Ster, al 40 jaar ’geen alledaagse blokkendoos’

De Ster zetelt sinds november 1978 in een stapel zeshoeken aan het Laapersveld. Het was 40 jaar geleden één van de eerste kantoren in het Laapersveld gebied.

Net als de meeste andere ’omroeporganisaties’ ging de Stichting Ether Reclame (Ster) van start in een Hilversumse villa. In dit geval Villa Hillside, in 1930 verrezen op de voormalige buitenplaats Vogelensang aan de ’s-Gravelandseweg.

Bij de oprichting op 25 augustus 1965 heette deze club, die de tv- en radioreclame moest gaan verzorgen, overigens de SUR (Stichting tot Uitzenden van Reclame). Omdat men die naam niet prettig in het gehoor vond liggen, werd deze twee jaar later veranderd in Ster. De organisatie was ingesteld door door minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk (CRM) Maarten Vrolijk. De opdracht luidde: tref voorbereidingen voor het uitzenden van reclame op tv en radio. Pas anderhalf jaar na de oprichting, op 2 januari 1967, werd de eerste reclame op televisie uitgezonden, vanf 18.55 uur, op Nederland 1.

Fel tegen
Andere Tijden, het geschiedenisprogramma van de NTR en VPRO, maakte een halve eeuw later een uitzending over de roerige invoering van radio- en tv-reclame in Nederland. Verschillende partijen waren er fel op tegen. Chris Smeekes, jarenlang directeur van de Ster, herinnerde zich de weerstand. ’Er waren niet zoveel mensen blij eigenlijk: de Consumentenbond was tegen, de Vereniging van Huisvrouwen was tegen’, vertelde hij in Andere Tijden. ’De kranten en de tijdschriften waren er buitengewoon angstig voor. De omroep wilde weliswaar graag geld zien uit de reclame, was toch maar bang dat de programma’s zouden worden verstoord. We hadden veel tegenstand.’ De omroepen en ook veel politici vonden de combinatie van televisie en reclame bedenkelijk.

Pas nadat de Tweede Kamer – na een kabinetscrisis – had ingestemd met de nieuwe Omroepwet, stond het licht op groen voor tv-reclame. Een Reclameraad stelde de tarieven vast en zag toe op de inhoud van de reclameboodschappen. De kranten kregen jarenlang compensatie van gederfde advertentieomzet, in het begin zelfs 40 procent van de Ster-inkomsten.

Uit uw krant
De eerste reclame in het allereerste blok was nota bene van dagbladorganisatie Cebuco. Met de gesproken boodschap: ’Zeven seconden geleden begon de reclame in de televisie. U wist het uit uw krant’. Het blok duurde een kleine 5 minuten en telde in totaal zeven commercials. Er waren boodschappen van Gero, Kwatta (met Ramses Shaffy), Jumbo, Calgon, Alkmaarse kaas, Zenith horloges en Synthraciet kolen. Die eerste reclames zijn op de website van Andere Tijden te bekijken. Op 1 maart 1968 ging radioreclame van start.

De reclameblokken mochten alleen voor en na het nieuws (het NOS Journaal op de televisie en de Radionieuwsdienst op de radio) worden uitgezonden. Pas in januari 1987 kwamen er ’zwevende reclameblokken’. En pas in februari 1992 kwam er ook reclame op zondag.

Terug naar de huisvesting van de Ster. In 1966 vond de stichting dus onderdak in Villa Hillside (later omgedoopt tot Nieuw Rijsbergen) aan de ’s-Gravelandseweg 89. Hoewel het pand diverse malen werd verbouwd, ging het Ster-bestuur al gauw op zoek naar een ruimer onderkomen voor de inmiddels veertig medewerkers. Een plan voor een nieuw gebouw aan de Witte Kruislaan ging niet door. Bestaande panden die al aan de KRO waren aangeboden voldeden niet aan de eisen.

De katholieke omroep zorgde uiteindelijk, onbedoeld, voor de oplossing. De KRO zette een streep door het plan voor de bouw van een ’programma-voorbereidingsgebouw’ aan het Laapersveld, nabij het kruispunt Diependaalselaan/Utrechtseweg. Daarmee kwam het stuk grond vrij voor de Ster, die in 1975 het Hilversumse architectenbureau Falkenburg en Mulders inhuurde. E.C. Falkenburg (vader van Violet Falkenburg) en J.H. Mulders hadden in Hilversum ook al het ABN-kantoor, het Comenius College en het politiebureau ontworpen.

Zeshoeken
Het nieuwe Ster-gebouw mocht ’geen alledaagse blokkendoos’ worden. De architecten gingen daarom aan de slag met een stramien van zeshoeken. De bouw startte in juli ’77. In april ’78 zorgde hevige sneeuwval voor forse vertraging (de vers gestorte cementen vloer liep langs de aluminium pui naar beneden).

Pas op 18 november 1978 kon het drie miljoen gulden kostende pand in gebruik worden genomen. De officiële opening door CRM-minister Til Gardeniers volgde op 18 januari 1979.

Falkenburg en Mulders hadden er geen alledaagse blokkendoos van gemaakt. De buitenkant is bekleed met aluminium platen. De honingraatvorm bepaalt ook het interieur. De combinatie van zeshoeken, die terugkomt in het logo, is ook vanuit de lucht te zien. Tuinarchitecte Mien Ruys zorgde voor de beplanting van het terrein; bij de expeditie-ingang is een binnentuin met een ronde vijver.

Logo
In 1966 ontwierp Karel van Hes het ’Escherachtige’ Ster-logo met de vier blokjes. Het beeldmerk is tussen 1967 en 2001 naar schatting meer dan één miljoen keer uitgezonden in Loeki-filmpjes en begin- en eindleaders. In het nieuwe logo is het ruimtelijk effect verdwenen, maar zijn de ruitvorm en de kleuren blauw en wit gebleven.

Bij de Ster werken anno 2018 circa negentig mensen. De stichting heeft een bestuur en een directie. Het bestuur bestaat uit vijf bestuursleden – drie op voordracht van de NPO en twee ’onafhankelijken’ – en twee waarnemers van het ministerie van OCW. De Ster levert naar eigen zeggen jaarlijks een bijdrage van gemiddeld tweehonderd miljoen euro aan de mediabegroting. Dat is zeven miljard euro in vijftig jaar.