Zendpiraten met uitsterven bedreigd

Piratenzenders, oftewel een radio- of televisiezenders die zonder zendvergunning of toestemming uitzenden beleefden hun hoogtepunt in de jaren ’80. Door strengere regelgeving, maar ook technologische ontwikkelingen lijkt de zendpiraten vrijwel uitgestorven.

‘Etherpiraterij’ is een fenomeen dat al snel na de lancering van de radio ontstond. In de jaren ’20 van de vorige eeuw werden in veel Europese landen staatsomroepen of omroepbestellen opgericht. Er ontstonden vrijwel direct ook lokale radiopioniers die middengolfradiozenders bouwden. Meestal werd dit gefinancierd uit reclame-inkomsten van lokale ondernemers. Door de stijgende reclame inkomsten bouwden zij hun zendvermogen uit. Al snel werden de reguliere uitzendingen van radio omroepen hierdoor verstoort. Door de gereguleerde omroepsector werd al snel door de overheid gereageerd op deze zendpiraten. De PTT Radio Controle Dienst (RCD) werd regelmatig ingeschakeld om deze piratenzenders op te sporen, hun zendapparatuur in te nemen en boetes uit te delen. Enkelen radio zenders kozen er voor om via een boorplatform of schip buiten de territoriale wateren uit te gaan zenden. Enkele bekende zeezenders waren Radio Noordzee, Veronica, Radio Mi Amigo, Radio London en Radio Caroline Hier had de overheid in beginne geen vat op.

In de jaren ’80 ontstonden er naast de radiopiraten ook tv-piraten, die vooral bekend werden door het uitzenden van pornofilms en nieuwe video’s uit de videotheek uitzonden. Auteursrechten werden hier vrijwel altijd geschonden. Videotheken kwamen toen al hierdoor in de financiële problemen (zie ook TV-piraten artikel). De radiopiraten waren de opsporingdiensten vaak te slim af. Zij gebruikten in hun illegale radio-uitzendingen vaak andere namen of gebruikten mobiele radiostations. ‘Radio Luchtpiraat’ gebruikte zelfs een heteluchtballon.

De overheid ging niet alleen steeds strenger tegen de etherpiraten optreden, maar ook de lokale adverteerders die de zenders financierden kregen zware boetes. Hierdoor droogde de inkomsten van deze piraten op. Het Agentschap Telecom verhoogde steeds de boetes die kon oplopen tot 45.000 euro per overtreding. Voor piratenzenders -vooral nog actief in minder bevolkte gebieden in het noorden en oosten van het land- werd het uitzenden hierdoor bemoeilijkt. Steeds meer ‘ex-piraten’ kozen ook voor het digitaal uitzenden via online radiostations.

Ex-piraat Rene van de Berg op de ’tribute website‘ van voormalige Hilversumse piratenzender Atlantic 101:
‘Op zaterdag mocht ik bij Atlantic Hilversum mijn programma maken. De piratenzender had geen ingewikkelde straalverbindingen, maar gewoon een stelletje net zo gekke jongen die vanuit een woning in Hilvesum radio maakte. Met een nepzender boven de deur in de studio en de echte op zolder zouden we bij een inbeslagname de echte zender niet kwijt zijn. Beneden in de gangkast verborgen we nog 3 setjes van alles wat we nodig hadden als we gepakt werden. Nieuwe pick-ups, mengpanelen, microfoons etc. en allemaal uit eigen zak betaald. Na mijn autorijles liet ik met zaterdags afzetten bij de studio. De rij instructeur vond het allemaal prachtig, maar die keer dat ik de studio binnenging en een totaal lege studio aantrof is mij nog lang bijgebleven. Ze hadden werkelijk alles meegenomen, alle apparatuur, elk kabeltje en plugje. Het viel me nog mee dat ze de wandcontactdozen niet van de muur geschroefd hadden. Al met al een zeer triest aanblik na een bezoek van RCD.’