Onderzoek: 7 op de 10 Nederlanders maakt zich zorgen over nepnieuws

NOS, Nu.nl en RTL troeven landelijke kranten af op betrouwbaarheid

TV voor 35-plussers het middel voor betrouwbaar nieuws, jongeren kiezen voor online 

Zaandam – Desinformatie als wapen in de oorlog in Oekraïne, het gerucht dat RIVM-baas Jaap van Dissel smeergeld heeft aangenomen en de opkomst van juice channels. Nepnieuws komt in vele gedaanten en 7 op de 10 Nederlanders maakt zich er zorgen over. Dit blijkt uit recent onderzoek van communicatiebureau Counter Content. 

Counter Content deed vier jaar geleden al eens onderzoek naar de impact van nepnieuws en het vertrouwen in de media. Het aandeel Nederlanders dat zich zorgen maakt over nepnieuws is met 7 op de 10 zo goed als gelijk gebleven. Raymond Bresching, communicatiestrateeg bij Counter Content: “De zorgen over nepnieuws zijn niet afgenomen, maar de oorzaken zijn wel anders. Vier jaar geleden was Trump de verpersoonlijking van ‘fake news’. Nu hij minder prominent aanwezig is, spelen social media en de polarisatie in Nederland een belangrijke rol bij de zorgen over nepnieuws.” 

In crisistijd is NOS de meest betrouwbare nieuwsbron

NOS, Nu.nl en RTL Nieuws scoren het beste op de vraag welk nieuwsmedium het meest betrouwbaar is. Volgens Huub Wijfjes, hoogleraar mediageschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam, is dat in deze tijden van crises logisch: “Dat NOS en RTL als betrouwbaar worden gezien, lijkt mij verklaarbaar vanuit de geschiedenis. Het zijn nieuwsmerken die in een lange tijd, NOS sinds 1956 en RTL sinds 1989, een reputatie van betrouwbaarheid hebben opgebouwd. Uit eerder onderzoek is gebleken dat bij grote en heftige crises zoals oorlog en aanslagen heel veel burgers zich tot deze media richten om te weten te komen wat er echt speelt en belangrijk is.”

Uit het onderzoek blijkt dat TV zijn aantrekkingskracht niet heeft verloren. Vooral bij 35-plussers wordt dat medium genoemd als hét middel voor betrouwbaar nieuws. Opvallend is dat jongeren tot 35 jaar zich liever wenden tot online nieuwsbronnen. Huub Wijfjes: ”Online nieuwsmedia kunnen zeer krachtig zijn in de publieksaantrekkelijkheid als ze een betrouwbaar geachte routine erop nahouden. Dat is natuurlijk zo in het geval van Nu.nl en dat verklaart hun hoge score.” 

“Het grootste deel van Nederland is best mediawijs”

Naast de zorgen over nepnieuws beseft een meerderheid van de ondervraagden dat media nooit helemaal onafhankelijk kunnen zijn. Ook hier vindt 7 op de 10 dat door commerciële belangen of politieke voorkeur media nooit helemaal onafhankelijk kan zijn. Raymond Bresching: “Dit aandeel is gelijk met vier jaar geleden. Dat zegt ons vooral dat het grootste deel van de Nederlanders best mediawijs is en dus kritisch is bij het consumeren van nieuws.” Onderzoek van Eurostat bevestigt dat Nederlanders in vergelijking tot bijna 30 andere Europese landen informatie op nieuwssites en social media het meest dubbel checken. Het nieuwe onderzoek van Counter Content laat verder zien dat het vertrouwen in social media, influencers en juice channels erg laag is. 

Meer resultaten uit het onderzoek kunt u vinden in deze infographic.

Over het onderzoek

Counter Content deed vier jaar geleden voor het eerst onder 600 consumenten onderzoek naar nepnieuws en de betrouwbaarheid van media, merken en politieke kopstukken. In 2022 zijn een aantal vragen van het onderzoek herhaald en met een aantal nieuwe vragen aangeboden aan een onderzoekspanel met meer dan 500 Nederlanders. Het onderzoek is verricht door onderzoeksbureau Norstat.