Ton Verlind: ‘Art heeft geen persoonlijkheid’

[BLOG] Twee interessante televisie-ontwikkelingen deze week. Het nieuwe programma ‘Zomer met Art’ met presentator Art Rooijakkers op RTL 4 en ‘Opstandelingen’ met Sophie Hilbrand van BNN-VARA. ‘Zomer met Art’ wordt geacht geen normale talkshow te zijn. Krampachtig probeert de redactie daarvoor het bewijs te leveren met een ronkend, in chaos en kleur verdrinkend druk decor dat op geen enkele manier past bij het moment van de avond.

Het programma kent geen stamtafel. Die is vervangen door picknicktafels. Ze geven het programma de uitstraling van een campingkantine, maar zoals bekend produceren campingkantines zo laat op de avond zelden nog gesprekken van enige betekenis. Het programma kent geen sidekick, behalve dan die ene die Richard Groeneveld heet, voor wiens aanwezigheid de redactie dankbaar mag zijn, omdat hij beter dan de presentator in staat is relevante vragen te stellen en iets van smoel en betrokkenheid te tonen.

Waarover het gaat? Geen idee.
De ‘Zomer met Art’ wordt uitgezonden vanuit Artis. Dat is een prachtige televisielocatie, maar de decorontwerpers zijn zo met hun eigen verfkwast in de weer geweest dat ze daarmee de specifieke Artis-sfeer efficiënt om zeep hebben weten te helpen. Waar deze zomershow over gaat? Geen idee: over van alles en daarmee dus helemaal over niets. Geen thema, onduidelijke invalshoeken, niet echt op de actualiteit gebaseerd, geen originele eigen keuzes, lusteloze interviews. Daarop had presentator Art Rooijakkers de kijker goed beschouwd en bij teruglezing van alle interviews al voorbereid. Hij stapte het programma volstrekt relaxed in, zei hij. Had geen last van zenuwen, er hing niets van af; we zouden het wel zien. Maar Art had zich beter wel in de zenuwen kunnen storten.

Art heeft geen persoonlijkheid
Een talkshow die eigenlijk geen talkshow mag heten maar er wel als zodanig uitziet en daarmee dus de zoveelste kopie is van de zoveelste kopie, moet het hebben van de persoonlijkheid van de presentator. Dat is nog de enige manier om je als redactie te onderscheiden van al die andere talkshows. Maar Art blijkt helemaal geen persoonlijkheid te hebben. Nou ja: zijn persoonlijkheid zit in dat keurig gecoiffeerde kapsel, de opgerolde broekspijpen, de bijna aandoenlijke zelfoverschatting, de opvallende gympen waarmee hij ontspannen door de studio hupt van picknicktafel tot picknicktafel en de niks-aan-de-hand grijns op zijn gezicht. Verder is hij goed in het oplepelen van waarschijnlijk door de redactie bedachte vragen, uitgeprint op kaartjes waarop hij vaker kijkt dan naar de ogen van de gasten die hij interviewt: een beginnersfout van de eerste orde.

Art voegt niets toe. De onderwerpen voegen niets toe. Het programma heeft geen enkele urgentie en is vooralsnog mislukt. Dat laat zich zien in de vorm van de almaar teruglopende kijkcijfers, van ruim boven de driehonderdduizend inmiddels al gezakt tot ruim onder de driehonderdduizend. Art is geen talkshow-host, hij is geen interviewer. Hij is een aangewaaid, overgewaardeerd talent dat nog veel moet leren. ‘RTL heeft niets geleerd van het debacle met Twan Huys’, lees ik op de social media. Ook Twan (overigens wel een journalistiek talent) was de verkeerde man, op de verkeerde plek, op het verkeerde tijdstip.

Toptelevisie met Sophie
Vergeleken met de ‘Zomer met Art’ is het VaraBnn-programma ‘Opstandelingen’ van Sophie Hilbrand toptelevisie. Getuige de reacties op social media, een programma met grote maatschappelijke impact en daarmee dus passend bij de dezer dagen zo onder vuur liggende publieke omroep. De eerste aflevering ging over Bergen waar Groen Links-burgemeester Hetty Hafkamp (ik vat nu vrij samen aan de hand van wat ik zelf beleefde bij het kijken) leiding geeft aan een vriendenclub die sommige relaties (vooral in het vastgoed) in de watten legt en zich tegenover gewone burgers opstelt als een niets-ontziende maffia-baas (sorry, ik kan er geen ander woord voor bedenken). Je gelooft niet dat dit in Nederland kan bestaan. Het programma is zonder opsmuk gemaakt, is sterk in het tonen van overtuigende beelden en wordt nog eens extra op niveau getild door Sophie Hilbrand die de burgemeester van het dorp zo fantastisch met égards maar nauwelijks verborgen verbazing interviewt dat de Groen Linkser met een enorme klap in het eigen mes valt.

Hoe komt het dat Art niet in staat is zijn programma enige jus te geven en Sophie honderd procent geloofwaardig opereert in een journalistieke formule die oogt als een spannende film. Het verschil zit hem in vele jaren ervaring, vallen en opstaan en zo na een investering van jaren bij je kracht komen als televisietalent. Hulde aan Sophie en de bedenkers van het programma. Talent heeft tijd nodig om te groeien, maar die tijd is bijna niemand meer gegund. Het lukte Sophie waarvan Art hardop droomde, maar wat hij niet voor elkaar kreeg: met je programma hét gesprek van de ochtend zijn bij de koffieautomaat.

Impact
O ja: nog een kleinigheid. Bij de Publieke Omroep hoort het om impact te gaan, kijkcijfers moeten dan geen doel zijn, maar het resultaat van….. Naar ‘Opstandelingen’ keken ruim 400.000 mensen! Dat is een mooi resultaat. Maak je relevante keuzes, dan komen de goede cijfers dus vanzelf wel.
Als de publieke omroep investeert in journalistieke kwaliteit dan vertaalt zich dat in succes.
Van Art en de zomer heb ik inmiddels met overtuiging afscheid genomen, maar naar aflevering 2 van ‘Opstandelingen’ kijk ik met genoegen uit. En daarnaast wacht ik op actie uit de politiek: wie pakt de burgemeester van Bergen aan? ‘Let goed op’, zei ze tegen Sophie, ‘mijn tegenstanders proberen me af te schilderen alsof de dingen die ik doe niet deugen, maar het zit anders’ (dit is geen letterlijke quote, maar een samenvatting). Wat ik dacht is dit: hoe slagen we er in Nederland toch altijd weer in om corruptie er niet als corruptie te laten uitzien? Ik bedoel in morele zin, want juridisch gezien zal het Hetty waarschijnlijk wel weer lukken om de dans te ontspringen. Sophie, pak door!

Ton Verlind is een Nederlands journalist, voormalig verslaggever, presentator, eindredacteur van Brandpunt, hoofd informatieve programma’s en mediadirecteur.