Willem van Kooten (1941-2025). Een radiocarrière van de NCRV tot Radio Veronica

Voor het boek 100 jaar Hilversum Mediastad interviewde mediajournalist Peter Schavemaker Willem van Kooten uitgebreid. Ter nagedachtenis aan Willem van Kooten publiceert Spreekbuis.nl het interview.

Radioman Willem van Kooten (alias Joost den Draaijer): ‘Hilversum is een dorp. Toevallig zijn de media in Hilversum gevestigd, mede door Willem Vogt en burgemeester Boot.’

Willem van Kooten en mediajournalist Peter Schavemaker

Het gesprek met Willem van Kooten (1941) gaat aan het begin niet over Radio Veronica, waar hij zijn iconische status aan heeft overgehouden, maar over de NCRV. Niet Radio Veronica is het beginpunt voor de radiocarrière van Willem van Kooten, maar verrassend genoeg de NCRV. De jonge Willem van Kooten maakte, in 1955, zijn radiodebuut bij de christelijke omroep. ‘Toen begon mijn gedonder binnen de Omroepstad al,’ zegt Willem van Kooten (Hilversum, 7 januari 1941) met een grote lach aan het begin van het interview.
De NCRV speelt binnen de familie van Willem van Kooten ook op een andere manier een rol. Zijn grootvader van moeders kant, ds. W.J. (Willem Jan) van Lokhorst, was er bestuurslid en presenteerde, tussen 1929 en 1933, op maandagochtend tussen 10.30 en 11.00 uur morgenwijdingen en ziekendiensten voor de omroep, die werden uitgezonden via een omroepzender die destijds in Huizen stond. Willem van Kooten zegt dat hij de uitzendingen van zijn opa nooit heeft meegemaakt: ‘Hij was al overleden voordat ik werd geboren.’ Ds. van Lokhorst was Nederlands Hervormd predikant, hij overleed op 30 mei 1940. Willem van Kooten is vernoemd naar zijn opa. ‘Ook hij heette Willem Jan. Helaas zijn er geen opnamen van hem in de archieven bewaard gebleken waarop zijn morgenwijdingen voor de NCRV te horen zijn.’ Het NCRV-gebouw aan de Schuttersweg was het gebouw waar de jonge Willem van Kooten zijn eerste stappen zette in de Hilversum omroepwereld. ‘Ik heb altijd een band met de NCRV gehad en gehouden. Ik vind het gebouw nog steeds prachtig’, zegt Willem van Kooten. ‘Net na de oorlog speelde ik met vriendjes al rondom het NCRV-gebouw en het Boombergbos. Daar zaten de Canadese soldaten die daar hun bivak hadden, die hadden chocola.’ Van Kooten groeide op aan de Badhuislaan, een statige zijstraat van de Vaartweg. ‘Ik heb nooit anders geweten dan dat Hilversum eerst radiostad en later omroepstad was. Bij ons in de Badhuislaan en omgeving woonden allemaal omroepcoryfeeën, zoals ‘Meneer Cor Steyn’ (overleden in 1965 in Hilversum), de organist van Dorus en Johan Bodegraven. Hij woonde op de Zonnelaan. Dat ik deze omroepmensen elke dag zag vond ik gewoon.’

Huiswerk maken kwam altijd eerst. De NCRV en de AVRO waren prima, maar naar de VARA rooien werd in de huiskamer niet geluisterd.

Van zijn strenge vader – Van Kooten noemt hem in het interview een ouderwetse onderwijzer – mocht de jonge Willem wel radio luisteren, maar niet naar popmuziekradio. ‘Dat vond mijn vader tijdverspilling. Huiswerk maken kwam altijd eerst. De NCRV en de AVRO waren prima, maar naar de VARA rooien werd in de huiskamer niet geluisterd. Mijn vader was ook gek op radio, met mijn broer Pim luisterden we samen bijvoorbeeld naar de korte golf, de Wereldomroep en het Canadese radiostation CNBC. Op de schaal van de frequenties stonden geheimzinnige zenders vermeld zoals Beromunster en Saarbrücken. Dat was ons venster op de wereld. Radio was iets magisch. Op mijn kamer had ik een klein radiootje geritseld, zodat ik naar Radio Luxemburg, AFN en de VARA kon luisteren, onder het maken van mijn huiswerk. Radio heeft mij altijd gefascineerd, vooral de verslaggevers op de radio zoals Arie Kleijwegt die verslag deed vanaf een schip ergens in Zuid-Amerika tijdens een reis van Prins Bernard.’

Radio heeft mij altijd gefascineerd, vooral de verslaggevers op de radio zoals Arie Kleijwegt die verslag deed vanaf een schip ergens in Zuid-Amerika tijdens een reis van Prins Bernard.

Tijdens zijn middelbare schooljaren werkt de jonge Willem mee aan het woensdagmiddag NCRV-jeugdprogramma Jeugdland, met de presentatoren Piet Plokhooy en Jaap Soetekouw. In het programma acteerde Willem van Kooten ook live in Bijbelse hoorspelen waarbij hij vaak Jesaja, een van de profeten uit het Oude Testament vertolkt. Op school (het Hilversumse Christelijk Lyceum – red.) was Willem van Kooten redacteur en later hoofdredacteur van de schoolkrant CanteCleer. In de NCRV-kantine interviewde hij radioberoemdheden. ‘Zoals bijvoorbeeld Alfred van Sprang, beroemd journalist en oorlogsverslaggever, die in 1956 per telefoon live verslag deed vanuit bezet Budapest, totdat de telefoon uitviel. Kippenvel.’

Willem van Kooten ontmoette in april 2018 zijn ‘held’ Dick Verkijk, de auteur van het baanbrekende boek Radio Hilversum 1940-1945. Foto: Peter Schavemaker

Willem van Kooten deed eindexamen aan het gymnasium (Alfa) op het Christelijk Lyceum, aan de Lage Naarderweg 45-47 in Hilversum, het gebouw waarin de TROS vanaf 8 januari 1970 tot 2014 was gehuisvest. Ook EO-coryfee Andries Knevel, NCRV presentator Rik Felderhof en bankier Rijkman Groenink zaten op deze school. Joost Allon, leraar Nederlands op het Christelijk Lyceum, woonde om de hoek bij de familie Van Kooten, op de Mauritslaan. Allon was ook de presentator van het radioprogramma Onder de NCRV-leeslamp, een programma waarin boeken werden besproken. Van Kooten heeft nooit les gehad van Joost Allon. ‘Maar Joost Allon was in mijn ogen iemand. Hij was een van de eersten bij ons in de buurt die een auto had, een Opel Rekord. Ik vond dat geweldig.’ Na zijn eindexamen, in juni 1960, vertrekt Van Kooten naar Amsterdam om aan de Vrije Universiteit Nederlands te studeren. ‘Ik wou de wijde wereld in. Ik wilde dichter en een beroemd schrijver zoals Gerard Reve en Harry Mulisch worden.’ In de hoofdstad heeft Willem van Kooten uiteenlopende baantjes; van nachtwerk in de havenkantine tot kantoorwerk in een chocoladefabriek totdat hij hoorde dat de gebroeders Verweij, eigenlijk textielhandelaren, het radiostation Veronica van Amsterdam naar Hilversum wilden verplaatsen. ‘Ik had een baantje nodig om de huur van mijn kamer te kunnen betalen, destijds zestig gulden per maand. En dat geld had ik niet.’ Op 1 maart 1961 begint Willem van Kooten, net twintig jaar jong, bij Radio Veronica. ‘Aan de Zeedijk 27a in Hilversum, meneer,’ zegt Van Kooten met stemverheffing, zoals hij klonk in zijn fameuze radiojaren. ‘De Christelijk Gereformeerde kerk en de synagoge stonden aan de overkant van de studio.’ Willem van Kooten start bij Radio Veronica als tekstschrijver van reclamespots die het radiostation uit wil gaan zenden. ‘Ik verdiende 208 gulden netto. 208 had ook iets symbolisch voor mij, het was de frequentie van Radio Luxemburg.’

Het pand van Radio Veronica aan de Zeedijk was een oude kosterswoning. ‘Veel Hilversummers kwamen kijken bij de studio. We waren een bezienswaardigheid. Mensen kwamen vooral de gedrukte Top 40 halen, maar ook T-shirts, stickers en radiootjes.’ Om de hoek bij Bus kon het Veronica personeel, op rekening van Veronica, een broodje eten en iets drinken. Aan de overkant waren broeken- en dumpmagazijn Jaap, kledingwinkel Tapking, slagerij Koedam, melkboer Rensenbrink, groenteman Smits en sigarenwinkel Havekotte (aan de Zeedijk 40) te vinden. ‘De eigenaar was de broer van “Ome Jaap” Havekotte, de bedenker van de Vikingschaats. Daarboven hadden Jan van Veen en Eddy Becker een kamer. En niet te vergeten de paardensmid naast de studio, die maakte soms zo’n herrie dat we bij Veronica even moesten stoppen met opnemen (lacht).’ Havenloods, het weekblad voor Rotterdam beschreef op 30 juni 1966 de Hilversumse Veronica studio als volgt: “Het hart van Radio Veronica klopt in het centrum van radiostad Hilversum. Een steegje van een smalle straat leidt naar een klein huis. Een armoedig huis bijna, aan de buitenkant is er niet veel bijzonders te zien niet eens een reclamebord. Maar binnen in het huis bruist het des te meer van leven, van drukdoende, heen en weer rennen-mensen, van muziek, veel muziek en keihard. Dat is de studio van Radio Veronica, het station waar muziek in zit, dat zijn programma’s uitzendt op 192.” Willem van Kooten zegt dat hij ’s avonds laat wel eens in de bar van hotel-restaurant Hof van Holland op de Kerkbrink langs kwam. ‘Wiebe was daar barman. Dat was in Hilversum de enige plek waar je na 12 uur ‘s nachts nog terecht kon.’

Veronica was een hele andere wereld dan waarin ik ben opgegroeid. Mijn vader haatte me ook omdat ik werkte bij een piraat.

Willem van Kooten zegt dat het hem destijds niet interesseerde hoe Radio Veronica, in Omroepstad Hilversum, als eerste commerciële omroep van Nederland bestond naast de publieke omroepen die de gevestigde orde vertegenwoordigde. ‘Je hebt gelijk. Veronica was een hele andere wereld dan waarin ik ben opgegroeid. Mijn vader haatte me ook omdat ik werkte bij een piraat. ‘In mijn vaders wereldbeeld – hij was een strenge onderwijzer – kwam het niet voor dat ik tegen de wet inging. Ik zei: Pap, de wet die deugt niet. Deze is gefabriceerd door belanghebbenden, hij is niet van nut voor het algemeen belang. Bovendien liegt men, er zijn frequenties. Maar ze willen niet Pap.’ Later heb ik een goede band met mijn vader gekregen. Mijn moeder vond mijn werk bij Veronica wel leuk, zij was ook een soort rebel. Ik was trots op mijn baan bij Radio Veronica. Als organisatie – Radio Veronica – werden we door velen gezien als paria’s. Ik kwam in restaurant en omroepcafé De Jonge Haan vaak mensen van de publieke omroep tegen, dat was geen probleem.’ Willem van Kooten ging later werken voor ‘de zuilen’, hij presenteerde radioprogramma’s voor de VPRO en NOS. ‘Han Reiziger (hoofd VPRO radio, red.) belde mij om de problemen bij Hilversum 3 op te lossen.’

Radio-iconen Tineke de Nooij, Willem van Kooten en Hans Schiffers. Foto: Patrick Hese

Willem van Kooten maakte zijn radioprogramma’s, voor de publieke omroep, vanuit het Muziekpaviljoen, waarin de Hilversum 3 studio’s en de fonotheek waren gevestigd. De radioprogramma’s voor Veronica maakte Van Kooten aan de Hilversumse Zeedijk. Officieel is het Muziekpaviljoen het eerste gebouw dat in 1961 werd gebouwd bij de start van het Omroepkwartier, nu het Mediapark. Tegenwoordig is het facilitaire bedrijf United de belangrijkste bewoner van het pand.
De ramen van de Hilversum 3 radiostudio, die verzonken lagen tot aan de bodemlaag, keken eind jaren zestig uit op een grasveld aan de Insulindelaan, hoek Sumatralaan. In de tijd van Willem van Kooten liepen de konijntjes om het gebouw heen. ‘Niet alleen konijntjes,’ zegt van Kooten met een lach. ‘Ook jonge luisteraars stonden, met hun neus tegen het studioraam gedrukt en aan hun oor een draagbare transistorradiootje, naar binnen te kijken hoe ik mijn radioprogramma presenteerde. Er was toen nog geen hek om het Media Park. Op de radio zei ik dan: ‘Hé, wegwezen, denk om de konijnen.’ De voormalige radio dj deed op de radio ook oproepen aan automobilisten om met hun lichten te knipperen wanneer ze vanaf het viaduct aan de Johan Geradtsweg langs het Muziekpaviljoen reden (lacht). En dat deden ze ook nog.’

Het is een schande dat de NCRV, de KRO en de AVRO niet meer in hun originele gebouwen zitten.

Willem van Kooten zegt geërgerd dat het anno 2017 ‘een schande’ is dat de NCRV, de KRO en de AVRO niet meer in hun originele gebouwen zitten. ‘Er zit tegenwoordig van alles anders in die gebouwen. De drie omroepen hadden beter voor hun gebouwen moeten zorgen. Deze zijn voor de oorlog met dubbeltjes en kwartjes door de leden opgebouwd. Daar moet je zuinig op zijn en respect voor hebben.’ Van Kooten zegt de verantwoordelijkheid bij de omroepen neer te leggen. ‘Zij moeten niet wijzen naar burgemeester Pieter Broertjes en mediawethouder Wimar Jaeger. Zij hebben er niks mee te maken.’ Willem van Kooten is niet helemaal vol lof over de burgemeester en mediawethouder. ‘Ze staan nu wel pal voor de omroep, maar het is allemaal veel te laat. De vorige generatie bestuurders hebben het allemaal laten versukkelen. Broertjes is aangenomen omdat hij goede ingangen in de media heeft. Hij probeert het nu wanhopig.’ Van Kooten zegt aanvullend dat de Mediastad geen uitstraling heeft. De Vitus heeft uitstraling. Als echte Hilversummer wil ik altijd de Vitus kunnen zien.’ Van Kooten woont inmiddels niet meer in zijn geboorteplaats maar in Loosdrecht. ‘Vanuit mijn huis aan de plassen kan ik de Vitus zien. Geweldig!’

Willem van Kooten vindt dat de term ‘Mediastad’ voor hem geen betekenis heeft. ‘Hilversum is een dorp. Toevallig zijn de media in Hilversum gevestigd, mede door Willem Vogt en burgemeester Boot.’ Met volle overtuiging zegt Van Kooten in het gesprek dat de Hilversumse burgemeester Boot voor hem, tot nu toe, de enige echte burgemeester was die pal voor de media stond. ‘Hij was een ouderwetse vooroorlogse regent, een echte burgemeester. Zoals de burgemeester in Swiebertje ook was. Boot maakte grote indruk op mij. Ik weet nog hoe Boot samen met zijn vrouw, na terugkomst uit Amerika, werd geïnterviewd in het radioprogramma VARA’s Showboat.’ Zoals het de radio-icoon betaamt weet Willem van Kooten nog precies dat Burgemeester Boot als zijn favoriete nummer Yellow Rose of Texas koos tijdens het interview. ‘Dat gesprek maakte indruk op mij. Ik was toen elf jaar. Boot heeft goed werk gedaan voor Hilversum.’ Burgemeester Boot had, door zijn veelvuldige radio- en televisieoptredens in de jaren zestig de bijnaam ‘showBoot’. Een voorbeeld hiervan is zijn deelname aan de televisieshow van Mies Bouwman (Mies en scène), waarin hij op 8 december 1973 de hoofdgast was.

Willem van Kooten legde op 8 mei 2003 de eerste steen op het fundament van het 16 meter diepe gebouw van het gebouw van Beeld en Geluid.

Willem van Kooten, en dat is voor velen onbekend, legde op 8 mei 2003 de dag dat het startschot werd voor de bouw werd gegeven de eerste steen op het fundament van het 16 meter diepe gebouw van het gebouw van Beeld en Geluid dat op 1 december 2006 werd geopend door koningin Beatrix. Van Kooten stond zelf ook aan de wieg van de bouw van het iconische gebouw op het Media Park. ‘Samen met Han Peekel ben ik een paar keer bij Elco Brinkman geweest om te lobbyen voor de bouw van het gebouw. We hebben gezegd dat ons beeld- en geluidverleden en omroepcultuur behouden moest blijven. Wij vonden dat het verleden geïnstitutionaliseerd en gedigitaliseerd moest worden.’ Van Kooten zegt niet meer te weten dat zijn vriend Jan Nagel, als mediawethouder, groen licht gaf voor de bouwvergunning van het Beeld en Geluid gebouw. Willem van Kooten steunde Nagel, ook financieel, in de oprichting van de lokale politieke partij Leefbaar Hilversum. ‘Ik heb altijd een haat-liefde verhouding gehad met Jan. Hij is ook een piraat en vrijdenker.’

Jan Nagel, Hans Hillen en Willem van Kooten. Foto: Patrick Hese

Radioman in hart en nieren Willem van Kooten zegt het nog steeds liever te hebben over radiostad Hilversum in plaats van Mediastad. Maar hij heeft geen zorgen dat Hilversum straks haar status als Mediastad kwijtraakt. ‘Amsterdam zit nog erger verstopt dan Hilversum. Omroepen willen ook uit een soort geiligheid naar Amsterdam. De media zullen altijd in Hilversum blijven, maar of dat het Media Park blijft weet ik niet.’ Willem van Kooten schreef jarenlang columns over ‘zijn’ Hilversum in dagblad De Gooi- en Eemlander. Van Kooten moet lang nadenken wanneer ik hem vraag wat hij vindt van het Media Park: ‘Het is een industrieterrein waar beeld en geluid wordt gemaakt. Hilversum heeft altijd wel geld overgehad voor het ontroerend goed, maar niet voor het product. Het ging om de showbizz. Het ene miljoenen kostende gebouw na het andere werd gebouwd. Het is hierdoor in Hilversum allemaal een beetje megalomaan geworden.’ Willem van Kooten zegt dat het Media Park- terrein vroeger het sportterrein was waar zijn klasgenoten van het gymnasium en hij handbalden, voetbalden en hockeyden. ‘Dat terrein was vroeger van Stad en Lande, dat eigendom was van de Erfgooiers de oorspronkelijke bewoners van Hilversum en collectieve grondeigenaren.’

Voor het gebouw van Beeld en Geluid, aan de ingang van het Media Park, werd in augustus 2007 een rotonde aangelegd die de naam Joost den Draaijer-rotonde kreeg, gelijk met de aanleg van de Mies Bouwman Boulevard en de Willem Duys vijver. ‘Leuk en heel eervol. Het voelt als een erkenning,’ zegt Willem van Kooten bescheiden. ‘Hallo, een diskjockey en een jongetje van de Badhuislaan naar wie een rotonde is vernoemd. Eerst dacht ik dat het een grap was. Mijn vader en moeder zouden trots geweest zijn. Ik ben er net zo trots op als op mijn Koninklijke onderscheiding (Van Kooten is sinds 2006 Officier in de Orde van Oranje-Nassau, red.).’

De rotonde kreeg in mei 2013 een opknapbeurt waarbij de witte geleide – en rammel (de rand langs het midden van de rotonde) stroken werden aangepakt. Na jaren intensief gebruikt waren beide onderdelen versleten en moesten ze worden vernieuwd.

Willem van Kooten kreeg op 14 februari 2018, samen met oud-burgemeester van Hilversum Jeltien Kraaijeveld het eerste exemplaar uitgereikt van het boek 100 jaar Hilversum Mediastad. Foto: Patrick Hese

Tekst © 2018 Peter Schavemaker Tekstproducties.

---