman ziet een verband tussen de woede en het zelfbeeld van witte mensen. ‘Gevoelens van superioriteit passen niet in ons zelfbeeld. Dat we genieten van witte privileges en gekleurde mensen oneerlijk behandelen, op hen neerkijken of beledigen evenmin’, aldus Bergman. ‘Met iets waarvan we menen dat het niet bestaat, willen we niet geconfronteerd worden. De morele en culturele verhevenheid die veel witte mensen met zich meedragen is uiteindelijk een handicap in een kleurrijke samenleving.’
Geef als eerste een reactie