Het kat en muisspel tussen de overheid en etherpiraten is al decennia lang bezig. Tot voor kort was dit een strijd tussen individuele piraten of piratenteams met veelal het Agentschap Telecom. Maar piraten verenigen zich in toenemende mate. De strijd draait niet meer enkel om het wel of niet in beslag nemen van een zender of het uitschrijven van een boete.
Steeds vaker hebben piraten een hoger doel voor ogen, namelijk het in stand houden van de piratencultuur. Een cultuur die uniek is Europa. Geen enkel ander land telt zoveel piraten als Nederland. “Er lijkt een soort strijd gaande, waarbij de kritiek op tradities van het platteland toeneemt. Naast bijvoorbeeld de Paasvuren en het carbidschieten, geldt dit ook voor de piratencultuur”, aldus Erik Suichies van Stichting Lomp.
Peter Zwiers van de Partij van de Arbeid signaleerde dit ook enkele jaren geleden en kwam met het initiatief om van de piratencultuur cultureel erfgoed te maken. Eind juni hoopt hij van Unesco de laatste erkenning te krijgen, waarmee de piratencultuur een volwaardige status van immaterieel cultureel erfgoed heeft bereikt. Peter legt uit waarom dit volgens hem belangrijk is: “Als piraten in de media genoemd worden, dan is de berichtgeving vaak negatief. Er zijn zoveel mensen die hier plezier aan beleven. De hobby gaat van generatie op generatie. Het is niet alleen de muziek, maar de sfeer met elkaar, van jong tot oud. Dat is gewoon uniek.”
Na Peter volgt nu Stichting Lomp. Een stichting die zich inzet voor het behouden en promoten van de piratencultuur in noord en oost Nederland. Erik Suichies is één van de initiatiefnemers van deze nieuwe stichting. “We zijn in 2020 begonnen met het vastleggen van spannende en unieke verhalen over de piratencultuur. Dit doen we op onze website en in onze podcast. Verhalen die bij onze regio horen en die zonder de podcast verloren gaan. We breiden nu uit met een radiozender die via lomp.nl en via de AM 819 kHz te beluisteren is. Op de korte termijn komen daar DAB+ en korte golf bij. We bouwen aan een merk voor een door piraten. Door een positief geluid te laten horen laten we mensen kennismaken met de piratencultuur”, aldus Erik.
Een veertigtal piraten uit Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel en Gelderland heeft zich inmiddels bij Stichting Lomp aangesloten. De eerste uitzending staat voor 4 juni gepland.
laten ze maar mooi naar het internet verdwijnen, er is al genoeg van die ouwe hollandse meuk op de fm en dab
De koot.
Waar hoor jij op de fm nederlands talig dan.
Hier alleen radio nl die draait geen nederlands.
Die draaien alleen hollandse nieuwe.
Waar op welke zender hoor jij nog echte piraten muziek.
De muziek van vroeger.
Op de dab geen idee heb ik niet
Ben ooit ook piraat geweest was bijzonder leuke radio gemaakt .
Eind jaren 80 hadden wij vanuit Hilversum Radio Exclusief 91.6. Mooiste tijd was dat.
Ieder weekend was het een feest om te doen.
Radio Benelux toch ? 🙂
Het gaat in feite niet om de muziek maar om de radiocultuur in ons land. De grootste en bekendste etherpiraten van Nederland draaiden popmuziek. Denk aan Veronica, Noordzee, Hofstad, EnergyFM, DanceRadio en vele anderen. Ze liepen met hun formats vaak voorop in Europa, maar het moest helaas illegaal want de Nederlandse wet- en regelgeving liep altijd en eeuwig achter de feiten aan.
De etherpiraat Veronica was de allereerste grote Nederlandse zender waar alles draaide om muziek. De paar legale zenders die bestonden waren vooral ‘praatzenders’ waar muziek bijzaak was.
Zonder piraten hadden we hier de Beatles en de Stones nooit gekend. Dat was natuurlijk glad onmogelijk en dus moesten er wel illegale stations komen. Het was onvermijdelijk. Je houdt de tijd nou eenmaal niet tegen met achterhaalde wetten en regels. Maar met etherpiraterij blijft de overheid dit tot op de dag van vandaag proberen …
Want met de TV gebeurde hetzelfde opnieuw. Daar draaide het ook vooral om informatieverstrekking. Onzinnige verpozing, zoals spelshows, achteruit rijden met caravans of erotiek, bestond nog niet. Totdat de piraat TROS in de lucht kwam. Binnen een paar dagen werd deze zender super populair. De overheid was er razendsnel bij om de zender op te rollen, want zulke banale TV, dat kón natuurlijk niet! Maar TROS wist dank zij de reeds in illegaliteit opgebouwde populariteit genoeg leden te werven om binnen te dringen in het publieke bestel. Sindsdien is de publieke omroep wat ‘losser’ geworden, maar tegelijk werd de TROS ‘stijver’. Het was een compromis. Hetzelfde overkwam Veronica toen die deel ging nemen aan het publieke bestel als alternatief voor de eigen zender. De unieke sfeer verdween; precies dat ongrijpbare stukje dat ze als piraat bijzonder maakte. Ze werden door hun nieuwe keurslijf ook minder experimenteel en innovatief.
Ons landsbestuur is helaas altijd stijfkoppig, ouderwets en traag gebleven als het ging om Radio en TV. Ook de eerste commerciële TV stations werden in illegaliteit super populair. Wederom werd de overheid ingehaald door de techniek en de realiteit, zodat ze wel overstag móesten gaan. Met frisse tegenzin werd commerciële radio en TV zo laat mogelijk tandenknarsend toegestaan.
Door deze ‘bestuurscultuur’ ontstaat in Nederland vrijwel iedere betekeniswaardige vernieuwing op radio en TV in de illegaliteit. Piraten hebben dus een kraamkamerfunctie. Heel veel succesvolle formats die voortkwamen uit de experimenteerdrang van DJ’s bij illegale stations zijn overgenomen door stations in het buitenland.
Paradoxaal genoeg liep Nederland dus vaak juist vóór op de rest van de wereld. Maar dat was dus niet bepaald dank zij het vrijzinnige beleid, integendeel. Dat we hier voorop liepen kwam doordat vrijzinnige mensen de regels aan hun laars lapten en, ondanks extreme tegenwerking door de overheid, tóch hun eigenwijze zin doordrijfden. En dat is best wel typisch Nederlands. Dat is cultuur.
Vooral in het noorden en oosten van het land bestonden er, naast popmuziekstations, ook de welbekende levensliedpiraten. Eigenlijk vind ik Nedercountry een betere omschrijving. Het was muziek die je nergens anders op de radio hoorde maar die heel erg populair was in rurale gebieden. En kun jij je Texas voorstellen zonder countrymuziek op de radio? Nou, dat was tot halverwege de ’00’s in Nederland wél de praktijk en dus was het absoluut onvermijdelijk dat illegale stations die muziek gingen draaien toen de techniek daarvoor beschikbaar kwam voor Jan met de pet. Legale mogelijkheden waren er niet, dus dan maar zelf een zendertje knutselen.
Dat er, sinds er lokale commerciële radio mogelijk is geworden in ons land, stations zijn die dit gat in de markt opzoeken, dat is dus logisch. Maar hier is hetzelfde aan de hand als met TROS en VERONICA in het publieke bestel. Het is ‘gewoon’ één van de vele radiozenders.
De bijzondere sfeer die rond een illegaal station kan ontstaan is iets dat legale stations moeilijk kunnen evenaren. ‘Het glazen huis’ van 3FM kwam er als enige dicht in de buurt. Dat was geen toeval want dat format hadden ze afgekeken van Twentse piraten, waar DJ’s verzoekjes draaiden voor een goed doel, terwijl de hossende ‘fans’ voor hun neuzen stond. En dat hielden ze nét zo lang vol tot het Agentschap Telecom de zender kwam ontmantelen.
Ondanks dat er duidelijk in een behoefte wordt voorzien worden de regels, geheel volgens Nederlandse traditie, telkens strenger gemaakt en de boetes steeds hoger. En, eveneens volgens Nederlandse traditie, vinden de overtreders telkens opnieuw creatieve manieren om hun activiteiten toch voort te kunnen zetten.
Kortom: we zijn 61 jaar verder sinds de eerste uitzending van Veronica en er is niets veranderd …
Tjonge, tjonge, wat een fouten in jouw verhaal Wouter.
Juul heeft al geantwoord: Veronica en Noordzee waren geen etherpiraten. De internationale afspraken over omroepfrequenties gelden namelijk niet buiten de territoriale wateren. Veronica en Noordzee hebben zich altijd gehouden aan alle Nederlandse wetten voor de activiteiten die op land gebeurden. En dat was bijna alles. Alleen het zenden gebeurde vanaf zee.
Ook na 31 augustus was uitzenden vanaf internationale wateren niet verboden. De twee keer dat Nederland een radioschip heeft “gepakt” (Radio Paradijs 1980 of 1981 en Radio Caroline 1989) is de overheid later voor beide acties veroordeeld door de Nederlandse rechter.
De TROS is ook nooit piraat geweest. De TROS is vanaf het begin (1965) een publieke omroep geweest (net als AVRO, VARA, NCRV en noem maar op) De TROS heeft niet vanaf zee uitgezonden, want dat was TV Noordzee in 1964.
TV Noordzee heeft echter nooit erotiek uitgezonden en het achteruitrijden met caravans is ook van vele jaar later.
Jij hebt het zelf zeker nooit gezien, alleen van horen vertellen (of dat zelfs niet eens…)
De overheid heeft TV Noordzee niet opgerold vanwege de “banale TV”, maar omdat het REM eiland op poten in de grond stond. Een gelegenheidswetje waarin werd bepaald dat datgene wat op de grond stond, behoorde tot “Nederlands grondgebied” werd snel in elkaar gedraaid. De vraag is of dit wel rechtsgeldig was, maar dit is nooit uitgezocht. De snel opgerichte TROS ging voor een plekje in “Hilversum”.
De TROS is nooit piraat geweest.
Veronica is niet stijf geworden nadat ze tot het publiek stelsel toetrad. Dat was pas een jaar of 15 later, toen de zeezender managers aan de kant werden geschoven en er “Hilversumse managers” (ex VARA enzo) aan het Veronica roer kwamen.
Voor die tijd was de publieke omroep Veronica zeer innovatief, na enkele jaren al de grootste omroep, met de best beluisterde dag op Hilversum 3, goed beluisterd op Hilversum 2; de omroep die middag televisie populair maakte (Tineke) en ga zo maar door.
Toen de zeezender managers aan de kant zijn geschoven, begonnen deze mannen RTL Veronique (na een jaar omgedoopt in RTL4), Sky Radio, een radiostation dat later 538 werd, TMF en ga maar door. Je weet toch wel waar het getal 538 vandaan komt?
Al deze initiatieven werden niet “tandenknarsend toegestaan”, maar zijn via de rechter bevochten door buitenlandse omroepen. Want men moest samenwerking aangaan met omroepen in Luxemburg, Italië of de UK, want dan kon verspreiding via de kabel niet worden tegengehouden. Puur Nederlandse initiatieven zoals het commercieel willen gaan van AVRO/TROS/VOO in de jaren 80, Europa Radio (gestart vanaf de Firato door de VOO), een raamprogramma voor lokale omroepen, TV10 van Joop van den Ende, Cable One van Willem van Kooten, enz. zijn allemaal gestopt door de Nederlandse regeringen.
Pas toen commerciële radio en TV goed in het zadel zat vanuit het buitenland, heeft men schoorvoetend toegestaan dat er ook in NL mee gestart mocht worden. We leefden toen al ruim in de 90’s. De grootste commerciële TV-zender (RTL4) mocht toen volgens Luxemburgse wetten veel meer reclame maken dan het Nederlandse initiatief (SBS6), oneerlijke concurrentie dus.
“Ook de eerste commerciële TV stations werden in illegaliteit super populair.”
Weer fout! Die TV stations, je hebt het met name over RTL4, Music Box, Super Channel en Sky Channel, waren niet illegaal, maar volledig legaal.
En dat weer een raar verhaal over “kraamkamerfunctie”. Dat waren dus geen piraten, maar volledig legale radio en TV-stations, die alleen niet in de Nederlandse wetgeving pasten en daarom vanaf zee of vanuit het buitenland uitzonden.
Laat ik maar ophouden over jouw schrijfsel, maar afsluiten met het feit dat de meneer op de foto met een zelf gefotoshopt zendschip Den Akker 819 ook GEEN PIRAAT is.
Hij maakt namelijk gebruik van een vergunning voor een LPAM frequentie.
En hij heeft dus geen last van Agentschap Telecom en boetes, tenzij hij het vermogen te hoog opdraait.
Wellicht heeft hij geen toestemming gevraagd om een foto van het Veronica schip te gebruiken, en is hij daarom toch nog op een andere wijze een beetje illegaal?
Nagenoeg perfecte samenvatting(!), chapeau!
Ook Wouter (RMF) kent de geschiedenis weer niet.
Veronica en Noordzee deden niks dat in Nederland verboden was. Ze waren dus in relatie tot de Nederlandse wet GEEN piraat. Dat werd het wel na 31 augustus 1974.
.Er werd wel een golflengte gebruikt die niet toegewezen was maar dat deden zo’n 300 officiele radiostations in Europa ook.
Luister en lees maar even:
http://www.norderney192.nl/historie/historie_1973_20.html
Luister naar (rechts) Hr. Wagenaar.
Veronica en Noordzee zonden op zondag reclame uit. Dat was in die tijd nog verboden in Nederland. Zelfs RTL 4 hield zich aan die regel, ondanks dat het een zender uit Luxemburg is waar het toen al wel toegestaan was.
Misdrijven als cultureel erfgoed.. De PvdA is goed de weg kwijt. Belachelijk plan dus.
Eerst zaakjes regelen via Buma /Stemra en Sena, voor afdracht van de rechtenen dan pas (op intermet) uitzenden zonder anderen te storen. De ether is niet van iedereen.
Gelijke Monnikken, gelijke kappen.
Klaar!
“De ether is van iedereen”..; slogan (van?) door Agentschap Telecom geforward op hun site!
Ether/spectrum is vwb stand der techniek nog niet in volle omvang te gebruiken! Dat betekent schaarste wanneer gebruikers, lees content-aabieders, icm bepaalde bestaande techniek de beschikbare ( te verdelen!) spectrale ruimte overschrijdt, helaas.
Er moe(s)t, om chaos te voorkomen, gekozen worden voor verdeel-/beheersysteem. Tot zover alles goed, lees logisch-eerlijk…!
Af dat moment kun je, lees moet je (lokaal-nationaal-mondiaal!) blijven discussiëren over verdeelmethoden icm toepassing van nieuw ontwikkelde communiatie/distributie technieken, niet blijven voortborduren op (stok-)oude methodieken, principes en..Wetten!
‘Economisch Delict’, overtreding/misdrijf is dan ook ‘zo fout als het maar zijn kan’, immers etherruimte is gewoon verkocht aan de hoogstbiedende; volstrekt illegaal!
Het verdeelsysteem had eerlijk moeten zijn; je mag best hele lijsten criteria aan een uiteindelijke toekenning van freq.ruimte verbinden, dan volgt eerlijk loten voor een x-periode; verkopen daarentegen is en blijft illegaal en oneerlijk. ‘Bescherming verlenen aan de koper’ doet aan maffia-praktijken denken……!
De Overheid mag/moet reguleren; niet ons gemeenschappelijk eigendom afpakken en verkopen. Ze mogen/moeten succesformules achteraf ‘belasten’.., niet vooraf!
Ergo.., alle boetes (tot exorbitant hoog!) gebaseerd op zgn Economische Delicten gepleegd door zgn. ‘etherpiraten’ zijn derhalve illegaal…..!
Oneigenlijk gebruik van freq.ruimte zou je strafbaar kunnen/mogen stellen wanneer -per geval- technisch aangetoond is dat er (over)last en/of gevaarzetting is aangetoond, immers de Geest (der Wet) achter de TelecomWetgeving! Zo niet…? Dan geldt de slogan van onze ether-waakhond AT: de ether is van ons allemaal!
Sven+Mesman
“Misdrijven als cultureel erfgoed” Zo ken ik er nog wel een paar. Nederland is gebouwd op misdaden tegen de mensheid. “Misdrijf” is alleen maar een juridische term om piraten aan te kunnen pakken.
Het valt onder de noemer economisch delict. De boeten zijn (terecht) torenhoog, rechten worden niet afgedragen. Kortom gewoon een misdrijf.
En een behoorlijke kansloze.
Als in het openlucht museum een tram de passagiers gratis vervoert naar een andere plek op het terrein gaat dat niet ten koste van de winstmarge in het openbaar vervoer in Nederland dus why not.