Ton F. van Dijk: De Publieke Omroep is een ‘oorlogsgebied’

Oud-NPO-bestuurder en journalist Ton F. van Dijk heeft in de X! Factor podcast fel uitgehaald naar de werksfeer binnen de Publieke Omroep. Volgens hem is de NPO een “oorlogsgebied” waar machtsstrijd en onderlinge conflicten de boventoon voeren. Van Dijk wijst op een giftige bestuurscultuur die al decennia lijkt voort te duren.

Een ziekmakende werkomgeving
In de podcast haalt Van Dijk herinneringen op aan zijn tijd bij de NPO. Hij refereert aan oud-VARA-voorzitter Vera Keur, die de werkcultuur destijds omschreef als “ziekmakend”. “Ik kan dat bevestigen,” zegt Van Dijk. “Dat was toen zo, en ik denk nog steeds.” Hij benadrukt dat het publieke omroepsysteem van nature conflicten uitlokt, omdat individuele omroepen en het overkoepelende NPO-bestuur voortdurend strijden over wie de meeste macht heeft.

Volgens recent onderzoek van AD en Investico zou huidig NPO-voorzitter Frederieke Leeflang, die juist bekendstaat om haar inspanningen voor een veiligere werkomgeving, zelf verantwoordelijk zijn voor een angstcultuur binnen de organisatie. Tientallen oud-medewerkers herkennen dat beeld.

Angstcultuur onder Leeflang
Leeflang, een voormalig jurist van de Zuidas, trad in 2021 aan als voorzitter van de NPO en beloofde schoon schip te maken na eerdere schandalen. Onder haar bewind werden onder anderen Frans Klein en zijn opvolger Remco van Leen aangepakt wegens integriteitskwesties. Maar volgens het AD-onderzoek blijkt dat Leeflang zelf een repressieve bestuursstijl hanteert, waarbij angst en sancties centraal staan.

Een belangrijk signaal in de kwestie is een brief van voormalig NPO-bestuurder Paul Doop aan de Raad van Toezicht. Hierin zou Doop hebben gewaarschuwd voor een angstcultuur onder Leeflang. De brief, die ongeveer anderhalf jaar geleden werd verstuurd, werd destijds genegeerd door toezichtvoorzitter Tjibbe Joustra, die in het AD aangeeft dat hij zich “niet precies meer herinnert” wat erin stond.

Ook voormalig NPO-bestuurder Martijn van Dam, oud-PvdA-politicus, lijkt slachtoffer te zijn geworden van Leeflangs bestuursstijl. Van Dam werd op onverklaarbare wijze uit zijn functie gezet, wat volgens bronnen binnen de NPO een direct gevolg was van Leeflangs aanpak. Van Dijk stelt dat de machtsstructuur binnen de Publieke Omroep de kern van het probleem is. “De NPO en de omroepen willen allebei het centrum van het heelal zijn, en daardoor is er altijd conflict.” Volgens hem is het systeem zo ingericht dat onderhandelingen, ruzies en interne politieke spelletjes de normale gang van zaken bepalen. “Wie je daar ook neerzet, niemand zal het goed genoeg doen.”

Daarnaast ziet Van Dijk een zorgelijke trend waarin “onveiligheid als wapen” wordt ingezet. “Een beschuldiging van angstcultuur is tegenwoordig het snelste middel om van iemand af te komen. Als een krant schrijft dat er een onderzoek is naar een bestuurder, dan is diegene al bijna afgeschreven, nog voordat er bewijs op tafel ligt.”