Onrust onder zzp’ers en bedrijven in de media door nieuwe freelance-regels

In de mediasector, waar veel producties op projectbasis worden uitgevoerd, is freelancewerk een zeer veel voorkomende werkrelatie. Mediabedrijven rekenen op de flexibiliteit van zelfstandigen om snel in te kunnen spelen op wisselende projecten en kortlopende opdrachten. De vrijheid om zonder vaste contracten te werken, wordt door veel freelancers gewaardeerd. Maar nieuwe regelgeving vanaf 1 januari 2025, waarbij de Belastingdienst schijnzelfstandigheid wil aanpakken, kan deze werkwijze op zijn kop zetten. Door deze maatregelen kunnen opdrachtgevers verplicht worden om freelancers in vaste dienst te nemen en loonheffingen af te dragen, wat grote gevolgen heeft voor zowel zzp’ers als mediabedrijven.

Wat verandert er voor zzp’ers per 1 januari 2025 en waaraan moeten zij voldoen?

Vanaf 1 januari 2025 gelden strengere regels om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Hieronder staan de belangrijkste veranderingen die zzp’ers in de mediasector direct raken:

1. Strenge handhaving op schijnzelfstandigheid
   De Belastingdienst gaat strenger controleren of zzp’ers daadwerkelijk zelfstandig zijn. Als freelancers werken onder leiding en toezicht van hun opdrachtgever, kan de arbeidsrelatie als dienstbetrekking worden aangemerkt. Dit betekent dat zij volgens de Belastingdienst niet als zelfstandig ondernemer werken maar als werknemer, met alle bijbehorende verplichtingen voor de opdrachtgever.
   
2. Controle-instrument
   De Belastingdienst hanteert voor de beoordeling van haar eigen zzp-inhuur een intern afwegingskader. Dit interne kader bestaat uit een vragenlijst die aspecten onderzoekt zoals eerdere dienstverbanden, aanwezigheid van leiding en toezicht, de aard van het werk, beloningsstructuur en de mogelijkheid tot vervanging.
   
3. Bewijslast van ondernemerschap
   Freelancers moeten aan strengere eisen voldoen om hun status als zelfstandig ondernemer te behouden. De Belastingdienst kijkt bijvoorbeeld naar het aantal opdrachtgevers, de zichtbaarheid van de zzp’er op de markt en de mate van ondernemersrisico. Freelancers moeten kunnen aantonen dat zij een ‘echte’ onderneming zijn en niet afhankelijk zijn van één opdrachtgever. Een eigen website, het hebben van meerdere opdrachtgevers en het nemen van risico’s zijn belangrijke criteria.
   
4. Helderheid over arbeidsrelatie
   Freelancers moeten hun zelfstandigheid duidelijk in hun werkwijze en contracten vastleggen. Voor zzp’ers in de media betekent dit dat zij hun verantwoordelijkheid voor het eigen werkproces moeten waarborgen en hun onafhankelijkheid in de samenwerking duidelijk moeten afbakenen. Door duidelijke afspraken met opdrachtgevers en het vermijden van afhankelijkheid van één opdrachtgever kunnen zij aan de eisen voldoen.

Ook zorgen onder mediabedrijven: stijgende kosten en verminderde flexibiliteit

De aangescherpte regels zorgen ook voor onrust binnen mediabedrijven, die sterk afhankelijk zijn van freelancers voor hun projectgerichte aanpak. Mediabedrijven vrezen dat deze veranderingen hun flexibiliteit en budgetten onder druk zetten. Enkele zorgen die spelen:

1. Hogere kosten en administratieve lasten
   Mediabedrijven worden mogelijk geconfronteerd met hogere kosten doordat zij freelancers in vaste dienst moeten nemen of bemiddeling via payrolling moeten inschakelen om aan de regels te voldoen. Naast hogere loonkosten brengt deze werkwijze extra administratieve lasten met zich mee, wat voor kleinere mediabedrijven een zware last kan zijn.
2. Verlies van flexibiliteit
   De projectmatige werkwijze van mediabedrijven is afhankelijk van de mogelijkheid om snel en tijdelijk freelancers in te schakelen. Met de nieuwe regels kunnen mediabedrijven minder flexibel inspelen op de wisselende vraag naar gespecialiseerde krachten, waardoor zij projecten mogelijk moeilijker kunnen realiseren binnen de gestelde deadlines.
3. Afhankelijkheid van intermediairs
   Om juridische risico’s te beperken, zullen mediabedrijven mogelijk vaker gebruikmaken van tussenpersonen zoals payrolling bedrijven. Dit verlaagt het risico op controle door de Belastingdienst, maar brengt hogere kosten met zich mee, aangezien deze intermediairs een marge rekenen.
4. Impact op creatieve processen
   De mediasector draait om snelheid, creativiteit en flexibiliteit, iets wat freelancers juist goed mogelijk maken. Door freelancers in vaste dienstverbanden te dwingen, kan de creatieve vrijheid worden beperkt. Dit heeft gevolgen voor het innovatieve karakter van mediaprojecten, die juist gedijen bij snel schakelen en creatieve onafhankelijkheid.

De toekomst van freelancen in de media

De nieuwe regelgeving zet zowel zzp’ers als mediabedrijven voor een uitdaging. Voor freelancers is het belangrijk om hun ondernemersstatus te waarborgen en aan te tonen dat zij echt zelfstandig zijn. Mediabedrijven zullen moeten nadenken over nieuwe samenwerkingsmodellen die hun flexibiliteit behouden, zoals kortlopende dienstverbanden of samenwerking met intermediairs, ondanks de hogere kosten. De sector kijkt ook naar mogelijke beleidswijzigingen of uitzonderingen om de creatieve industrie meer ruimte te geven, iets wat via brancheverenigingen op de politieke agenda wordt gezet. Zowel zzp’ers als mediabedrijven moeten zich voorbereiden op deze nieuwe realiteit om te zorgen dat de mediasector flexibel, creatief en financieel haalbaar blijft.