Penny de Jager: ‘Eigenlijk ben ik in dit land de uitvinder van de videoclip’

Opeens is ze weer hot. Nu de vijftigste verjaardag van ’Toppop’ nadert, zijn de muziekfilmpjes waarin Penney de Jager danste, terug op tv. Dus: tijd om bij te praten met het swingidool van toen. Nog altijd een meisjesglimlach. Onmiskenbaar een glamourmama. Hoezo 72 jaar? Ze danst nog elke dag. Is dat de toegift van een rock-’n-rollbestaan? „Jongen, ik was zo braaf in die tijd.”

Eens een ballerina, altijd een ballerina. Haar hele flat is trainingsruimte. In de keuken doet ze haar strekoefeningen. De enkels om de beurt op het aanrecht en rekken maar. „Geen spagaatjes meer, maar gewoon leuk.” Het draai- en spierwerk doet ze in de kamer en voor de tv doet ze haar buikspieroefeningen. „Ik kijk alle dansprogramma’s die er zijn.”

Klein van stuk, lang, felrood haar. Dartel loopje op hoge hakjes. Ook zonder schijnwerpers een artieste. Van 1970 tot 1985 danste ze in het popprogramma ’Toppop’: veel in beeld met playbackende wereldsterren. En konden die toevallig niet naar de studio komen, bracht Penney haar zelfbedachte choreografieën op de muziek van de hitmakers. Vaak uitdagend, altijd hip. „Ik improviseerde altijd maar wat. Maar het was nieuw en daardoor viel het op. Eigenlijk ben ik in dit land de uitvinder van de videoclip.”

Het begon met haar droom om danseres te worden. Als meisje van drie ging ze daarom al op balletles. Even terug naar die tijd: ze groeide op in een grote villa in de bossen bij Soest. Haar vader runde een groothandel in confectiekleding, haar moeder regelde thuis de huishouding. Penney is de jongste van drie dochters. „Ik had thuis altijd een heel beschermd prinsessenleventje. Zag ik een filmster met een mooie japon in een tijdschrift, maakte mijn moeder zo’n jurk meteen voor me na. In de zandbak of een speeltuin kwam ik nooit. Ik was veel te bang dat mijn kleren vuil zouden worden.”

Ze wilde dansen, ze mócht dansen. Na haar opleiding aan de Scapino-balletacademie kreeg ze een aanstelling bij het Nationale Ballet. Daar zag een tv-regisseur haar aan het werk. Hij strikte haar voor een muziekprogramma, waarna al snel het aanbod van ’Toppop’ kwam. „Ik vond dat tv-werk heerlijk. Veel vrijer dan bij het ballet. Mijn haar mocht los, ik kon nagellak opdoen en ze zetten me mooi in de make-up. Het leuke was dat er geen voorbeelden waren: ik mocht het zelf allemaal bij elkaar verzinnen en deed het helemaal op gevoel. Nu zou de balletwereld het geweldig vinden als een danseres via de tv de aandacht op hun vak vestigt, maar toen vonden ze het maar raar wat ik deed. Het stak misschien ook dat ik steeds minder tijd had. Want dan werd ik weer met een taxi opgehaald die me dan haastig voor ’Toppop’-opnamen naar Hilversum reed. Daarom dwong de leiding van het ballet me om te kiezen: óf ballet óf tv. Dat werd natuurlijk tv. Mijn ouders waren er helemaal niet blij mee. Die waren bang dat hun brave balletmeisje in de showbizz zou verloederen.”

Een vast ’Toppop’-werkschema was er nauwelijks, vertelt ze. „Het ging allemaal met losse telefoontjes en afspraken. Een contract heb ik ook nooit gehad. Een paar dagen voor de opnamen kreeg ik een band met de muziek waarop ik moest dansen. Dan ontwierp ik er snel passende kleding bij. Liefst een beetje apart. Die kleding maakte ik daarna zelf, vaak met hulp van mijn moeder en vriendinnen.’’

Eerst repeteerde ze haar danspassen thuis, later in de balletstudio die ze begon. De dansers en danseressen die ze daar opleidde, maakten vaak deel uit van het showballet dat de ’Toppop’-kijker te zien kreeg. De ene keer met wereldsterren als Tina Turner, Tom Jones en Julio Iglesias, de andere keer om een liedje van Lee Towers swing te geven. „Tijd om te oefenen was er nauwelijks. Vaak stonden we in de gang van de studio nog te repeteren. Dus als we allemaal tegelijk bewogen, vond ik het al geweldig.”

Hoe verklaart ze het succes van ’Toppop’? „Het haakte perfect in op de tijdgeest van toen. De popcultuur was in opkomst en het publiek verlangde naar vernieuwing in muziekstijlen, aankleding en sfeer. Daarbij komt dat Ad en ik helemaal bij dat programma pasten. Het was de ideale match. Allebei authentiek en allebei bevlogen. Het klopte gewoon. Dus het publiek zag dat het écht was wat we deden. Daarom werkte het. En – niet om onbescheiden te zijn – er kwam ook talent bij kijken. Als ik de beelden terugzie waarop ik sta te dansen, denk ik terug aan de simpele middelen waarmee we het maakten. Bij muziekprogramma’s van nu hebben ze een zee van camera’s die alle kanten op kunnen draaien. Dat was er toen niet bij. Dus ik moest vaak zorgen dat ik op één vierkante meter bleef dansen omdat ik anders buiten beeld terecht zou komen.”

Nog vaak hoort ze dat haar sensuele bewegingen bij zwoele of opzwepende muziek de fantasie van jonge Toppop-kijkers op hol bracht. „Iedereen denkt maar dat er zich daar wilde taferelen hebben afgespeeld, maar dat was echt niet zo. Mijn haar zat wild en ik danste wild. Daar hield het mee op. Na de opnamen ging ik altijd braaf naar huis.”

Buiten de studio’s kreeg haar leven een grillige choreografie. Ze was getrouwd met toetsenist Rick van der Linden van Ekseption, met wie ze een zoon kreeg. Uit een kortstondige relatie met een fotograaf kreeg ze een zoon die in Amerika opgroeide. Ze had een tijdje een modezaak waarin ze haar showkleding verkocht en runde uiteindelijk een keten van balletscholen. „Veel te veel, veel te groot. Vooral als je helemaal niet zakelijk bent.”

Na het ’Toppop’-tijdperk kreeg ze een vaste rol in de Willem Ruis-shows. Daar danste ze tussen bloednerveuze kandidaten die een keuze moesten maken tussen prijzen in de ene of misschien wel die andere kluis. Waarbij de aanmoedigingen van de presentator en de bewegingen van de danseres de deelnemers nóg meer op de zenuwen werkten. „Wat was ik gek op Willem. De energie van die man was fan-tas-tisch.”

Het plotselinge overlijden van de presentator betekende voor haar niet alleen een persoonlijk verlies, maar ook het einde van haar balletgroep. Op zoek naar een nieuwe bron van inkomsten zong en danste ze jaren op Scandinavische cruiseschepen.

Nu houdt ze haar lijf in conditie met oefeningen in haar flat bij Utrecht. De herinnering aan haar ’Toppop’-tijd blijft levend door telefoontjes en etentjes met oud-collega Ad Visser. „Onze band is niet kapot te krijgen. Omdat hij altijd met iets nieuws bezig is, houdt hij die eeuwige jeugd. Heerlijk, toch?”

Wat heeft ze geleerd van ’Toppop’? „Bijna alles. Het is een enorme impuls geweest voor mijn creativiteit en mijn loopbaan.” En wat had ze anders moeten doen? „Zakelijk had er voor mij misschien meer in gezeten. Ik heb nooit een contract gehad en daar ook nooit over onderhandeld. Ik kreeg een vergoeding en wat reisgeld en dat was het. Maar ik was allang blij dat ik het mocht doen. Als je als jonge danseres zo’n kans krijgt laat je hem toch niet lopen? Ik heb er nooit spijt van gehad. Daar was het veel te leuk voor. En dat er vijftig jaar later nog over wordt gepraat, betekent toch dat het iets bijzonders was.”

Genoeg gepraat. Tijd voor wat oefeningen. Pannen aan de kant, enkels op het aanrechtblad. ’Toppop’ is weer even terug.

50 jaar Toppop

Het beste van 50 jaar Toppop’, iedere woensdag 20.20 uur op NPO 3. ’Het verhaal van 50 jaar Toppop’, 2 september om 21.10 uur op NPO 3