Geef de omroepverenigingen een ‘lumpsum’ (bedrag ineens) om volledig naar eigen inzicht programma’s te maken en plaats content op de plekken waar die de grootste maatschappelijke impact heeft. En laat de NPO dat alleen nog ondersteunen, bijvoorbeeld met specialisten die weten welk programma je op welk kanaal of digitaal platform moet zetten. Dat was de kern van het betoog van Arjan Lock, EO-directeur en voorzitter van het College van Omroepen, in een gesprek in het Larense Brinkhuis met voormalig KRO-bestuurder en journalist Ton Verlind.
Alles moet anders in Hilversum, was de boodschap van Lock tijdens het gesprek, dat Spreekbuis organiseerde samen met het Brinkhuis. Dat komt deels doordat het kabinet weer flink wil bezuinigen (€ 160 miljoen), deels doordat bereik en Steropbrengsten onder druk staan van onder meer internationale concurrenten (zoals Google, Amazon en andere aanbieders) en deels doordat het mediagedrag van het publiek verandert. Kernpunt van Lock: omroepverenigingen moeten content maken die relevant is voor hun missie en hun doelgroep en die moeten ze plaatsen op de plekken waar ze het meeste effect sorteren. En dat is niet meer per se een lineair tv-kanaal zoals NPO 1. Daar is geen groei meer te behalen, het publiek zit al lang op andere, digitale, platforms. Budgetten zullen dan ook meer die kant op moeten verschuiven. Mensen zoeken content, geen zender. Dus de publieke omroepen moeten niet langer alleen zenden, maar meer luisteren naar de behoeften van hun doelgroepen en zich daarop concentreren. Kies een aantal thema’s die bij je missie passen en bedien je doelgroep overal waar die zich bevindt, aldus Lock.
Publiek centraal
Dat is op zichzelf geen nieuwe gedachte, maar een filosofie die al minstens 20 jaar in Hilversum opgeld doet. Maar echte stappen in die richting zijn tot dusver te weinig gezet, viel ook te merken aan kritische geluiden vanuit de zaal in Laren. De talkshows zijn amper van elkaar te onderscheiden, iedereen stort zich op dezelfde onderwerpen, bracht onder andere oud-programmaakster Catherine Keyl naar voren. Dus wat nou luisteren naar het publiek? Kan Hilversum eigenlijk wel zo’n omslag maken? Lock erkende de kritiek en beaamde dat er op ‘de socials’ meer variatie te vinden is. Een oplossing had hij niet echt voorhanden. De omroepen moeten zelf keuzes maken en als dat betekent dat ze een eigen talkshow willen, dan is dat zo. Ze zouden hun keuzes wel onderling beter moeten afstemmen. Maar wie bepaalt dan uiteindelijk het aanbod op de zenders, wilde de zaal weten? Dat zou een gezamenlijk bestuur moeten doen in de visie van Lock. Is dat niet de rol van de NPO, was de vervolgvraag? Nee, vond Lock, al is de NPO wel onderdeel van dat gezamenlijke bestuur. Het klonk niet erg slagvaardig of efficiënt. Sterker was Locks pleidooi voor het aanbrengen van meer focus in de omroepactiviteiten. ‘Je kunt beter vier dingen goed doen dan tien half,’ en dus is de EO begonnen zich te beperken tot enkele thema’s. Dat zouden de andere omroepen ook moeten doen, zei hij.
Waarop bezuinigen?
Hilversum heeft opnieuw een ingrijpende bezuinigingsopdracht gekregen vanuit politiek Den Haag. Op een budget van ruwweg een miljard euro moet € 160 miljoen worden bespaard. Verlind vroeg Lock uiteraard hoe dat gaat lukken. Volgens Lock is er niet zo heel veel geld meer te besparen door nog meer samen te werken, al wil hij elke mogelijkheid daartoe benutten. De EO is indertijd buiten de fusies tussen KRO en NCRV, AVRO en TROS, en BNN en VARA gebleven, maar Lock wil best nauwer met andere omroepen samenwerken in ‘mediahuizen’. Maar dat betreft dan alleen de ‘backoffices’ van eventuele partners, de programma’s wil de EO zelf blijven maken of laten maken. Anders verwaterd de boel zoals volgens hem door de fusies is gebeurd. ‘Je hebt die eigenheid, je eigen missie nodig, anders gaat de smaak eruit.’ Met welke omroepen zou de EO willen samenwerken, wilde Verlind weten? En gaf zelf een voorschot: bijvoorbeeld KRONCRV? Lock liet niet het achterste van zijn tong zien, maar beaamde dat die omroep zeker een mogelijke partner is, net als Omroep MAX, WNL en HUMAN.
Als er geen enorme bedragen worden bespaard door nauwer samen te werken, waarop kun je dan wel bezuinigen? De NPO zou wel kunnen afslanken volgens Lock en de omroeporganisaties zouden ook scherp naar hun eigen omvang en kosten moeten kijken. Maar het is onvermijdelijk zei hij dat de nieuwe bezuinigingen ten koste gaan van programma’s. Hij herhaalde dat scherpe keuzes daarom nodig zijn. Kan het bijvoorbeeld zonder amusement? Dat zijn keuzes die de omroepen zelf moeten maken, vond Lock. Als je Boer Zoekt Vrouw belangrijk vindt voor je missie, moet je ermee doorgaan, en anders zou je er afscheid van kunnen nemen. Ook zouden ‘dubbelingen’ (programma’s die erg op elkaar lijken of over hetzelfde onderwerp gaan) in de programmering kunnen worden vermeden. Op journalistiek, fictie en andere programma’s die de kern van je missie raken moet niet worden bezuinigd, stelde de EO-directeur. Verder pleitte hij ervoor te kijken naar het verhogen van inkomsten.
Derde net
Een apart discussiepunt vormde het al of niet schrappen van NPO 3. Lock noemde dat een achterhaalde vraag. Content wordt niet meer per se voor een bepaald lineair tv-net gemaakt. Denk maar aan titels als BOOS of hel of Hotel, zei hij. Die hebben online succes en natuurlijk kun je ze dan ook op NPO 3 zetten, maar dat is geen doel op zichzelf. Bovendien kost dat niks extra, dus bespaar je ook niet als je NPO 3 opheft. Alleen technische kosten, maar dat zet niet zo heel veel zoden aan de dijk. Roepen dat NPO 3 weg moet, is dus vooral stoer doen op het politieke toneel, maar betekent in de praktijk niet veel.
Verbinding
Achter de schermen zijn de publieke omroepen volgens Lock intussen druk bezig zich voor te bereiden op bezuinigingen en veranderingen. Maar dat hoort het publiek niet, merkte Verlind op, dat communiceert Hilversum niet. Lock erkende dat de publieke wereld te veel met zichzelf bezig is. Het opstappen van NPO-voorzitter Frederieke Leeflang bijvoorbeeld, na beschuldigingen over onwenselijk gedrag en het scheppen van een angstcultuur. Sociale veiligheid is in de ogen van Lock zeker belangrijk en signalen over onveiligheid moet je serieus nemen. Maar uiteindelijk is dat niet de kern van het bestaansrecht van de publieke omroep. Lock: ‘Wij moeten zonder transactioneel te zijn de verhalen van mensen een plek geven. Wij zijn er voor de maatschappij.’ Mede daarom is het ook belangrijk dat de omroepverenigingen in die maatschappij zijn verankerd via hun leden. Daarnaast benadrukte Lock dat er nieuwe manieren van verbinding met de samenleving nodig zijn. Voor de organisatie van de EO Jongerendag krijgt zijn omroep bijvoorbeeld ook geld van mensen die geen lid zijn, maar die het wel belangrijk vinden dat er zo’n dag is. Waar bijna alle omroepen leden verliezen, is Omroep MAX juist gegroeid. Een in de zaal aanwezige medewerkster van die omroep had er een heldere verklaring voor: de omroep heeft een sterk profiel, veel interactie met de achterban en levert maatwerk voor de doelgroep. Maar, merkte zij op, het ledental is niet het enige criterium voor de mate van maatschappelijke verankering. Lock voegde daaraan toe, dat omroepen ook niet moeten worden afgerekend op kijkcijfers, maar op hun maatschappelijke impact. Om die te meten gebruikt de EO de zogeheten Pyramide van Betrokkenheid, die onderaan begint met een brede groep ‘voorbijgangers’, en naar boven toe smaller wordt via ‘volger’ en ‘vriend’ tot uiteindelijk ‘ambassadeur’. Verlind besloot het gesprek door de zaal te vragen of er nog mensen waren die zich verbonden voelen met de publieke omroep. Alle handen gingen omhoog.
De publieke omroep lijkt zich in een staat van verlamming te bevinden: terwijl de noodzaak tot hervorming overduidelijk is—met bezuinigingen van €160 miljoen, afnemende kijkcijfers en een publiek dat steeds meer naar digitale platforms verhuist—blijven de voorgestelde oplossingen steken in vage intenties en interne belangen. De roep om ‘maatschappelijke impact’ klinkt plechtig, maar nergens wordt concreet gemaakt hoe die gemeten wordt, laat staan welke doelstellingen daaraan gekoppeld zijn. Opvallend is dat, ondanks jarenlang overleg, miljoenen aan consultants en de aanwezigheid van uitgebreide strategieafdelingen, bestuurders en toezichthouders, er geen enkele heldere, meetbare doelstelling wordt gepresenteerd. Wat resteert is een sector die zichzelf overeind probeert te houden met pleidooien voor meer autonomie en budget, maar zonder de fundamentele vraag te beantwoorden: wie is er werkelijk gebaat bij deze publieke omroep, en hoe wordt dat objectief vastgesteld?
Het zou in deze tijd slim zijn om meer als één grote omroep te gaan functioneren.
Zoals nu tig omroepen met tig besturen enz. enz.
Dit kost tig geld en samen is de publieke omroep veel slagvaardiger met verschillende takken.
lachwekkend, het betoog van Arjan die al een jaar of twintig zijn zakken vult en het nu nog makkelijker wil maken door een lumpsum te ontvangen, en de vrijheid te maken wat de eo wil. Dat is geen beweging voorwaarts, maar drie stappen terug. Nog meer Blauw Bloed. Typisch EO… De omroepen moeten worden afgeschaft, op naar BBC model, met natuurlijk alle checks en balances. Dat scheelt in ieder geval een enorme besparing op personeelskosten van de hoger geplaatsten, die bij elke omroep aanwezig zijn en ruim meer verdienen dan een kamerlid. Lachwekkend en treurig.
Lachwekkend, maar ook betreurenswaardig dat graaier Lock er blijkbaar niets van snapt. Heeft het – anno 2025 – nog over omroepverenigingen.
Ook moeten kijkcijfers niet heel erg meetellen en dat bij een gedrocht dat van minimaal 2 financiële walletjes eet en zich derhalve semi-commercieel profileert. En dat ten koste van commerciële mediabedrijven die wél volledig hun eigen broek ophouden.
Bij de omroep moet het sinds het begin van de omroep altijd anders. Omdat ze links en rechts worden ingehaald. Vroeger konden ze het nog tegenhouden met een “antie piraten” wet. Of om de U-bocht van Luxemburg wettelijk te verbieden.
Maar het gaat echt moeilijk worden om Spotify en Netflix wettelijk te verbieden. Met een eenvoudige VPN verbinding zit je virtueel overal op de wereld.
Nog steeds wordt bij de publieke omroep hysterisch gedaan om de kijk en luister cijfers, maar bij een publieke omroep moet het daar niet omgaan. Het moet gaan om kwaliteit. Hoge kijk en luister cijfers zijn alleen interessant als je reclame wil verkopen en dat is niet de taak van de publieke omroep.
Het zou handig zijn om te luisteren naar de luisteraars, bij de top 2000 zie dat mensen muziek van meer dan vier minuten nog steeds leuk vinden.
En de streaming diensten zien per sec waar kijkers afhaken en wat ze wel leuk vinden en passen dit toe op nieuwe series.
Mijn toekomst van de omroep? Kijk naar nieuwe ontwikkelingen wees er niet bang voor. Anders zouden we nog steeds naar de middengolf moeten luisteren.
Jammer en slordig, grote taalfout zelfs in dit stuk.
Altijd goed om opbouwende kritiek te krijgen.
⸻
Bij de omroep moest het altijd anders. Al sinds het begin wordt de publieke omroep links en rechts ingehaald. Vroeger konden ze dat nog tegenhouden met een “anti-piratenwet” of door bijvoorbeeld de U-bocht via Luxemburg wettelijk te verbieden.
Maar Spotify en Netflix verbieden? Dat wordt een stuk lastiger. Met een simpele VPN-verbinding kun je overal ter wereld toegang krijgen tot content.
Toch blijft de publieke omroep zich krampachtig vastklampen aan kijk- en luistercijfers. Maar daar zou het bij een publieke omroep niet om moeten draaien. Het draait om kwaliteit. Hoge kijk- en luistercijfers zijn alleen van belang als je reclame wilt verkopen—en dat is niet de taak van de publieke omroep.
Luister liever naar het publiek. De Top 2000 laat bijvoorbeeld zien dat mensen nog steeds graag naar nummers van meer dan vier minuten luisteren. En streamingdiensten analyseren per seconde waar kijkers afhaken of wat ze juist waarderen, en passen hun nieuwe series daarop aan.
Mijn visie op de toekomst van de omroep? Omarm nieuwe ontwikkelingen in plaats van ze te vrezen. Anders zaten we nu nog steeds vast aan de middengolf.
Sja, NPO is geen wokeschip zoals sommige mensen je willen doen geloven.
Al in een eerder topic had ik al aangegeven wat er zoal veranderd kan worden om tot een efficiëntere en kwalitatievere NPO te komen. Ik bepleit dan ook voor het VRT/BBC/ZDF. model en de bestaande omroepverenigingen om vormen tot productiemaatschappijen.
De omroep vervult een nutstaak: onafhankelijk nieuws en achtergrond, wat vanuit commercieel belang niet (makkelijk) zuiver gemaakt kan worden. Daar kwam vroeger, in de tijd van het uitzend-/ethermonopolie, het bedienen van de eigen zuil bij, maar die taak en dat monopolie bestaan niet meer. Iedereen kan op zijn eigen kanaal zenden tegenwoordig. Lumpsum (zonder verantwoording van geld van de belastingbetaler) of publiek geld verspillen aan de eigen doelgroep is bizar. Terug naar de kerntaak. Er kan nog wel de helft van af. Beetje cultuur (geen Kensington, Jantje Smit en corso’s svp) en onafhankelijke kindertelevisie zijn misschien nog te vatten onder een nutstaak. Sport, Mol, Boer, Bakker zeker niet. Hup de 21e eeuw in, apparatsjiks! Alleen maar met jezelf bezig geweest. Al decennia.
En waar de misvatting vandaan komt dat de omroep (of haar opinie/meninkjes) IMPACT or urgentie moet hebben begrijpt ook niemand buiten Hilversum/Amsterdam. We hebben zelf wel een mening. Daar hebben we de VARA of KRONCRVIKONRKK niet voor nodig. Wel voor min of meer feitelijk, ongekleurd nieuws, om mensen in staat te stellen hun eigen mening te vormen.
Waarom moet ik naar het Luxemburgse rtl z kijken om nieuwe ontwikkelingen van het Nederlandse bedrijfsleven te zien.
Minister zou een nieuwe taakstelling voor npo moeten opstellen. Minder 3 op reis, boer zoekt vrouw, ik vertrek. Meer promotie van (Nederlandse) bedrijfsleven. Zeker in deze dystopische tijden
Hallo Hilversum, een mediagebruiker hier.
Ter achtergrond: 60 plus, oud VPRO-lid, groot fan van Koot & Bie en Ricky Gervais en teleurgestelde publieke omroep gebruiker. Dan weet u een beetje uit welke hoek de wind gaat waaien.
Wat is Hilversum weer lekker met zichzelf bezig. Waar is de mediagebruiker in dit verhaal? Waar zit die op te wachten? Er wordt wel over maar te weinig met de mediagebruiker gesproken. Het verhaal hierboven hoor ik al zo lang en het gaat ondertussen alleen maar slechter met de landelijke publieke omroep.
Waarom kijk en luister ik steeds minder naar de publieke omroep? Hilversum probeert uniform in veelzijdigheid te zijn. En dat botst. Welk geluid kan ik nu waar verwachten en wanneer? Ik weet het niet meer en veel van wat ik voorgeschoteld krijg is van een bijzonder lage en inhoudsloze kwaliteit. Er zijn nog wel een paar programma’s of presentatoren die ik volg maar dat is steeds minder. Ook omdat er steeds meer alternatieven zijn.
Wat zou ik dan wel willen? Weg met de omroepverenigingen en de zogenaamd verschillende kleuring praatprogramma’s. Meningenmedia is genoeg op de socials te vinden. Van een publieke omroep verwacht ik neutrale berichtgeving, achtergronden bij het nieuws en verslag van belangrijke nationale gebeurtenissen. Verder niets.
En tot slot nog iets over Omroep MAX. Meneer slagter wanneer gaat u nu eens weg? Het is niet gezond om zo lang bestuurder te zijn. En dat geldt ook voor enkele anderen. De programma’s van Max zijn gezapig en voegen weinig toe. Niet elke oudere is namelijk infantiel. Maar dat lijkt de gehele publieke omroep wel te denken van de Nederlandse bevolking.
Ik wens jullie veel succes en ondertussen vermaak ik mij op de socials met al die nieuwe media die zijn ontstaan en mij inmiddels zowel wat betreft kennis, inhoud en vermaak beter bedienen.