In 2026 gaat het archief van Beeld & Geluid open voor iedereen in Nederland. Een diepe wens van directeur Eppovan Nispen tot Sevenaer zal dan in vervulling gaan. ‘Dan kan iedereen doen wat ik zelf graag doe: verhalen vertellen aan de hand van fragmenten uit de collectie.’
Van Nispen tot Sevenaer is al jaren bezig met het vergroten van de toegankelijkheid van het enorme audiovisuele archief. Hij is blij dat het over enige tijd echt zover is. ‘Vanuit huis kan iedereen er dan in en fragmenten bekijken. Downloaden kan niet, maar zoeken en kijken wel. Hoe het precies gaat werken, weet ik nog niet, daar zijn we nog mee bezig. Bovendien hebben we zoveel materiaal, dat nog niet alles al gedigitaliseerd is. Het gaat niet alleen om tv-programma’s, we hebben bijvoorbeeld ook een grote filmcollectie met bijvoorbeeld werk van de stichting Film en Wetenschap en het archief van Polygoon. Ik denk dat we bij het zoeken ook suggesties zullen aanreiken voor wat mensen verder misschien interessant vinden, een ‘recommender’ dus.’
Rechten zijn te regelen
Naast de technische realisatie waren de rechten lange tijd een hobbel op de weg. ‘Daar zijn we nu grotendeels uit. Een deel van het materiaal bevindt zich in het publieke domein en is rechtenvrij. Dankzij recente regelgeving en het daaruitvoortvloeiende Out of Commerce AV-convenant is televisiemateriaal ouder dan 25 jaar ook gecleard. Verder kopen we veel af. Voor een deel van het archief is er geen grond om hoge bedragen te betalen. Het meeste materiaal is met publiek geld gemaakt. En verder praten we met rechthebbenden. Ons uitgangspunt is: ere wie ere toekomt, maar makers hebben er ook belang bij dat hun werk gezien blijft. Om schrijver Cory Doctorow te citeren: ‘Conversation is king. Content is just something to talk about’. Er zijn in Europa voorbeelden van hoe we de rechten goed kunnen regelen, onder meer in Groot-Brittannië, Vlaanderen en Noorwegen is dit al gedaan.’
Het archief van Beeld & Geluid is intussen meer dan ooit in trek, meldt de directeur. ‘De fragmentenverkoop stijgt elk jaar. Het kwam op gang met Heimwee TV in 2020, toen de coronapandemie de productie van programma’s onder druk zette, maar is inmiddels veel breder. Archiefbeelden zijn echt grondstof voor volwaardige programma’s.’ Maar dat is zeker niet het enige nut van het archief. ‘Dit soort collecties dient wereldwijd als trainingsdata voor AI. Daar moeten overigens nog wel goede afspraken over worden gemaakt.’
Den Haag en Hilversum
In Hilversum is intussen de verbouwing van het voormalige pand van BCC aan de Kerkbrink in het centrum in volle gang. Begin dit jaar besloot Beeld & Geluid de vestiging in Den Haag, in het vroegere Museum voor Communicatie, op te geven. De ‘Haagse’ collectie zal aan de Hilversumse Kerkbrink onderdak krijgen. Van Nispen tot Sevenaer: ‘Tot onze spijt bleek het onmogelijk om een gezonde exploitatie te realiseren. We kregen de vergunning die daarvoor nodig was niet rond en het werd te duur. Maar we blijven actief in Den Haag, samen met partners, zij het niet meer in een eigen ruimte. We kijken terug op succesvolle activiteiten, waarmee we belangrijke onderwerpen op het gebied van nieuwswijsheid hebben geagendeerd.’
Niet alleen de collectie uit Den Haag krijgt een plek in het vroegere BCC-pand, ook die van Muziekweb komt daar terecht. Er komt ook een (opname)studio en een gelegenheid om te kijken en te luisteren. ‘Mensen kunnen er een nostalgische ervaring beleven, net als in ons Museum.’
Verleden en heden beter verbinden
‘Met het nieuwe Museum gaat het heel goed,’ vervolgt Van Nispen tot Sevenaer. ‘Het is wel totaal anders dan de Experienceen we merken dat het voor ouderen soms wennen is. Bezoekers aan de Experience kregen een ring die een centrale rol in hun bezoek speelde, nu is dat een foto van hun gezicht en moeten ze veel met hun smartphone doen. Dat is wennen. De waardering van het publiek stijgt overigens en onder jongeren scoren we hoog. Het Museum is geworden zoals we het ons voor ogen hadden en het doet wat de bedoeling was: een combinatie bieden van entertainment en educatie. Maar WWwe willen een aantal dingen verbeteren. Zo gebeurt er nu wel heel erg veel op schermen. Op zichzelf geen probleem, maar het zijn wel erg veel schermen. In de Experience kon je meer doen, bijvoorbeeld in de studio van Toppop. En er waren grotere tentoonstellingen. Die hebben we losgelaten, nu staan er ‘pods’ waar je veel kunt zien, maar dat voelt toch wat mager.’
‘In elk geval willen we een betere verbinding maken tussen verleden en heden, bijvoorbeeld door onze rijke depots er beter bij te betrekken. Ik zeg wel eens: de onderste verdiepingen van het gebouw, de depots, bevatten wat je vroeger zag en de bovenste verdiepingen, het Museum, wat je nu ziet. Die moeten we beter met elkaar verbinden. En we moeten beter inzicht krijgen in de vraag van de klanten, de customer journeyonderzoeken. Wat missen ze, wat irriteert hen misschien en wat vinden ze juist leuk? We hebben nu zo’n 200.000 bezoekers per jaar. Dat is mooi, maar we willen naar 400.000 groeien. Zoals op een bordje op mijn kamer staat: prima is niet goed genoeg.’
Nou, dat duurt dus nog eventjes; 2026. Zou eindelijk dan eens gaan gebeuren, een Neflix-achtige omgeving. Top!
Worden de artikelen hier nooit gecheckt voor publicatie? Spelfouten als “Maar WWwe willen een aantal dingen verbeteren” of “Het is wel totaal anders dan de Experienceen we merken dat het voor ouderen soms wennen is” zijn gewoon heel jammer.
Goed gesprek met van Nispen, hele capabele directeur met hart op de juiste plek als je het mij vraagt. Hoop dat dit inderdaad een openstelling is van het materiaal waar Nederland collectief mee is opgegroeid in de 70s, 80s en 90s.
We hoeven ons nog niet heel rijk te rekenen met dit bericht, want er is sprake van het online zetten van ‘fragmenten’. Dat is een heel rekbaar begrip, maar daaronder versta ik niet hele afleveringen, laat staan serie. Maar het zou al mooi zijn als het hele Polygoon-archief beschikbaar komt, maar dat staat ook niet vast, zo maak ik op. Gematigd optimistisch.
In het laatste stukje van de eerste alinea heeft hij het wel over tv programma’s. Ik versta daaronder niet alleen maar kleine fragmenten. Zou wel echt heel slecht zijn want, ooit waren deze plannen niet zo aangekondigd.
Wel fijn dat Eppo eindelijk met een update komt.
De collectie van Stichting Film en Wetenschap is dus bij B&G.
Daar zit pracht materiaal tussen.
Vroeger gewerkt en als er dan iets moois van film of Ampex gekopieerd moest worden naar VHS liet ik stiekem een 2000 bandje meelopen voor mezelf.
Film en Wetenschap zat in het gebouw waar nu RTV Utrecht zit en was een volwaardige professionele TV Studio Nivo Hilversum.