Radio- en tv-verslaggeving in de Tweede Kamer

De huidige vergaderzaal van de Tweede Kamer der Staten-Generaal gaat zoals bekend op de schop. De oude vergaderzaal was vroeger op het Binnenhof gehuisvest in de voormalige balzaal van stadhouder Willem V van Oranje-Nassau. Voor de berichtgeving vanuit de Hofstad gekoppeld aan technische ontwikkelingen werd de radio en later de televisie als medium steeds belangrijker.

Op 9 mei 1945 verzorgde Radio Herrijzend Nederland de eerste uitzending vanuit een Haagse studio die in de laatste maanden van de Tweede Wereldoorlog nog benut was door de bezetter. In 1947 werd deze faciliteit onderdeel van de Nederlandse Radio Unie (NRU). In 1953 verhuisden zowel de Regeringsvoorlichtingsdienst als Studio Den Haag naar het gebouw Noordeinde 43. Naast kantoorruimte was er sprake van twee radiostudio’s met controlekamer en een registratiekamer. 

In 1971 besloot de Nederlandse Omroep Stichting (NOS) om de oude portierswoning van de Tweede Kamer te verbouwen tot een moderne radiostudio. De kosten werden beraamd op een bedrag van 150.000 gulden, waardoor de inzet van reportagewagens tot het verleden behoorde. Hetzelfde gold voor een provisorische ruimte in de bibliotheek van de Tweede Kamer benut voor de uitzendingen. De nieuwe studio beschikte over twee registratiekamers, twee commentaarstudio’s, een ontvangst- en reportagekamer en kantoorruimte. 

Situatie 1955-1992

De plenaire vergaderingen kwamen aanvankelijk uit wat tegenwoordig de Oude Zaal heet. Een locatie met op de kopse kant een bescheiden balkon bestemd als publieke tribune. Beneden zaten vaderlandse politici ‘ingeklemd’ in krappe, ongemakkelijke houten bankjes met zware groene gordijnen op de achtergrond. In 1955 verschenen de eerste televisiecamera’s in de Tweede Kamer. De verrijdbare Philips iconoscoopcamera’s op houten statief stonden verdekt opgesteld loodrecht op de katheder van de Kamervoorzitter en het spreekgestoelte. Links naast de cameraman was er plek voor de schrijvende pers.

Verscholen achter de gordijnen konden politici ongestoord van een sigaret, sigaar of pijp genieten en ongedwongen overleggen met collega’s. Illustratief voor die periode was de pose van VVD-coryfee mr. Harm van Riel met zijn onafscheidelijke sigaar tussen de lippen. Als gevolg van de Nacht van Schmelzer (fractievoorzitter KVP) in 1966, waarbij het kabinet-Cals moest aftreden, besloten omroepverenigingen vaste verslaggevers naar die mooie stad achter de duinen te sturen. De dramatiek van het politieke spel werd een vast onderdeel van de programmering. 

TV-studio’s
In 1965 opende de Nederlandse Televisie Stichting (NTS) de eerste tv-studio in het voormalig provinciehuis aan het Korte Voorhout. Het gemeentebestuur van Den Haag bepaalde de jaarlijkse huur op 42.000 gulden voor twee verdiepingen en het souterrain. Rechtstreekse beelden vanuit de Tweede Kamer kwamen sporadisch op het televisiescherm. Slechts in journaals en actualiteitenprogramma’s zoals Den Haag Vandaag werd de tv-camera in dit heilige der heiligen van de democratie toegelaten. 

Sinds de verplaatsing naar de huidige behuizing in 1992 wijzigde de situatie. Rechtstreekse uitzendingen van debatten in de plenaire zaal worden geregistreerd door vijf op afstand bestuurbare camera’s. Beelden van de verrichtingen van de Kamervoorzitter, politici en bodes worden op deze wijze vastgelegd. Via de regiekamer gaan de beelden naar publieke en commerciële omroepen. 

In 1955 verschenen de eerste televisiecamera’s in de Tweede Kamer”

Studio Dudok en De Perstoren
Recht tegenover Het Binnenhof lag Studio Dudok. Sinds 2004 was dit complex op het Buitenhof operationeel. De 1^e verdieping was ingericht met een studio en redactieruimte. De technische faciliteit werd beheerd door het Nederlands Omroepproductie bedrijf (NOB). De studio-opening werd verzorgd door wethouder Wilbert Stolte van Mediazaken en ICT. Van deze locatie kwamen uitzendingen van programma’s als Nieuwsuur en Den Haag Vandaag. Inmiddels heeft de omroep deze locatie verlaten en verwisseld voor de Perstoren, de werkplek voor parlementaire journalisten daterend uit de jaren tachtig van de vorige eeuw. Het Britse mediabedrijf Red Bee beschikt over twee radiostudio’s en samen met de gezamenlijke media (NOS/NPO/RTL/SBS) en de Tweede Kamer der Staten-Generaal worden reportages verzorgd. Op de 2^e etage naast de Perstoren beheert Red Bee een kleine presentatiestudio. Deze ruimte is uitgevoerd met Master Control Room (MCR) en een chromakey-achterwand.

Vaak ziet de kijker politiek verslaggever Ron Fresen van het Journaal geportretteerd op het balkon van het zes bouwlagen tellende gebouw met op de achtergrond de hoogbouw van het Haagse centrum. Ook een aantal commissiezalen is uitgerust met technische apparatuur. Regelmatig zijn bijeenkomsten publiekelijk via internet (livestream) te volgen via Kanaal 24 politiek en het eigen kanaal van de Kamer. 

RTL
Uiteraard kon een commerciële zender als RTL niet achterblijven bij de publieke omroep. De skyline van de residentie werd door de Nederlandse zendgemachtigde eveneens benut. Mede om die reden huurde men redactieruimte aan het Plein 17, gelegen aan de andere zijde van het Binnenhof. RTL zette verslaggever Frits Wester (1962) vanaf circa 1994 in om (rechtstreeks) verslag te doen voor de zender. Sporadisch worden tijdelijke voorzieningen, zoals een tent op het Plein, ingezet, bijvoorbeeld om de Tweede Kamerverkiezingen van 2012 te verslaan. Blikseminslag joeg medewerkers en gasten van Wat kiest Nederland de stuipen op het lijf.

In 2014 opende STIMS Media Productions een eigen faciliteit: TV Studio Den Haag gelegen op industrieterrein Forepark op loopafstand van station Ypenburg. Deze faciliteit, bestemd voor afnemers van de commerciële omroep, is niet bedoeld voor het volgen van politiek nieuws, maar voor het opnemen van andere tv-formats.

Arno Weltens