Selçuk Öztürk (DENK): “Minister Slob mist daadkracht om het landsbelang voor te laten gaan”

In onze serie interviews met de mediawoordvoerders in de Tweede Kamer sprak Spreekbuis-mediajournalist Peter Schavemaker uitgebreid met DENK-Kamerlid Selçuk Öztürk.

Je noemde namens DENK, in het mediadebat van 11 september 2019, de mediabrief van minister Slob een ‘visiebrief/akkoord/dealbrief’. Welke benaming past het beste?
“De brief heeft geen visie, maar is een deal om de coalitiepartijen bij elkaar te houden. Het is ook een uitruilbrief. Hij heeft de coalitie tevreden gehouden en zijn positie veiliggesteld.”

“In Hilversum moeten de bobo’s worden aangesproken die diversiteit niet willen”

Selçuk Öztürk

In dit debat zei je ook dat minister Slob een ‘visieloze minister’ is.
“Dat klopt.”

Vind je dat de minister ook positief beleid voert?
“Normaal gesproken is het een minister die degelijk zijn werk wil doen, maar in het mediadossier zit hij gevangen door de coalitiepartijen en haar belangen. Minister Slob mist daadkracht om het landsbelang voor te laten gaan. De minister heeft voor de makkelijke weg gekozen.”

“De minister heeft een pleister geplakt op de wonden van de coalitiepartijen.”

Selçuk Öztürk

Is je verwachting dat er dingen in Hilversum zullen veranderen, door het huidige mediadebat?
“De minister heeft een pleister geplakt op de wonden van de coalitiepartijen. De brief is geen visie, geen oplossing, maar tijdelijk een paar partijen tevreden houden tot dat er een nieuwe minister komt die dan weer een nieuw visietraject in gang zet.”

Vind je dat minister Slob goed omgaat met het diversiteitsdossier binnen de publieke omroep?
“De minister gebruikt het woord wel, in de praktijk gebeurt er weinig. Als wij als DENK hier pittig op doorvragen raakt de minister geïrriteerd, gebruikt zalvende woorden dat hij bezig is en ambitie heeft met het onderwerp. Maar ik zie geen vooruitgang, feiten of zichtbaar beleid. Wat zegt dat dan over al die mooie woorden in debatten, vragen wij ons dan af.”

In het mediadebat van 11 september 2019 zei je verder: ‘Mooie speeches tijdens nieuwjaarsrecepties, prachtige plannen, maar in de praktijk zie je dat diversiteit helaas uitblijft bij de publieke omroep, waar we met z’n allen aan meebetalen.’
“Prachtige woorden, maar in de praktijk geen daden.”

“Ik heb Shula meerdere malen aangesproken over diversiteit.”

Selçuk Öztürk

Shula Rijxman zei tijdens haar nieuwjaarstoespraak op 16 januari 2020: ‘Ook op het gebied van diversiteit gaat het langzamer dan ik zou willen. Daarom stel ik het volgende voor: Samen met de omroepen gaan we dit jaar een convenant sluiten om te zorgen voor meer diversiteit bij de publieke omroep. Met daarin concrete afspraken en doelstellingen.’ Zijn dat holle woorden?
“Ik zie bij Shula dat zij oprecht dit wil doen als persoon, maar dat het in Hilversum bij de mediabobo’s heel moeilijk is om het erdoor heen te krijgen om zo een cultuurverandering op gang te brengen. Ik heb Shula meerdere malen hierover aangesproken. Ze zegt dan dat ze haar best doet, maar ik denk dat er een aantal bobo’s zijn die daar weinig zin in hebben.”

Wie zijn die bobo’s?
“Bert Huisjes van WNL die zegt dat Sylvana Simons niet Op1 bij WNL hoort. Bert is een van de weinige die dit openlijk durft te zeggen, de rest denkt het en spreken alleen mooie woorden uit. Ik vind Huisjes wel oprecht, hij zegt het gewoon.”

WNL, de publieke omroep die DENK een ‘VVD-en CDA omroep’ noemt.
“Ja, WNL is eigenlijk de zendtijd voor de politieke partijen CDA en VVD.”

“Bert Huisjes lacht zich kapot en iedereen uit.“

Selçuk Öztürk

In het debat van 11 september 2019 zei je dat ‘een aantal televisiekanalen als WNL, er een verdienmodel van hebben gemaakt om af te geven op migranten en daarmee carrière maken, geld verdienen en zendtijd krijgen.’ Dat zijn nog al grote woorden op een onafhankelijke publieke omroep.
“Vind je WNL onafhankelijk als ze zeggen dat ze Sylvana Simons niet als gast willen in Op1? Ik heb ook gezegd dat de VVD-mediawoordvoerder uiteindelijk WNL en PowNed binnen hebben binnengehaald. Bert Huisjes laat iedere keer Kamerleden en kabinetsleden van de VVD en het CDA op televisie zien. Zo krijgt hij zijn dikke salaris. Bert Huisjes lacht zich kapot en iedereen uit.”

Vind je PowNed ook niet onafhankelijk?
“Allebei zijn ze niet onafhankelijk. Ze hebben allebei een agenda.”

Hoe gaat de NOS, de meest neutrale omroep, om met het diversiteitsvraagstuk?
“Bij de NOS zie je een beetje verandering. De NOS heeft in de afgelopen twee jaar een aantal redacteuren aangenomen, ook daar heeft DENK kritiek op geleverd.”

Wat zijn voorbeelden hoe de NOS positief is veranderd?
“Recent had de NOS berichten over moskeeën. Voorheen werden foto’s gebruikt waarop mannen met lange baarden en vrouwen met boerka’s te zien waren. De NOS laat nu de moskee zien en is bereid om het beeld te veranderen. Dat komt omdat ze de laatste tijd een aantal redacteuren met een diversiteitsachtergrond hebben aangenomen, waardoor de diversiteit en de inhoud een klein beetje zichtbaar aan het worden is. Deze mensen kunnen binnen de NOS uitleggen wat zo’n foto vroeger deed voor zo’n groep. De beeldvorming en de inhoud gaat nu over de minaret, de koepel, symbolen en mensen die een moskee binnen gaan.”

Heb je Gerard Timmer, directeur van de NOS, hiermee gecomplimenteerd?
“Nog niet. Maar als ik hem zie zal ik dat, op dit onderdeel, doen. Maar ook bij de NOS gaat het langzaam. Het kan makkelijker.”

In het debat van 11 september 2019 zei je: ‘Het onderzoek van de Ombudsman concludeerde eerder dit jaar als een problematische gebrek aan diversiteit bij de omroep.’ Hierbij verwijs je naar het onderzoek ‘Dossier Diversiteit: Blik op de toekomst’ (februari 2019, het NPO-ombudsman rapport is geschreven door Jip Meijers, stagiair bij Margo Smit, red.) van de NPO-Ombudsman Margo Smit waarin staat: ‘Team Ombudsman hoorde in de gesprekken met de redacties de wens en het streven om diverser te zijn. Maar als de insteek van de programma’s ‘het gesprek van de dag’ is, met ‘gasten die in nieuws zijn’, lijkt diversiteit maar gedeeltelijk te bereiken. Toch is er binnen actualiteit en nieuws een diversiteitsslag te maken, je hoeft er niet ineens de hele opzet van je talkshow te veranderen.’
“Het is bedroevend hoeveel weinig mensen met een migratieachtergrond er aan tafel zitten bij talkshows. Wanneer je hier ook de mensen niet meetelt die afgeven op hun geloof en afkomst, dan gaat het maar over een paar mensen. De Tweede Kamerfractie van DENK heeft dit wel eens aan tafel bespreekbaar gemaakt bij Jeroen Pauw. Als we al worden uitgenodigd is het onderwerp vaak negatief, bijvoorbeeld over buitenlandse financiering, radicalisering en het onveiligheidsgevoel. Kom eens met een positief onderwerp als het gaat om diversiteit.”

Diskwalificeer je nu het ombudsmanonderzoek omdat het geschreven is door een stagiair?
“Nee, dat doe ik niet. Ik vind ieder onderzoek naar diversiteit goed, alleen als de ombudsman niet de gelegenheid, de mogelijkheid en de middelen krijgt om zo’n belangrijk onderzoek degelijk door meerdere mensen of (externe) deskundigen laat onderzoeken, dan kun je als NPO wel de ambitie uitspreken maar dan laat je in de praktijk zien dat je dat niet waar maakt.”

Mogen de redacties DENK dan niet bevragen over negatieve onderwerpen?
“Het gaat om het evenwicht.”

“Waarom wordt DENK niet gebeld over de onderwijs-, binnenlandse zaken-, ondernemerschap- en de belastingdossiers?“

Selçuk Öztürk

Bij welke talkshows voel je je thuis?
“Bij DENK-talkshows. Je kunt beter aan mij vragen wanneer ik word gebeld. We worden alleen maar gebeld bij bepaalde onderwerpen, die niet altijd even positief zijn. DENK wordt gevraagd over het zogenaamde Marokkanen-probleem en over Erdogan. Waarom wordt DENK niet gebeld over de onderwijs-, binnenlandse zaken-, ondernemerschap- en de belastingdossiers? Ook hierover heeft DENK veel te vertellen. Daar worden wij nooit voor gevraagd. Redacteuren zijn simpelweg te lui om alleen maar bij bepaalde onderwerpen bepaalde mensen te vragen. Als Erdogan een uitspraak doet worden wij gebeld.”

DENK vindt dat de publieke omroep te veel ‘verwijderd is van de leefwereld van de Nederlanders’, zo zei je DENK-collega Kuzu tijdens het mediadebat op 27 november 2017.
“Op het moment dat je als publieke omroep 800 miljoen euro krijgt en je kan de kijker niet vasthouden omdat zij via sociale media andere kanalen bekijken, dan doe je mee aan de ontwrichting en tweedeling van de samenleving. Hierdoor krijg je op de werkvloer twee verschillende mensen; de ene kijkt de NPO en de andere kijkt naar andere kanalen. Hierdoor begrijpen ze elkaar niet bij het koffiezetapparaat, terwijl ze ook in Nederland zijn geboren, zijn getogen en werken.”

Welke kanalen kijken de groepen die je zojuist beschreef?
“Surinaamse- , Marokkaanse- , Turkse-  en Antilliaanse kanalen. Al die groeperingen zitten via schotelantennes andere zenders te volgen en dan wordt mij verweten dat ze schotels hebben. Wacht eens even, zeg ik dan. Wij betalen ook mee aan de 800 miljoen euro voor de NPO. Waarom wordt de NPO niet verweten dat ze niet alle burgers kan meenemen in zijn programma’s?”

Heeft dit dan alleen te maken of er wel of niet iemand met een etnische achtergrond aan de talkshowtafels zit?
“Het gaat ook om de redacties die werken aan de talkshows en andere televisieprogramma’s. Op de groepsfoto’s die weleens van talkshow redactieteams worden gemaakt staan nauwelijks mensen met een migrantenachtergrond.”

“Is er onderzoek geweest of de Moslims tevreden zijn hoe de NTR zich bezighoudt met diversiteit?”

Selçuk Öztürk

Moet het aantal redacteuren met een migrantenachtergrond worden verhoogd of gaat het DENK om de gasten met een migrantenachtergrond aan talkshowtafels?
“Allebei. De omroepbobo’s moeten worden geconfronteerd met wat ze aan het doen zijn. Als ze niet oppassen krijg je de eerder genoemde tweedeling in de samenleving.”

Binnen de NTR is Frans Jennekens, als coördinator, bezig met het onderwerp diversiteit. Heb je al of recent contact met hem gehad?
“Is er onderzoek geweest of de Moslims tevreden zijn hoe de NTR zich bezighoud met diversiteit? Ik heb hierover een paar jaar geleden contact gehad met de NTR en verschillende omroepbazen met de vraag om geen tweedeling te krijgen, maar te verbinden. Ik zal de Ombudsman van de NPO vragen of zij haar nieuwe stagiaire hierop kan zetten.”

“In Nederland wonen 1 miljoen moslims en De Nieuwe Maan heeft maar dertigduizend kijkers. Dat zegt toch wat?”

Selçuk Öztürk

Het onderwerp diversiteit speelt al langere tijd een rol in het mediadebat. Je DENK-collega Kamerlid Azarkan zei in het mediadebat van 25 november 2019: ‘Ik maak al vijftien jaar mee dat er goedbedoelde inspanningen worden verricht op de diversiteit, maar het gaat zo moeizaam’. In mijn interview met Frans Jennekens in maart 2008 zei hij: ‘De publieke omroep heeft moslims heel weinig te bieden’. Is dit een conclusie die jij, nu 12 jaar later, nog steeds deelt?
“De publieke omroep biedt op dit moment weinig aan de moslimgemeenschap.”

In de politieke discussie over NPO 3 – in de volksmond het plan Regio 3 – heb je in een motie (25 september 2019, red.) gepleit dat er ‘minstens evenveel behoefte is aan een diversiteitszender als aan alleen een regiozender’. De motie werd verworpen, alleen DENK stemde voor. Wat zou er op deze diversiteitszender te zien moeten zijn?
“De taken die de NTR op dit moment niet uitvoert; om diversiteit gestalte te geven. Het gaat nu maar om 1 uur televisie per week. De Nieuwe Maan is het enige programma dat de NTR nu maakt, daar is veel kritiek op en heeft weinig kijkers. In Nederland wonen 1 miljoen moslims en het programma heeft maar dertigduizend kijkers. Dat zegt toch wat?. Het programma heeft geen aansluiting bij de doelgroep. De programmamakers luisteren niet goed naar de doelgroep en De Nieuwe Maan wordt ook op een heel ongelukkig tijdstip geprogrammeerd.”

Waarom spreekt dit programma niet aan bij de doelgroep?
“Dat bedoel ik juist. Omdat het programma niet gemaakt wordt voor de doelgroep, maar met een bepaalde gedachte. Bij productontwikkeling doe je marktonderzoek, vervolgens ga je het aanpassen of maken.”

De NRC schreef op 10 mei 2017: ‘De Nieuwe Maan goed voor zichtbaarheid moslims.’
“Dat zijn dezelfde type redacteuren die dat schrijven, ook zij praten niet met de doelgroep.”

In het Kamerdebat van 28 juni 2017 zei je: ‘Door programma’s als De Nieuwe Maan verandert er niks fundamenteels in de organisatie’. Omschrijf je hiermee het probleem bij de NTR?
“Ja, dat citaat gold op dat moment en niet hoe de nieuwe presentator het nu doet. In 2017 voegde het programma niks toe. Ik hoor nu positievere geluiden over Ajouad El Miloudi. We moeten hem nog een kans geven.”

SP-Kamerlid en mediawoordvoerder Peter Kwint zei in het mediadebat van 11 september 2017: ‘De glazen bol van de heer Öztürk voorspelt nu vermoedelijk dat binnenkort het voorstel van de VVD zal komen om dan toch maar helemaal te stoppen met het derde kanaal, want die wettelijke plicht is er niet. En daar zou de glazen bol van de heer Öztürk zomaar eens gelijk is kunnen hebben.’ Heeft Kwint gelijk?
“Jazeker. Ik heb voorspeld dat de hele actie van de visiebrief was om PowNed en WNL binnen te halen. Dat is uitgekomen. (Citaat hierover van Kamerlid Öztürk in het Kamerdebat van 11 september 2019: ‘Dat hadden we voorspeld: het binnenboord houden van de VVD-kanalen WNL en PowNed. Dat is de minister gelukt met deze visiebrief. Ze hebben de rechtse kanalen binnengehaald en daarmee denken ze dat er nog meer rechtse propagandapraatjes zullen worden gehouden,’ red.). Uiteindelijk wil men ook NPO 3 wegjagen.”

Het complete stenogram van deze vergadering is via deze PDF-link verder te lezen.

DENK vindt lokale – en regionale omroepen belangrijk. Waarom?
“DENK is een partij die dicht bij de burger wil staan. Lokale – en regionale omroepen staan ook dichtbij de burger. Onderwerpen, die bijvoorbeeld in Roermond spelen, zijn niet interessant voor de NOS of RTL. Kijkers en luisteraars willen ook geïnformeerd worden over onderwerpen die hen dichtbij, in de wijk of stad, raken. DENK vindt lokale verankering heel belangrijk. Lokale- en regionale omroepen moeten dan wel genoeg middelen en professionaliteit krijgen om goede programma’s te kunnen maken, dan is ‘Regio 3’ ook haalbaar ook om de continuïteit van deze omroepen te waarborgen. In veel gemeenteraden van gemeenten met 50.000-60.000 zijn bijna geen journalisten meer. In de Kamer en in Hilversum struikel je over de journalisten.”

In het mediadebat van 28 juni 2017 zei je: ‘We zijn het met de PvdA eens dat er meer geld naar lokale media zou moeten gaan, met name met die vensterprogrammering. Maar is de PvdA het er ook mee eens dat we, als we het geld niet ergens anders kunnen vinden, bezuinigen op programma’s zoals De Wereld Draait Door? Die kosten miljoenen. Is de PvdA het ermee eens dat we dat geld naar de lokale media sturen?’
“Ik vind dat nog steeds. Dat soort programma’s kunnen goedkoper.”

Wat is de mening van DENK over de streekomroepen? DENK was niet aanwezig tijdens het AO hierover op 11 september 2019 waarbij door mediawoordvoerders Sneller (D66) en Kwint (SP) een motie werd ingediend voor een pilot van twee jaar voor de vorming van streekomroepen.
“We hebben een kleine fractie en kunnen niet overal bij aanwezig zijn. Streekomroepen zijn ook lokale omroepen. Ook streekomroepen moeten steun krijgen. Ik ben het eens dat er geld beschikbaar is voor de pilot.”

Vind je de afspraken over diversiteit in de prestatieovereenkomst tussen OCW en de NPO dan ‘een wassen neus’?
“Er zijn geen politieke sanctiemogelijkheden. Op papier zijn veel mensen goed om het onderwerp diversiteit te beschrijven. Ik vind dat er een diepgaand, groot extern onderzoek moet komen naar de NPO als het gaat om diversiteit, met als centrale vraag waarom veel mensen niet naar de NPO kijken, maar er wel eraan mee betalen. Het onderzoek moet een spiegel voorhouden aan de NPO. Als de NPO zich niet houdt aan de afspraken, dan geen geld meer naar Hilversum. Het Commissariaat voor de Media zou hierin zeker een rol moeten spelen.”

DENK deed al twee keer, via moties, de oproep voor zo’n diversiteitsonderzoek. Beide keren werd de motie verworpen. Doe je via dit interview weer een oproep voor zo’n onderzoek?
“Jazeker, het onderzoek moet er snel komen.”

Minister Slob zei recent dat Moslim24 zich recent heeft aangemeld als aspirant omroep. Is er een relatie met DENK?
“Nee. Ik heb geen contact met Moslim24. Dat is op dit moment ook niet relevant.”

Staan de ambities van DENK voor een eigen omroep voorlopig in de ijskast?
“Dat was in 2019 een discussie, waarbij in de Tweede Kamer snel moties werden ingediend. In de media ontstonden angstbeelden waarbij men riep: ‘DENK komt eraan, sluit snel de deuren.’ Belangrijker is dat de NPO diverser wordt en alle burgers aanspreekt.”

Ik herhaal de vraag.
“We hebben toen aangegeven: de publieke omroep moet diverser. We hebben toen ook gezegd dat DENK diversiteit op allerlei vlakken wil ondersteunen. Naar aanleiding hiervan ontstond er een hele commotie, een serie interviews en werden er woorden uitgelokt.”

Er is inderdaad een discussie ontstaan met de vraag of het idee van een eigen omroep voor de politieke partij DENK wel kon. De vraag blijft of DENK nog steeds een eigen omroep wil oprichten.
“Mijn collega Kuzu is ondervraagd door PowNed en heeft antwoord gegeven. Ik heb later in de commotie als mediawoordvoerder de situatie geduid wat Kuzu heeft gezegd. DENK heeft politiek gezien de taak om ons in te zetten om de NPO divers te maken, hoe wij dat doen is aan ons.”

In april 2016 zei Kuzu in mijn interview met hem voor Spreekbuis.nl dat hij een terugkeer wilde van een Moslimomroep. Wat is je standpunt, als primair mediawoordvoeder, hier nu over? Vind je ook dat er een moslimomroep moet komen?
“Dat moet de moslimgemeenschap zelf regelen, het is aan hun.”

Tunahan Kuzu (DENK) wil terugkeer van Moslimomroep

Kuzu zei in hetzelfde interview: ‘Maar dat neemt niet weg dat we op dit moment – op de achtergrond – bezig zijn met het voeren van gesprekken met mensen die in het verleden betrokken waren bij de moslimomroep. Speelt dat nu ook weer een rol?
“Wij voeren met iedereen gesprekken, ook met u. Ik heb mijn standpunt nu drie keer herhaald.”

Gaat je voorkeur uit dat de NTR meer programma’s maakt voor de moslimdoelgroep of zou er daarvoor een moslimomroep moeten komen?
“De NPO, de omroepbobo’s en de NTR moeten inzien dat mensen weggaan bij de publieke omroep. Daar wil ik het bij laten.”

De eerste islamitische omroep werd in 1986 opgericht: de Islamitische Omroep Stichting (IOS). Op 5 oktober 1986 begon de IOS met de eerste uitzending. De IOS stopte in 1993 stopt met uitzenden, de Nederlandse Moslim Omroep (NMO) werd de opvolger.
“Heel veel mensen in Hilversum willen het wiel uitvinden, maar dat is al uitgevonden. Men moet de diversiteit nu uitvoeren.”

Uit het verleden blijkt dat de moslimorganisaties het ook aan zichzelf hebben te danken dat er nooit een stabiele moslimomroep is geweest; malversaties en bestuurlijke onkunde waren hiervan de reden. Wat is je advies aan de diverse moslimorganisaties die weer een moslimomroep willen oprichten?
“Deze organisaties moeten goed worden begeleid en niet worden tegengewerkt. Binnen de NPO werken veel mensen die hun kennis en ervaring hierover kunnen overdragen.”

Door wie worden ze dan tegengewerkt?
“(letterlijk citaat, red.) Toen het signaal kwam, DENK wil een omroep, was er wekenlang discussie en werden er moties ingediend. Dat zegt toch genoeg?”

Afsluitend, DENK is wel tevreden over diversiteit op de radio. Het bereik van FunX, binnen de vier grote steden, is recent gestegen naar 27% voor jongeren met een migratieachtergrond. Wat zou de televisie hiervan kunnen leren?
“Heel veel, hoe FunX die doelgroep bereikt door de muziek en cultuur van deze doelgroep te laten horen. Het kan, FunX laat dat zien. In Hilversum moeten de bobo’s worden aangesproken die diversiteit niet willen.”