Deze week wordt door vele radioliefhebbers herdacht dat op 31 augustus 1974 om 18.00 uur – inmiddels 42 jaar geleden – zeezender Radio Veronica het zwijgen werd toegebracht door een besluit van de regering en vanwege het van kracht worden van de anti-piratenwet.
Maar… hoe zou het zijn gegaan wanneer Radio Veronica en Radio Noordzee Internationaal in 1974 en 1975, door een maas in de wet, toch mochten blijven uitzenden? En hoe zou de Nederlandse omroep eruit hebben gezien als het Verdrag van Straatsburg onrechtmatig zou zijn?
Over deze vraag schreef Rob Wilson, voormalig televisie- en radioman bij verschillende Hilversumse omroepen en RTV Utrecht de, zeer goed geschreven, spannende romantische thriller De Mediamaker. Wilson bedacht hiervoor een unieke twist in de mediageschiedenis.
In de jaren ’70 luisterden miljoenen mensen op de radio naar popmuziek via piratenzenders als Radio Veronica en Radio Noordzee. De roman De mediamaker van radioman Rob Wilson speelt zich af in die periode, toen de piraten werkelijk geen zee te hoog ging om hun zender, legaal of desnoods illegaal, in de lucht te houden.
De mediamaker is een sleutelroman, een liefdesverhaal en een thriller inéén. Een boek dat nostalgie opwekt naar radioromantiek die voorbij is, maar in de herinnering nog voortleeft. Advocaat Pieter van Geel en directeur Monique Kleijn van Radio Poseidon nemen het op tegen de Staat der Nederlanden die Poseidon wil verbieden. Een maas in de Antizeezenderwetgeving nekt de minister van CRM en zal het begin zijn van de commerciële omroep in Nederland.
Spreekbuis.nl mediajournalist Peter Schavemaker las het boek en interviewde Rob Wilson.
“Het is een boek geworden dat niet alleen interessant is voor mensen die geïnteresseerd zijn in de zeezendertijd.”
Je boek gaat over een mooie periode in de radiogeschiedenis. Je was 18 jaar én een dag toen Veronica op 31 augustus 1974 moest stoppen. Wat heb je met de radiopiratenzenders?
“Eigenlijk ging ik pas vrij laat naar dit soort zenders luisteren. Ik was de oudste van de kinderen, mijn ouders luisterde wel eens naar Hilversum 1 en Hilversum 2. Vriendjes op de lagere school zongen ‘Kom uit de Bedstee’ van Rob Out, terwijl ik helemaal niet wist wie Rob Out was. Toen ik 14 jaar was begon ik mij te interesseren voor zenders zoals Radio Veronica en Radio Noordzee, toen ik met de oude radio aan het spelen was en via de FM Radio Noordzee hoorde. Toen dacht ik: wat is dit een leuke zender!. Het luisteren naar Radio Noordzee voelde als een stukje vrijheid en je af willen zetten tegen je ouders, zoals elke puber dat destijds deed. Mijn ouders vonden de zeezenders herrie. In het boek komt de liefde voor Radio Noordzee terug via advocaat Pieter van Geel die graag luistert naar Radio 186, 186 was de eerste frequentie RNI.” 
Vond je Radio Veronica ook een leuke zender?
“Nee, eerlijk gezegd had ik niet zoveel met de zeezender Radio Veronica, later toen ze aan land kwamen vond ik ze wel interessant. Mijn desinteresse voor Veronica had ook te maken met de, in mijn ogen, domme bomaanslag (op het schip de Mebo II van RNI op 15 mei 1971, red.). Dat gevoel heb ik later genuanceerd, na gesprekken met Oom Bull Verweij. RNI sprak me aan omdat zij Engelstalige uitzendingen hadden en heel veel live vanaf het schip werd uitzonden. Alle uitzendingen kwamen tenslotte van het schip.”
Foto auteur Rob Wilson
Veronica en RNI spelen respectievelijk als Radio Poseidon en Radio 186 een rol in het boek. Wanneer kwam je op het idee om die tijd, en met name 1974 en 1975, te romantiseren en te veranderen in een thriller in een boek.
“Marc van Amstel heeft ooit het boek www.degoudenglansvanradio.nl uitgebracht over RNI. Ik vond eigenlijk dat het na 40 jaar maar afgelopen moest zijn met de aandacht voor de zeezenders, alles was wel beschreven vond ik. Uit gesprekken met liefhebbers van zeezenders in september 2014 bleek dat die tijd nog ontzettend leeft, waarbij mijn mening is dat men die periode vaak over romantiseert. Dat is een soort ongrijpbare romantiek. Hierna kwam het idee om wel iets te willen met die roemruchte periode, maar niet op de geijkte manier. Als auteur heb je dan de vrijheid om een hele andere wending aan het bekende verhaal te geven. In september 2014 en later als vervolg in augustus 2015 ben ik begonnen met schrijven.”
Had je moeite om Radio Poseidon en Radio 186 in het boek te veel te laten lijken op Veronica en RNI?
“Ik heb nooit deze angst gehad. Ik vind dat Will Luikinga in zijn boek De Veronica Tapes wél echt te veel namen en rugnummers heeft genoemd.”
Had je de karakters in je boek, zoals advocaat Pieter van Geel, Radio Poseidon directeur Monique Klein en anderen al snel staan?
“Nee, Van Geel staat voor niemand uit die tijd. Terwijl Klein, programmaleider Jimmy Elder (vergelijkbaar met Rob Out) en CRM-minister Johan Splinter (vergelijkbaar met Harry van Doorn) en anderen wel herkenbaar kunnen zijn.”
Op pagina 56 zegt het karakter in je boek advocaat Pieter van Geel over 2 juli 1974: ‘Een drukke zomer die op mediagebied de geschiedenisboekjes weleens zou kunnen gaan halen’. Wilde je de geschiedenis met je boek herschrijven?
“Zoals het in het boek staat had het wel kunnen zijn. Marc van Amstel schreef in zijn boek dat Veronica eigenlijk helemaal niet had hoeven stoppen op 31 augustus 1974, omdat het besluit van de regering toen nog helemaal niet was gepubliceerd in de Staatscourant, dat gebeurde pas drie weken hierna. Dit gegeven werd voor mij de clou van het boek. Hoe anders had de zomer van 1974 kunnen verlopen? Omdat het had gekund.”
In het persbericht van het boek staat: ‘Hoe zou de Nederlandse omroep eruit hebben gezien?’. Wat denk je?
“Als Radio Poseidon, of in werkelijkheid als Radio Veronica het gelukt was, dan hadden we een Nederlandse commerciële radiogroep gehad in plaats van Scandinavische of Luxemburgse mediagroepen. Ik denk dat destijds minder partijen het geprobeerd hadden. De Nederlandse commerciële omroep had er nu heel anders uitgezien, in ieder geval met een meer Nederlands tintje.”
In het boek beschrijf je, gebruikmakend van het fictieve ATRON, ook heel scherp de tegenstelling tussen de zeezenders en de publieke radio Hilversum 3 destijds.
“Dat was inderdaad ook echt zo, de reden dat ik bewust deze tegenstelling zo in het boek heb verwerkt. Om het verhaal goed te beschrijven heb ik onderzoek gedaan in krantenartikelen van toen. Tegenwoordig is het niet meer voor te stellen dat men een hek om Hilversum wilde zetten. ATRON is een samenstelling van AVRO en TROS, destijds de meest liberale omroepen in het bestel.”
Je gebruikt het woord ‘heksenjacht’ tegen Radio Poseidon.
“Ja, dat klopt. Als ze bij Radio Veronica en Hilversum 3 nu zouden terugkijken dan zou men dit ook vinden. Uit mijn onderzoek blijkt dat de VVD, als behartiger van ondernemers, destijds een hele belangrijke rol heeft gespeeld waardoor Radio Veronica lang heeft kunnen bestaan.”
Het boek bevat veel fictie en romantisering, maar dit deel is zeer feitelijk en realistisch.
“Ja, ware het niet dat Johan Splinter – alias Harry van Doorn – een enorme draai maakt en dat was in werkelijkheid natuurlijk niet zo. Splinter lijkt dingen te willen veranderen.”
Welke sfeer van de zeezendertijd 1974 en 1975 wilde je terug laten komen in je boek?
“Ik weet niet zeker of die sfeer in het boek zit, omdat ik mij voortdurend heb gerealiseerd dat er een heleboel dingen nog niet waren die er nu wel zijn. Ik kon iemand niet vanuit de auto laten bellen. Voor het boek heb ik wel feiten onderzoek gedaan naar de sfeer van de jaren zeventig, een sfeer die volgens mij niet té nadrukkelijk in het boek terugkomt. De sfeer was soms ook belemmerend, het was lastig om elke keer na te moeten denken of een beschrijving van de sfeer wel precies klopte. Een voorbeeld hiervan is dat ik Radio Poseidon directeur Monique Klein laat verblijven in de vrouwengevangenis in Nieuwersluis. Later bleek dat dit pand pas vanaf 1994 werd gebruikt als vrouwengevangenis en hiervoor als militaire gevangenis. Het boek zou zich ook in 2016 afgespeeld kunnen hebben. Hierdoor is het ook een boek geworden dat niet alleen interessant is voor mensen die geïnteresseerd zijn in de zeezendertijd.”
Je boek is, zeker door de twist aan het beroemde verhaal van Veronica en Radio Noordzee Internationaal een bijzonder boek geworden.
“Dank je. Ik heb nagedacht om De Mediamaker een vervolg te geven, omdat er na 1975 tot nu veel omroepmysteries zijn geweest die een mooie twist verdienen. Inmiddels heb ik een andere twist gevonden, maar dat idee heeft niks met media te maken.”
Geef als eerste een reactie