Op korte termijn eigenlijk niemand. Wie kan de vertrokken NPO-bestuursvoorzitter Frederieke Leeflang opvolgen in een organisatie die niet alleen structureel in crisis verkeert, maar ook op het punt staat drastisch te worden hervormd? Op korte termijn eigenlijk niemand.
De publieke omroep balanceert organisatorisch en financieel in zwaar weer, waardoor een opvolger een haast onmogelijke taak wacht.
Een opvolger zonder speelruimte
Het vinden van een vaste nieuwe NPO-voorzitter lijkt op dit moment een kansloze missie. De publieke omroep is verstrikt in interne machtsstrijden, uiteenlopende belangen en -visies, die voor een groot deel zijn veroorzaakt door de landelijke politiek zelf. Bovendien moet de NPO de komende jaren een enorme bezuiniging van 150 miljoen euro verwerken, waar nog niet duidelijk is of er vooral gesneden moet worden aan NPO-zijde of bij de omroepen. Zonder duidelijkheid over hoe het toekomstige bestel eruit zal zien, is het vrijwel onmogelijk om een bestuurder te vinden die met een helder mandaat en toekomstvisie kan opereren.
Dat bestel staat namelijk op de schop. Minister Eppo Bruins (NSC, Media en Cultuur) wil de dertien omroepen onderbrengen in zogeheten omroephuizen. In deze omroephuizen moeten omroepen intensiever samenwerken aan programma’s, terwijl het aantal bestuurslagen wordt verminderd. Dit moet leiden tot snellere besluitvorming en minder onderlinge concurrentie. Elk omroephuis krijgt een eigen Raad van Bestuur en Raad van Toezicht, waarmee het huidige systeem van afzonderlijke bestuurders per omroep verdwijnt.
De contouren van dit plan zijn vorige maand al uitgelekt via RTL Nieuws. Er wordt gedacht aan vier tot vijf omroephuizen, met mogelijk een aparte eenheid voor digitale producties. De definitieve plannen worden in april gepresenteerd.
Tot die tijd zal de NPO hoogstwaarschijnlijk alleen een tijdelijk manager aanstellen, zonder het mandaat om structurele beslissingen te nemen. Maar juist die beslissingen zijn noodzakelijk om de onontkoombare bezuinigingen het hoofd te kunnen bieden.
Een giftige cultuur door een ondoorgrondelijke structuur
De problemen bij de NPO beperken zich niet tot bestuurlijke chaos en financiële tekorten. De werkcultuur binnen de publieke omroep is giftig geworden, deels als gevolg van de complexe en ambivalente organisatiestructuur. Het recente vertrek van Leeflang past in een patroon van kopstukken die om uiteenlopende redenen hun functie moesten neerleggen. Van grensoverschrijdend gedrag tot interne machtsstrijden – de lijst is lang en groeit met de dag.
Deze giftige cultuur is een direct gevolg van een onduidelijke structuur waarin de NPO enerzijds de rol van een centrale regisseur speelt en anderzijds moet functioneren als een samenwerkingsverband van zelfstandige omroepen. Dit hybride model heeft geleid tot een bureaucratisch moeras waarin besluitvorming wordt vertraagd en interne rivaliteit de boventoon voert.
Ondanks dat een opvolger in de huidige situatie onmogelijk lijkt, zal er door de komende bezuinigingen op korte termijn een ’tussenpaus’ moeten komen om het bestel te vereenvoudigen en een juiste kant op moeten sturen.
RICHARD OTTO
Zolang het geklaag alleen maar anoniem is, is het lachwekkend.
Overigens ligt nu ook Jan Slagter onder vuur. Door anoniempjes, dat dan weer wel.
“Elk omroephuis krijgt een eigen Raad van Bestuur en Raad van Toezicht, waarmee het huidige systeem van afzonderlijke bestuurders per omroep verdwijnt.”
Dat lijkt mij eerder baantjes verplaatsen dan erop bezuinigen.
Leeflang niet te vervangen? Komkom… gesjeesde politici genoeg die je via de baantjesmachine in die functie prikt. Ik ben niet bepaald onder de indruk van dit gedoe.