Willem van Kooten: Inspelen op wat de mensen leuk vinden

Kijk uit, als je langs gaat bij Willem van Kooten. Voor je het weet word je bedolven onder een woordenstroom. Want de uitvinder van de Top 40 heeft geen microfoon nodig om los te gaan. „Weet je dat ik John de Mol heb gered? Ik zag wat in dat jochie.”

Verdorie, daar gebeurt het weer. Leest hij een berichtje over gevangenen die in de cel jarenlang een uitkering kregen, ontvlamt hij. „Hoe kan zoiets? Hebben ze bij het UWV zitten slapen?” Even later weer zo’n uitbarsting. „Nu heet Nuon opeens Vattenvall. Overgenomen door Scandinaviërs. Levensgevaarlijk, want dan heb je er geen invloed meer op. De overheid had de nutsbedrijven en de NS nooit moeten verkopen. Daar hoor je als staat de baas over te blijven!”

Dus luister naar de les van de oude Willem van Kooten: „Blijf uit de buurt van de ambtenarij. En ontwijk de politiek. Want die zijn onbetrouwbaar. Onder druk van de kiezers waaien ze met alle winden mee.” Hij briest. En daar baalt hij van. „Want ik had me nog zó voorgenomen om me vandaag niet kwaad te maken.”

Op bezoek bij het kantoor van Willem van Kooten in Hilversum. Kasten vol boeken, kisten vol platen en cd’s. ’De Kamer van Koothandel’ noemt hij het zelf.

Alles om hem heen herinnert aan zijn roemruchte jaren als programmaleider bij zeezender Veronica en aan zijn gouden tijd als baas van platenlabel Red Bullet, het bedrijf dat de muziek uitbrengt van succesformaties als Shocking Blue, Golden Earring en studioproject ’Stars on 45’. Kijk naar de wanden: hier een onderscheiding, daar weer een oorkonde. Dit jaar kwam daar nog de Marconi Oeuvre Award bij, voor bewezen diensten in de radiowereld. Willem van Kooten was de bedenker van de Top 40 en hij introduceerde naar Amerikaans voorbeeld de horizontale programmering met herkenbare dj’s en programma’s op vaste tijden. Nog altijd een beproefd recept.

Als radiomaker Joost den Draaijer aarzelde hij niet om platen van zijn eigen ’artiestenstal’ te draaien, wat hem in conflict bracht met de regels van Hilversum. Maar ook was er volop erkenning: niet alleen in de vorm van prijzen, maar ook een lintje van de koningin. En jawel: het rondje asfalt bij het Mediapark heet inmiddels de Joost den Draaijer-rotonde. „Dan kan tenminste niemand meer om me heen.”

Willem van Kooten stak zijn geld in vastgoed en in de campagne van misschien-wel-bijna-premier Pim Fortuyn. „Omdat het anders moet in Den Haag.” Ook investeerde hij in het bedrijf van tv-producent John de Mol. „Die jongen heb ik daarmee in zijn jonge jaren nog van een faillissement gered. Ik hield zijn bedrijf overeind omdat ik wat zag in het mannetje.”

Een gesprek met mister zeezender, aan de hand van waterwoorden.

De bron

We hebben het over zijn achtergrond. Student Nederlands wordt radiomaker. Radiomaker wordt platenbaas. Platenbaas wordt zakenman. En zakenman wordt miljoeneninvesteerder. Wat is de bron? „In de kern komt het neer op overleven. Ik wilde het beter hebben dan we het vroeger thuis hadden. Ik ben van 1941. Een oorlogskind, dus. De oudste van acht kinderen van een christelijk gezin uit Hilversum. Bij ons thuis was het geen vetpot. Mijn vader was leraar. Hij heeft zijn leven lang geploeterd om zijn kinderen een goede opleiding te kunnen geven. Als je ziet dat je ouders het niet breed hebben, vraag je ze niet om geld. Daarom werkte ik vanaf mijn dertiende. Bij de bakker, bij de apotheek, overal had ik baantjes. Na het gymnasium studeerde ik Nederlands in Amsterdam. Ik hou van poëzie en het spelen met woorden. De Vijftigers waren mijn idolen. Als student moest ik in 1961 iedere maand 60 gulden bij elkaar scharrelen om mijn kamerhuur te betalen. Als je dat niet hebt, is het veel geld. Om wat te verdienen, schreef ik reclametekstjes voor Veronica. Dat leverde me 250 gulden bruto op, 208 netto. 208 was de golflengte van Radio Luxemburg. Vandaar dat ik het nog weet.”

„In mijn familie had je veel dominees. Uit die hoek heb ik mijn taalgevoel. Ondernemersbloed was er bij ons thuis niet bij. Dat ik toch in zaken ben gegaan, komt omdat ik kansen zag. Als ik mogelijkheden rook, dacht ik steeds: ’Leuk, waarom doet niemand dit? Nou, dan doe ik het toch zelf?”

Veilige haven

„Mijn huis in Loosdrecht is mijn veilige haven. Het staat aan de plas. In Portugal heb ik een golfresort. Ook daar heb ik een huis aan de kust. Uitzicht over het water is voor mij een voorwaarde. Als je ver kunt kijken, kun je ook verder denken.”

Hij woont alleen, nadat zijn tweede vrouw in 2016 overleed. Ze had longkanker. „Roken, hè. Nou, dan weet je het wel. Uit solidariteit ben ik ermee gestopt, maar ik mis mijn sigaartje nog elke dag.”

„Mijn vrouw hield van witte bloemen. Die stonden altijd prominent bij ons in huis. Nu zij er niet meer is, koop ik ze. Zaterdag heb ik witte lelies gehaald. Twee enorme bossen.”

Hij is vader van vier zonen. Twee van zijn eerste vrouw, twee van zijn tweede. „Gelukkig heb ik nog altijd goed contact met mijn eerste vrouw. We zijn pas nog samen naar de schoolmusical van onze kleinzoon geweest.”

Uit de put

Wat haalt je uit de put? „Na het overlijden van mijn vrouw heb ik het moeilijk gehad. Alles leek opeens zinloos. Even dacht ik: ik verkoop de hele boel en stop met alles. Ik was al met kopers in gesprek, maar ik kwam erop terug. Want al gauw merkte ik dat werken voor mij het beste medicijn is. Ik moet bezig zijn. Ik moet mensen ontmoeten, ik moet mijn creativiteit kwijt. Nu heb ik een Rotterdams bandje onder contract. De Wannebiezz, heten ze. Gekke jongens, leuke jongens. Daar verzin ik kreten voor, teksten die blijven hangen.” Daar heeft hij ervaring mee. Termen als ’gouwe ouwe’, ’palingsound’ en ’met stip’ ontsproten aan zijn brein.

Geld als water

Nederlandse succesformaties als Shocking Blue en Golden Earring stonden bij hem onder contract toen ze internationaal doorbraken. De winst stak hij in aandelen van bedrijven en in onroerend goed. Op zijn bureau staan twee enorme beeldschermen. Op eentje werkt hij, de ander biedt een blik op de beurskoersen. „Ik hou van lijstjes en cijfertjes, van overzichtjes met klimmers en dalers. Dit is voor mij een soort Top 40.”

Hij volgt bijvoorbeeld de notering van Aalberts Industries, een bedrijf waar hij dertig jaar geleden aandelen van kocht. „Ze doen in hightech. Wat precies begrijp ik zelf amper. Ik heb er ook geen verstand van. Maar ik ontmoette de oprichter van het bedrijf en ik geloofde in die man. Met die investering heb ik veel geld verdiend.”

Helder

Volgens zakenbladen is hij nu goed voor honderd miljoen. Klopt dat? Beslist: „Hou het er maar op dat ik onafhankelijk ben. Dat is helder. Geld is niet interessant.” Maar hoe je zakelijk kunt slagen, is toch wel interessant? „Goed, let op. Dan leg ik het je uit.”

Op schoolmeestertoon: „Volg de wet met de vier T’s van Van Kooten. Talent, toewijding, timing en tijgeren. Talent moet er zijn, dat geluk moet je hebben. En wat ik goed kan, is talent en trends herkennen. Toewijding en tijgeren betekenen niks anders dan dat je keihard moet werken. Dag en nacht. En timing houdt in dat je op het juiste moment moet toeslaan. Net voor het in de mode komt en iedereen het wil hebben moet jij het kunnen leveren.”

Door het ijs

Jazeker, ook Van Kooten is wel eens zakelijk door het ijs gezakt, vertelt hij. „In 1992 zag ik in een arme streek in zuidelijk Portugal een prachtig stuk heuvelachtig land. Het was onontgonnen, woest en ledig, maar je had er prachtige uitzichten. Ik besloot daar een golfresort te ontwikkelen en kocht die grond. Het water was en is daar schaars. Dat dacht ik wel even op te lossen met een irrigatiesysteem. Dus ik kocht op IJsland een fabriek waar ze poreuze irrigatiepijpjes maakten. Hup, ingraven en pompen maar, dacht ik. Maar zo werkte het niet. Dat heeft me een hoop geld gekost.”

„De koning werd pas na mij een waterbevlogene. Hij is mijn beste leerling.”

Bronwater

Later stak hij geld in bronwater uit het Drentse Anloo. Veel beter dan Spa, beweert de koopman in hem. En de kretenbedenker in hem noemde het ’Anl’eau’. Kansrijk, wensdroomde hij. Maar het kwam niet van de grond. In zijn kantoor staat nog een voorraadje voor eigen gebruik.

„Anderen vinden me eigenwijs en raar. Want wie werkt er nog op zijn 78ste? Ik dus. Maar laat mij maar lekker mijn eigen gang gaan. Werken bezorgt mij geen zweetdruppels. Er is toch niks leuker dan mensen ontmoeten en dingen verzinnen? Dus de les van Van Kooten is: zoek werk dat je leuk vindt en je hebt een mooi leven. Maar kies een baan nooit alleen voor het geld. Geld alleen maakt niet gelukkig.”

„Ik durf het bijna niet te zeggen, maar als ik een uitzending van ’Spoorloos’ zie, krijg ik soms tranen in mijn ogen. Te gênant voor woorden natuurlijk, maar als ik dan zie hoe een meisje dat in Nederland is geadopteerd ergens in een verlaten dorp in Colombia voor het eerst in haar leven haar moeder in de armen sluit, ben ik even van de kaart. Dan kijk ik naar boven en zeg ik: ’Dank u Heer, dat dit is gelukt’. Want ik ben dan wel geen praktiserend protestant meer, maar die opvoeding krijg je er natuurlijk niet uit.”

Hij zit nog vol plannen. „Ik ben bezig met een boek over mijn leven. Alle archiefstukken liggen al klaar in een doos. Ik moet het alleen nog even opschrijven.”

Flessen water

Dan komt de fotograaf. Om in de sfeer van water te blijven, poseert de gastheer met de paraplu. „Niet binnen openklappen”, leren we „Dat brengt ongeluk!” Dan valt zijn oog op een schilderij in zijn kantoor. Een doek van Herman Brood. Meteen plukt hij een paar flessen water om bij het kunstwerk te poseren.

„Schrijf maar op: Van Kooten op Water en Brood. Dat vinden de mensen leuk.”