Wat de radio kan leren van de podcast

Een onpartijdige terugblik op het audiolandschap in 2020 door Sander de Heer

2020 was onmiskenbaar het jaar van de podcast! Waar veel ondernemingen het hoofd amper boven water konden houden vanwege de coronacrisis, zag het ene na het andere podcastbedrijf het levenslicht. Met eigen apps en mooie series werd er volop geëxperimenteerd door omroepen, zenders, ondernemers, bureaus en eenlingen. Wat voor radiomakers al decennialang duidelijk is, ontdekten marketiers nu ook: audio is dé manier om op een persoonlijke manier mooie content over te brengen. En als dan tijdens een lockdown het uitlaten van de hond het enige uitje is, dan is een podcast een prachtig middel voor ontspanning en zelfontwikkeling.

Door het rijke, kwalitatieve aanbod van on demand audiocontent, lijkt de “ouderwetse” radiowereld een beetje stil te staan. Toegegeven, er wordt in lockdown meer radio geluisterd en er zal zeker behoefte blijven aan vaste waarden als de Top 2000, maar wordt er al voorgesorteerd op een toekomst waarbij je als radiomaker niet al “automatisch” een miljoenenpubliek bedient? Het lijkt me daarom tijd dat ze zich bij de radio laten inspireren door de podcastwereld om zo in de toekomst relevant, creatief en origineel te blijven. 

Een helder format, een duidelijk genre
Bij een podcast weet je vooraf wat je kunt verwachten. Ingedeeld in genres, voorzien van “tags” en aanbevolen door vrienden of een algoritme. Wil je een inkijkje in de politiek, dan volg je “De Stemming van Vullings en Van der Wulp”, en wil je een spannend fictief drama dan is “Staatsgeheim” een aanrader. Het wordt tijd dat ook radiozenders een volgende stap maken in differentiatie. Wat is het verschil in inhoud, toon en genre nou werkelijk tussen alle ochtend- of middagshows van de verschillende zenders? Waarom zijn titels van radioprogramma’s nog steeds flauwe woordspelingen met de naam van de dj? Het zou slim zijn om voor je radioshow een helder format op te stellen, dat voor de luisteraar herkenbaar is en zich onderscheid van de concurrent. Dat gaat verder dan een vast item of herkenningstune, dat draait om het bouwen van een merk dat op alle platforms op een zelfde manier beleefd wordt en makers inspireert elke dag te werken volgens dit format. Geen keurslijf maar een richtlijn met spanningsbogen, uitdagingen, vernieuwende vormen, die je product beter maken.

Verdieping en achtergrond
Een podcast werkt perfect als verdieping op een onderwerp en het bieden van achtergrondverhalen die via andere media moeilijk te brengen zijn. Ook de omgeving van radio verandert, waardoor verdieping noodzakelijker wordt. Welk liedje net is gedraaid, kun je “shazammen”, Google Home vertelt je het actuele weerbericht en verkeersinformatie en de headlines krijg je binnen op je smartphone. Radio is natuurlijk uitermate geschikt om nog eens door te praten over het nieuws, maar ook om meer verhaal te geven bij de muziek. De titel, artiest en jaartal zien we immers staan in het Now Playing-scherm, wat kun je toevoegen dat niet op te zoeken is en jouw show bijzonder maakt.

Herkenbare persoonlijkheden met echte verhalen
Een podcast lijkt soms meer op een spannend boek, dan op een radioshow. De hoofdpersoon wordt voorgesteld en je wordt als luisteraar meegenomen in zijn ontdekkingstocht. In een radioshow zou je voordat de microfoon van een co-host opengaat of een gast wordt uitgenodigd, moeten nadenken wat deze toevoegt aan het avontuur dat de host beleeft met zijn luisteraar. Alsof je aan een vriend een verhaal vertelt en er komt een derde persoon bijstaan, die moet je introduceren en zorgen dat diegene je verhaal ondersteunt of nog mooier maakt. Natuurlijk werkt het om sfeer te bouwen in de studio met meerdere personen, maar als luisteraar zie ik ze niet en beland ik vaak in een kakofonie van meningen. Neem dan een podcast als voorbeeld, waar elke hoofd- of bijrol wordt geschetst. Het is niet voor niets dat “Mattie & Marieke” op Qmusic de nummer 1 ochtendshow is geworden. Er wordt daar heel duidelijk gewerkt aan persoonlijke verhaallijnen en herkenbare persoonlijkheden. Zo grijpt “Tom van de intercom” altijd in als een gesprek ontspoort en kan “Joe, stagiair van de show” juist weer ontregelen als het nodig is. 

Delete, cut en remove
Waar je in een podcast nog veel kunt knippen en plakken, is een radioprogramma natuurlijk vaak live. Is het dan logisch dat gesprekken minder strak verlopen? Nee! Het moet een stimulans zijn om je nog beter voor te bereiden. Weet een luisteraar of spreker die in de uitzending wordt gehaald wat er gevraagd gaat worden, hoe hij of zij moet reageren en in wat voor sfeer hij terechtkomt. Is er met de presentator duidelijk gezocht naar de beste opzet voor een gesprek, waardoor er gegarandeerd een goed gesprek volgt. Hierbij is de rol van de producer en redacteur cruciaal. Zijn zij volledig op de hoogte van het format en uitgangspunten van het programma.

Tease yourself dizzy
Ok, wellicht een beetje gestolen van alle Netflix-series, maar trailers en teasers werken bij podcasts als een malle om luisteraars op het puntje van hun stoel te krijgen. Alvast een seconde laten zien van wat 24 uur later plaats gaat vinden, is super spannend. Waarom doen we dit niet bij de radio? Juist omdat een programma bestaat uit meerdere onderdelen (muziek, gesprek, commercials, nieuws) is teasen dé manier om te zorgen dat ik blijf luisteren. Niet alleen roepen welke hits eraan komen, maar tijd en aandacht besteden aan het schrijven van goede teasers. En uiteraard is een promo ook veel meer dan alleen een leuk fragment van de radioshow, het moet werken als een trailer en echt nieuwsgierigheid opwekken.

Alvast proost op een mooi jaar voor radio en podcast, waarbij we elkaar en anderen op mooie kwalitatieve creaties kunnen trakteren!

Sander de Heer