De rol die het Commissariaat voor de Media vervult in het medialandschap kan onafhankelijker, zo heeft voorzitter Drs Amma Asante minister Eppo Bruins laten weten in een brief die ze schreef met het oog op de aanstaande wijziging van de mediawet. Ze pleit dan ook voor meer bevoegdheden.
Dat de minister van media volgens de huidige regelingen uitspraken van het Commissariaat voor de Media nietig kan verklaren staat haaks op de gewenste onafhankelijkheid van het commissariaat van de overheid, aldus Asante. Ze stelt dan ook voor om die bevoegdheid uit de wet te schrappen.
Ook pleit het Commissariaat voor een grotere afstand van de NPO tot de STER. Hoewel er nu sprake is van een waterscheiding tussen inhoud en commerciële activiteiten zijn er naar de mening van Asante teveel contacten tussen beide organisaties die de schijn kunnen hebben van belangenverstrengeling. In de toekomst zou beter gewaarborgd moeten worden dat het bereiken van hoge kijkcijfers om andere dan inhoudelijke redenen geen doel in zich is.
Daarnaast stelt ze de minister voor om het Commissariaat een rol te geven in het beoordelen van de kwaliteit van bestuur van omroeporganisaties en hun Raden van Toezicht EN pleit ze voor een meldingsplicht van incidenten. Bij dat laatste punt wringt de schoen.
Ogenschijnlijk logisch, maar in verkeerde handen gevaarlijk
Ogenschijnlijk zijn het logische voorstellen voor wie vindt dat politieke of commerciële beïnvloeding van de publieke omroep aangepakt moet worden, maar in de voorstellen van het Commissariaat schuilen evenzogoed grote risico’s. Dit zijn ze: als het Commissariaat een doorslaggevende stem krijgt bij het beoordelen van de kwaliteit van het bestuur van de omroep is dat een belangrijk sturingsmechanisme dat gebruikt en misbruikt kan worden. Er zijn parallellen. In de pensioensector heeft de Nederlandsche Bank een doorslaggevende rol in het beoordelen van de kwaliteit van pensioenbestuurders. Die bevoegdheid leidde er toe dat oppositionele geluiden rond bijvoorbeeld de pensioenhervormingen sterk werden ontmoedigd. Wie niet in het plaatje van DNB paste, werd gecanceld en kon een rol in de financiële wereld verder wel vergeten. Het verkeerde gebruik van deze bevoegdheid werd gesignaleerd en deels gecorrigeerd, maar richtte wel schade aan. Mede hierdoor ontstond er een groot wantrouwen rond de aanstaande pensioenhervorming.
Sancties leiden tot zelfcensuur
Als de plicht tot melden van incidenten ook journalistieke incidenten betreft en er tevens een sanctiemogelijkheid komt (waar sommige politieke partijen oren naar hebben), zet het een rem op de journalistieke onafhankelijkheid. Het is de taak van de publieke omroep om in het maatschappelijke debat de grenzen te verkennen en te verleggen. Dan zijn er ook risico’s dat die grenzen overschreden worden. Als het Commissariaat de bevoegdheid krijgt om exclusief aan omroepjournalisten sancties op te leggen, is dat een aantasting van de journalistieke vrijheid. Zo’n stramien zal verslaggevers ontmoedigen en kan leiden tot zelfcensuur. Ik ben bang dat omroepjournalisten de stukken die rond de po worden uitgewisseld niet lezen, maar dat zouden ze beter wel kunnen doen.
Hoe onafhankelijk is het Commissariaat?
Een organisatie die pleit voor vergaande bevoegdheden zal zelf van onberispelijk gedrag moeten zijn. En daar wringt de schoen. Althans volgens mediadirecteur Peter Vlemmix van omroep Ongehoord Nederland. Op de website van zijn omroep schrijft hij dat hij onlangs werd gebeld door Amma Asante met de vraag of ON zich realiseert met presentatrice Raisa Blommestijn een veroordeelde crimineel (het zijn de woorden van Vlemminx) in het midden te hebben. In december werd Blommestijn veroordeeld tot tachtig uur werkstraf, waarvan veertig uur voorwaardelijk, voor berichten op X. Daarin liet ze zich volgens de rechter beledigend uit over mensen met een zwarte huidskleur. Vlemmix reageert verbaasd: ‘Wij zijn als omroep opgericht om juist de vrijheid van meningsuiting te bewaken. Daar staan wij pal voor. En om dan te zeggen dat Raisa een aantal tweets heeft gestuurd en daarvoor potentieel van de buis zou moeten verdwijnen, vinden wij absoluut een glijdende schaal’. Vlemmix wijst daarbij op het politieke engagement van Amma Asante; voormalig lid voor de PvdA van de Tweede Kamer en actief lid van Bij1. Wat Blommestijn overkomt, kan ook andere journalisten overkomen, afhankelijk uit welke hoek de wind waait. Wil het Commissariaat in zijn toezichthoudende rol geloofwaardig opereren dan zou allereerst de onafhankelijkheid van dit toezichthoudende instituut gegarandeerd moeten zijn.
Cvdm moet/gaat op elke onwelgevallige korrel zout reageren. Anders heeft ze geen bestaansrecht.
Cvdm moet zelf eens schoon schip gaan maken, en bestuurders met een politieke achtergrond en of kleur de laan uit sturen, om zo hun onafhankelijkheid te waarborgen.